MEDENİYETLER BEŞİĞİ ANADOLU'DA
ZİLE'MİZİN TARİHÎ VE SOSYAL KÜLTÜRÜ
(Bu sayfa en son 09 Temmuz 2006 tarihinde güncellenmiştir.)

               

 

 
 

 Buram Buram Anadolu Kokan Zile

 

 

Hititler Dönemi'nde önemli birer yerleşim yeri olan Tapigga (Maşathöyük)
ve Anziliya (Zile Höyüğü), M.Ö. 15. yüzyıldan sonra Hititler'in en büyük düşmanlarından
Kaşkalar'ın birçok saldırısına uğradı. M.Ö. 8. yüzyılda Frigler'in yönetimine
giren yöre, M.Ö. 7. yüzyılda Kimmerler tarafından yağmalandı. Ardından M.Ö. 6.
yüzyılda Persler'in, M.Ö. 4. yüzyılda da Makedonlar'ın denetimine girdi. M.Ö. 3.  yüzyılda
Pontus Krallığı'na bağlandı ve M.Ö. 66'da Romalılar'ın eline geçti.

 

Bir Kültür Hizmeti - İpek Yolu'nda Zile Kalesi'ne Uzanan
SEZAR YOLU ve Arnavut Kaldırımlar

 

 II. Pharnakes, M.Ö. 47'de Sezar'ın karısının adı verilen  Zela şehrinde (bugün Zile)
yapılan ve kısa süren bir savaşta Julius Caesar tarafından yenilgiye
uğratıldı ve Zile hinterlandı savaş alanında şu önemli sözler
savaş arabasının arkasına ya da bir çift kitâbeye yazıldı.
"Veni, Vidi, Vici - Geldim, Gördüm, Yendim".

 


Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 2003


11. yüzyıl başlarında Bizans'ın Armeniakon Theması'nın sınırları
içerisinde yer alan yöreye aynı yüzyılın ikinci yarısında Türkmenler gelmeye başladı.
Danişmendliler'in ve Anadolu Selçukluları'nın egemenliği altında kalan yöre,

13. yüzyıl ortalarında Baba İshak Ayaklanması'ndan etkilendi.

İlhanlılar'ın denetimi  altındayken Moğol valileri tarafından yağmalandı.

 

Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Devleti ve Akkoyunlular tarafından
yönetildikten sonra Osmanlılar'ın eline geçti. Ankara Savaşı'nı (1402) kazanan
Timur'un kısa süreli denetiminin ardından 1413'te yeniden Osmanlı topraklarına

katıldı. Celali Ayaklanmaları'ndan büyük ölçüde etkilendi. 19. yüzyıl sonlarında Sivas

Vilâyeti'nin Tokat Sancağı'na bağlı bir kaza olarak yönetiliyordu.

 

Zile (Zileh) ve Ünye (Ounie)

Kitchin, Thomas 1787 - http://www.davidrumsey.com/maps2597.html

 

Araştırma : M. Ufuk MİSTEPE

Farklı Zile Adları

Tarih

Kaynak Harita, Eser ve Yapımcıları

Anzilia   Ersal YAVİ 18.02.1987 Ankara - Yağlıboya Tablolarla Tokat Kataloğu
Anziliya   Maşat Höyük Çivi Yazılı Hitit Tabletleri -
Prof. Dr. Sedat Alp -  8. Türk Tarih Kongresi Bildirisi.
Gazala    
Gırgıriye

(!?)

(Bu ve alttaki 5 isim Kırşehir'e aittir; bu isimler bilinmeyen bir neden ile Zile'ye maledilmiş olup; belge niteliğindeki haritalar M. Ufuk Mistepe tarafından 31.05.2005 tarihinde ortaya çıkarılmıştır.)
Karakarye

1074 - 5
 

Mirkâtü'l - Cihâd, Topkapı, Revan Köşkü, No. : 364, vr. 10a
- 1164/560 tarihli vakfiye.
Karkariye

(!?)

Melik Ahmet Danişment zamanı.
Karkarye

H. 466 (1073/1074)

Tarih-i Âl-i Danişmend ve Mirkatü'l-Cihad'da.
Kırkariye

(!?)

H. 1301 (M. 1886) tarihli Sivas Salnamesi'nin Zile bölümü (Cihannuma'nın rivayetine göre).
Kırkıriye

(!?)

Ali Danişment Tarihi ve Mirkatel Cihad'da.
Sılay

 

Hüseyin Hüsamettin Efendi'nin Amasya Tarihi.
Silay   Tokaitler "Mübarek Vatan" anlamında kullanmışlardır.
Sile

 

http://www.davidrumsey.com/
Sileh

1922

Bartholomew, J. G. (John George), 1860-1920 ;
John Bartholomew and Son
http://www.davidrumsey.com/maps5401.html
Zala   H. 1325 (M. 1907) Sivas Salnamesi'nde Zile ile ilgili bilgiler.
Zeila

M.Ö. 47

Aulus HIRTIUS - Alexandrian War. African War. Spanish War, Julius Caesar tarafından. Çeviren A. G. Way. Yayın tarihi 1955. Harvard University Press

Zela

1522
1751

1862

Waldseemuller Martin;
Robert de Vaugondy, Didier, 1723-1786 ; Robert de Vaugondy, Gilles, 1688-1766
http://www.davidrumsey.com/maps2436.html

Garnier, F. A. 1803 - 1863,
http://www.davidrumsey.com/maps1298.html
http://www.davidrumsey.com/maps1290.html

Zelâ

-
M.Ö. 7. Asır

Prof. Dr. Sedat ALP - Klâsik Çağ'daki Zelâ adından bahsetmektedir.
İlk Çağ'ın ünlü Coğrafyacı'sı Strabon'a göre...

Zeleh

1801
1813

Johnston, Alexander Keith,
Pinkerton, John, 1758-1826
http://www.davidrumsey.com/maps4824.html

Zelid    
Zelidis   Zela şehrinin yer aldığı bölgeye ve yöreye verilen ad.
Zelit

M.S. 250

Zile Kalesi'nde sağdaki Mil Taşı'nın (sütun) en sonunda yazılıdır.
Zelitid   Zela şehrinin yer aldığı bölgeye ve yöreye verilen ad.
Zelitis

1686

Zela şehrinin yer aldığı bölgeye ve yöreye verilen ad.
Cantelli, Giacomo;
http://xena.lib.unimelb.edu.au/cgi/map_view.cgi#top
Zelitica   Zela şehrinin yer aldığı bölgeye ve yöreye verilen ad.
http://www.akmed.org.tr/index.html?page=haritaindex
Zeltis   Zela şehrinin yer aldığı bölgeye ve yöreye verilen ad.
http://www.davidrumsey.com/maps2436.html
Zelos

1747

David Rumsey Collection v4.0
http://www.davidrumsey.com/maps5986.html
Zelus

1642
1642

Sanson, Nicolas; http://xena.lib.unimelb.edu.au/cgi/map_view.cgi#top
Tavernier, Melchior, d. http://xena.lib.unimelb.edu.au/cgi/map_view.cgi#top
Zeyli    
Zila

August 1920

By. D. ECONOMIDES - THE PONTUS, Constantinople - Carte du Pont.
Zilâ   Prof. Dr. Sedat ALP - Maşat Höyük Kazıları.
Zilch  

http://www.e-paranoids.com/z/ze/zela.html
"For a while, Zela, known as
Zilch, was a caza in the sandjak of Tokat and the vilayet of Silvas. It is now Zile, Turkey."
http://www.newadvent.org/cathen/15753c.htm
"Zela (now Zilch) is caza in the sandjak of Tokat."

Zileh

1787
1843
1861
1862

 1872
1897

Kitchin, Thomas; http://www.davidrumsey.com/maps2532.html
Society for the Diffusion of Useful Knowledge (Great Britain)
Johnston, Alexander Keith;
Garnier, F. A. 1803 - 1863,
http://www.davidrumsey.com/maps1298.html
http://www.davidrumsey.com/maps1290.html
Fullarton, A. & Co.
Rand McNally and Company
http://www.davidrumsey.com/maps4436.html

Zilê

1697 - 1782

Anville Jean Baptiste Bourguignon d.

Zilè

1791

Bonne, Rigobert,

Zilleh

-
1851

Martin R.M. Tallis J.&F.;
Martin, R.M. ; Tallis, J. & F.;
http://www.davidrumsey.com/maps2603.html

Zilon

Mart 1920

Pontus Meselesi (1912 – 1923) - Stefanos Yerasimos
http://www.gelawej.com/makaleler/S.Yeresimos-PontusMeselesi.htm

Zile

1787
1860 - 1920

Kitchin, Thomas http://www.davidrumsey.com/maps2597.html
Bartholomew John George

 

 

Zile ve Ünye - Zilleh ve Eunich

Martin, R.M. ; Tallis, J. & F. 1851
http://www.davidrumsey.com/maps2603.html
Zile ve Ünye - Zileh ve Ounie

Kitchin, Thomas 1787
http://www.davidrumsey.com/maps2532.html

 

İdarî ve Sosyal Durum

            5 kasaba, 110 köy, 24 mahalle ve 5 mezrası bulunan ilçe köylerinin genelde yerleşim konusunda bir sorunu mevcut olmayıp, yaz, kış köylere ulaşım tümüyle sağlanmaktadır.

            Zile İlçe merkezinde evler, yakın zamana kadar kerpiç ağaç karışımı ahşap bir stilde yapılmakta idi. Bugün bu evlerin büyük çoğunluğu koruma altına alınarak "sit alanı" haline getirilmiştir. Ancak son yıllarda yurdumuzun her yerinde görüldüğü gibi, şehrimizde de ahşap mimarî stildeki evlerin yanında, betonarme ve çok katlı apartmanların yapımı da her geçen gün artarak devam etmektedir.

İstasyon Caddesi'nde Tarihî Bir Ev

            İlçede geçmişte çok yaygın olan geleneksel aile tipi son yıllarda çekirdek aile tipine dönüşmeye başlamıştır. Ancak bazı köylerde ataerkil aile yapısı halen devam etmektedir.

 Darp Yapan Sultan : Tokat Meliki Süleyman Şah II
 Saltanat Dönemi : Meliklik dönemi belli değil.
 Boyutları : 29 mm, 7.20 g
 Sikkenin Tarihi : Belli değildir.
 Basıldığı Yer : Belli değildir.
 Malzemesi : Bakır
 Tekniği : Dövme (Darb)
 Konu Ön Yüz : Süvari figürü, Arka Yüz : Yazı motifi
 İlgili Koleksiyon : Yapı Kredi Bankası Müzesi

Zile ve Ünye (Sileh ve Üniya) - 1922
Bartholomew, J. G. (John George), 1860-1920 ; John Bartholomew and Son


http://www.davidrumsey.com/maps5401.html

            Örf ve adetlerine oldukça bağlı olan ilçe halkının akraba ilişkileri ve sosyal yaşamlarındaki yardımlaşma gelenekleri halen sürmektedir. Bu birleşme ve dayanışmayı bilhassa düğünlerde, seçimlerde ve ölümlerde görmek mümkündür. Zile halkı gelenek ve göreneklerine, örf ve adetlerine sıkı sıkıya bağlı, kapalı bir kenttir. Günümüze kadar bu yapının devam ettirilmesinde rol oynayan en önemli faktörlerden birisi de Zile'nin göç alan değil göç veren bir kent konumunda olmasıdır. Zile'den dışarıya göç olayı yaşanmaktadır. Bugün Türkiye'nin neresine giderseniz gidin mutlaka Zileli ile karşılaşırsınız. Turhal ilçesinin % 40'ı Zileli'dir. En fazla göç Turhal'a olmaktadır.

Zile'nin Bindallı Hanımları (18.12.1949)

            İlçe ve köylerinde genelde tek evlilik söz konusu olup, yaygın olan görücü usulü evlilik ve düğün yapma âdeti halen devam etmektedir. Kız istemeden gelin almaya kadar geçen sürede yöresel özellikler gösteren birçok âdetler, günümüzde her alanda görülen gelişmelere ve değişmelere rağmen önemini ve özelliklerini hala korumaktadır. Yakın zamana kadar alınan başlık parası genelde kaldırılmıştır.

Zile'den Kapağının İçi Kalem İşi İle Bezenmiş Bir Sandık

Kent Rehberi ve Antikacı Mustafa DOĞTAŞ Fotoğraf Arşivi

            Günlük kıyafet olarak giyilmeye devam edilen yöresel özellikler taşıyan giysiler, bazı köylerde otantik yapısı içinde yaşamaya devam etmektedir.

            İlçe ve köylerinde undan yapılan helle çorbası, erişte, makarna ile şifa niyetiyle baharda toplanarak yenen kaba pancar ve madımak en çok bilinen yöresel yemeklerdir. Ayrıca bat, duru pekmez, kuşburnu meyvesinden yapılan kuşburnu reçeli, çökelekli, çerkez pastası, hingel, cılbır, kuskus, kara bakla dolması ve haşıl yöreye özgü diğer yemek türleridir.

            İlçemizde halkın adak kurbanı kesip zaman zaman ziyaret ettiği çok sayıda ziyaretgâh bulunmaktadır. Bunlar arasında en çok tanınan ve ziyaret edilenler : Çeltek Baba, Şeyh Ahmet, Ömer Dede, Arap Dede, Huykesen, Ayna Dede, Pervane Baba, Abdal Musa, Karaşeyh Baba, Şıheylik Baba, Şeyhi Sal Sal Yatırı'dır.

            İlçede 850 kişilik bir sinema salonu mevcut olup, tiyatro ve konserler burada icra edilmektedir. 4000'e yakın günlük gazete ve dergi satışı yapılan ilçede 2 tane mahallî gazete (Özhaber, ve Gündem) çıkarılmakta, ilçe ve çevresine yayın yapan 1 tane yerel televizyon kanalı (Zile TV) ile 2 tane radyo kanalı (Asena Önder FM, Umut FM) bulunmaktadır.

Antik Yahyalı Zile Halısı - Kök Boyalı Kilim - Anatolia XIX. Yüzyıl Zile Halısı
        
  

Bir Lâz Reisi - Tokat 1915

Pontus Şarkıları 1930 Ses Kayıtları Albümünden
Müzisyenler ve Katolik Papazlar - Tokat 1915

Fotoğraf : Anadolu Araştırmaları Enstitüsü Arşivi

Ekonomik Durum

            Halk genelde tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. Vatandaşlar arasında az da olsa ticaret ve sanayi alanında uğraşanlar da bulunmaktadır. İlçede son zamanlarda, özellikle 1996 yılından sonra sanayi alanında kayda değer gelişmeler yaşanmaya başlamıştır. İlçede un ve yem sanayii, tekstil ve sentetik sanayii, elektrik dinamoları, muhtelif sanayi makinaları, cam ve toprak sanayii, tarım âlet ve makinaları, her türlü plâstikten mamul ayakkabı, mobilyacılık, muhtelif gıda ve temizlik maddeleri alanlarında 55 küçük ve orta ölçekli işletmede üretim yapılmaktadır.

            Sulanabilir arazinin az olması, sanayi yatırımının olmayışı nedeniyle bilhassa köylerden büyük kentlere, özellikle İstanbul ve Turhal'a yerleşmek üzere göçenlere ve mevsimlik işçi olarak gidenlere rastlanmaktadır. Yüzölçümü itibarıyla 151.200 hektar alana sahip olan ilçemizde tarım modern yöntemlerle yapılmaktadır. Nüfusun % 60'ı tarımla uğraşmaktadır. % 80'i kıraç olan tarım arazisinin bir bölümü Boztepe, Belpınarı ve Koçaş Göletleri'nden sulanmaktadır.

            İlçede ve köylerde ormandan yakacak olarak faydalanılmasının yanısıra yakın zamana kadar evlerin yapımında orman ürünlerinin kullanılması ve bilinçsiz kesim ormanların yok olmasına neden olmuştur. Akabinde bilinçsiz avlanma nedeniyle de yörede bol olan av hayvanlarına da az rastlanılmaktadır. Orman ve av hayvanları katliamının yeni neslin pırlanta gençleri önderliğinde önleneceği umulmaktadır.
                                                            
Kaynak:Tokat 1998 Yıllığı ve Zile Tanıtım 1994

                Şehrin ekonomik hayatında önemli yer tutan tarım ürünlerinin başlıcaları; buğday, arpa, nohut, mercimek, fiğ, fasulye, patates, soğan ve sanayi ürünlerinden şeker pancarı ile ayçiçeğidir. Kalite bakımından Türkiye standartlarını yakalamış olan haşhaş bitkisi üretimi TMO Genel Müdürlüğü'nün iznine bağlı olarak kısmen yapılmaktadır.

              Yakın zamana kadar halk arasında bağ kaynatma olarak tâbir edilen hemen hemen her aile tarafından kış hazırlığı içinde yapılması gelenek haline gelen duru pekmez (esmer ve sıvı olur) ve çalma pekmez, köme (cevizli sucuk) bugün eskisi kadar yapılmamaktadır. Ancak Zile Pekmezi adıyla ticari amaçlı sanayi üretimine başlanılmıştır.

Çalma Pekmez Yapan Kadınlar

(Yağlıboya Tablo 90X110 İlhan TRAK)

                En az pekmezi kadar meşhur olan ve yöreye has ananevi usullerle yapılan Zile leblebisinin yapılması da iki usta dışında terkedilmiştir. Bugün yapılan leblebiler hazır olarak Tavşanlı, Çorum ve Eskişehir'den gelmektedir.

Bindallı Zile Kostümleri (Melahat DEMİRKOL, Remziye ŞIKLAR ve Münire ÖZGÖK Hanımlar)
 

Zile hızla sanayileşiyor

            Tokat il, ilçe ve beldeleriyle kalktığı sanayi atağında hızla ilerlerken, Zile'de yapılan Zile Tekstil A.Ş.'nin temel atma töreniyle ilin tekstil fabrikalarına bir yenisi daha eklendi. Zile'de 8 müteşebbisin bir araya gelerek kurduğu Zile Tekstil A.Ş.'nin temel atma törenine yöneticiler ve kalabalık halk topluluğu katıldı.

            Temel atma töreninde, "İnanıyorum ki gelecekte benzeri fabrikalar çoğalacak ve Zile'de pek çok sanayi kuruluşu ortaya çıkacaktır" diyen Milletvekili Metin Gürdere "Beni en çok mutlu eden 8 kişinin bir araya gelmesi; kimse tek başına sanayi kuruluşu kuramaz; önemli olan bir araya gelmektir." şeklinde konuştu.

Sanayi Sitesi'nden Hüseyin Gazi Tepesi'nin Görünümü

            Vali Ayhan Çevik kendisine düşen en büyük görevin Tokat'taki sanayileştirmeyi hızlandırmak
olduğuna işaret ederek, bu manâda yapılan çalışmaların sonucunun Tokat ve ilçelerinde organize
sanayinin kurulmasının olduğunu kaydetti. Şu anda Tokat'ın Türkiye genelinde dokuma sanayiinde
7. sıraya geldiğini söyleyen Çevik, "Anadolu kaplanlarının artık kendi memleketlerine yatırım
yapmaları beni mutlu etti. Zile Tekstil A.Ş.'yi kuran ortakları tebrik ediyorum" dedi.
                                                                                     
                                                                    Tokat Gazetesi

Zile Sanayiinin Başlıca Fabrika ve İmalâthaneleri

1 adet Tuğla - Kiremit Fabrikası 4 adet Un Fabrikası
2 adet Yem Fabrikası 1 adet Mobilya İmalâthanesi
1 adet Çuval Fabrikası 1 adet Konfeksiyon İmalâthanesi
1 adet Plâstik Ayakkabı Fabrikası 3 adet Kara Lâstik Ayakkabı Fabrikası
2 adet Akü İmalâthanesi 2 adet Lâstik Kaplama Atölyesi
2 adet Pekmez Fabrikası 3 adet Gazoz İmalâthanesi
1 adet Pik Demir - Alüminyum Döküm İşleme Atölyesi 1 adet Piston - Gömlek Döküm İşleme Atölyesi
1 adet Vakıf Ayakkabı Atölyesi 1 adet Mermer Fabrikası
1 adet Kolonya İmalâthanesi 5 adet Büz - Briket İmalâthanesi
1 adet Mozayik Taşı İmalâthanesi 2 adet Şekerleme İmalâthanesi
1 adet Bel ve Paça Lâstiği İmalathanesi 18 adet Hızar ve Kereste Atölyesi
1 adet Lüks Mobilya Atölyesi  

Koşancı - Sayacı (Saraç) ve Semerci
   

 

 Darp Yapan Sultan : Tokat Meliki Süleyman Şah II
 Saltanat Dönemi : Meliklik dönemi belli değil.
 Boyutları : 29 mm, 7.20 g
 Sikkenin Tarihi : Belli değildir.
 Basıldığı Yer : Belli değildir.
 Malzemesi : Bakır
 Tekniği : Dövme (Darb)
 Konu Ön Yüz : Süvari figürü, Arka Yüz : Yazı motifi
 İlgili Koleksiyon : Yapı Kredi Bankası Müzesi

ZİLE'MİZİN YANIK TÜRKÜLERİ
 

http://turkudostlari.net/listele.asp
http://www.turkuler.com/nota/tumliste.asp?harf=&id=&s=0

Türkü Adı

Kaynak & Mahlas

Yöre

Abdal Olsam

Murtaza Kurt

Zile

Armuttan Kayacağım

Zileli Halil

Zile

Aşıp Aşıp Karlı Dağlar Gelirsin

Sadık Keşan - Yusuf Taş

Zile

Bir Güzelin Hasretinden Ahından

Sadık Doğanay

Zile

Deli Gönül (İşte Dünya Malı)

Aşık Emini

Zile

Derdinden Del'oldum İnan Vallahi

Mustafa Küçük

Zile

El Vurup Yaremi İncitme

Sadık Doğanay

Zile

Elinde Düldül

Muzaffer Sarısözen

Zile

Ezel Bahar Geldi Haydin Gidelim Yöre Ekibi Zile

Geri (Sahbayı Ne Müşkül Sundun)

Aşık Ceyhuni

Zile

Girmezden Evvel (Dilistan-ı Aşka)

Aşık Ceyhuni

Zile

Gönül Gel Varalım Sadık Doğanay Zile

Göz Açıp Cihana Geldiğim Saat

Aşık Ceyhuni

Zile

Hatırına Düşmez Sormaz Halimden

Mahmut Salan

Zile

Hep Senin İçin

Zileli Aşık Fedai

Zile

İçerimde (Sevdana Tutuştum)

Aşık Ceyhuni

Zile

İzzetli Hürmetli Bilirim Seni Sadık Doğanay Zile

Olur Mu (İklimi Cananın)

Aşık Ceyhuni

Zile

Şu Zile'nin Ortasından

Hüseyin Cahit ÖZTELLİ

Zile

Çerkez Kostümlü Adamlar - 1922 Öncesi

Fotoğraf : Anadolu Araştırmaları Enstitüsü Arşivi

Yakın Tarihte Eğitim, Basın ve Yayın
1871 tarihli Sivas Salnamesi'ne (Yıllığı'na) göre Zile'de 10 müderris, 88 medrese öğrencisi, 12 okul ve
267 öğrenci olduğundan bahsedilmektedir. 1898 tarihli Maarif Salnamesi'ne göre Zile'de 40 öğrencinin
öğrenim gördüğü bir rüşdiye mektebi bulunduğu anlaşılmaktadır. 1903 tarihli Maarif Salnamesi'ne göre
de mevcut 10 medresede (Zinciriye, Kislik, Nakkaş, Aranbot, Cami-i Kebir, Karaköle, Yazılmış,
Kavak, Ececiöyük ve Eryaç Medresesi)
370 öğrenci öğrenim görmüştür.

                                                                                                                                                                                                                                          Kaynak : Zile Tanıtım 94

Çıkartılan Gazete ve Dergi Sahibi Yayımlandığı Yıllar
1. Güzel Zile Postası Ahmet AKBAY

1950 - 1952

2. Zile Mehmet ÖZMUTLU

1952 - 1952

3. Demokrat Zile Macit ERSOY 1952 - 1957
4. Zile Lütfi KAYRAN 1953 - 1954
5. Zile Kalesi Abdullah BEY 1953 - 1953
6. Genç Demokratlar Selâhattin SENEMOĞLU 1953 - 1955
7. Demokrat Şafak Hüseyin HOŞCAN 1957 - 1960
8. Görüş Nevzat EKEN 1958 -1959
9. Zile Postası Hüseyin HOŞCAN 1960 -         
10. Genç Bora Sabri ERKOL 1959 - 1960
11. Çağıltı Dergisi Zile Kültür Derneği 1961 - 1962 - 1965
12. Başarı Nafi Atıf ÖZDİLEK  
13. Yeni Zile Ali ve Hüseyin TEKDEMİR 1978 -        
14. Şirin Zile Fehmi AKAN  
15. Gündem Arslan ÇELİK 1988 -        

     

 

  Zile Yöresinin Bazı Mahallî Kelimeleri

Enek : Bilye; Misket
Fin : Elmalı Al Yazma
Köme : Cevizli sucuk
Gennaba : Büyük gelin abla
Şinevadı : Üzüm sıkacağı
Toyga Çorbası : Yayla çorbası
Savucu : Süt sağan
Koz : Yeşil kabuklu ceviz
Culfalık : Küçük dokuma tezgâhı
Başoğma : Gelin olacağı gün yapılan banyo

Saçınlık : Meydana oturan damada verilen hediyeler
Arapkiri : Üçpeşli bir entari
Haçar : Anahtar
Höğme : Gök
Culuk : Hindi
Zavzu : Salatalık
Zarzalak : Leylak
Bostan : Karpuz
Galevle : Ayakkabı
Amedenden : Aniden
Çamdı : Tavan

Maşathöyük Kazıları
       

                                       

     GOP LAN MAAMUT!!!
                     (Zile Mahallî Ağzıyla)

 

Ciseli bi zabahdı

Garadini Bağları’nda bıldırın yağan…

Serinliğinde toplarken zavzu ve kirazları

Höğme, maviliğinde gülümsemeye çalıştı

Arasından bulutların…

            Amedenden bostan yüklü eşek arabası

            Hızınan geçiverdi nasibini aramaya!

            Vay anaan babaan gııı!!!

            Gennaba da binmiş terekesine arabanın bağele,

            Üzerinde fin, deyme gençleri çatlaturcasına…

            Gop lan Maamut!

            Gediyo görüyon mu?

Culfalıkda dokunur arapgiri…

Galevleynen, aynalı çaruğu da bi giyen mi?

Goşuver gız başoğmaaa!!!

Ağşama da culuk dolması zebil diyolar…

Ceviz ağacından kozları silkeleyüp

Köme yapmak âdeddür Zile’mizde.

Bahçesinde zarzalak gokusuynan

Yer sofrasunda toyga çorbası gaşuklamak mı?

Aboooooooo!!!

Yime de yanında yat lan…
                                             Mahmut Ufuk MİSTEPE
                        
                25 Mayıs 2003/Ankara 23:12

 Darp Yapan Sultan : Tokat Meliki Keykubat (Melik-i Mansur) I
 Saltanat Dönemi : 1210 - 1213 ?
 Boyutları : 21 mm, 3.40 g
 Sikkenin Tarihi : 608 H. (1211 - 12)
 Basıldığı Yer : Tokat
 Malzemesi : Dirhem
 Tekniği : Dövme (Darb)
 Konu Ön Yüz : Süvari figürü, Arka Yüz : Yazı motifi
 İlgili Koleksiyon : Yapı Kredi Bankası Müzesi

 

Muhittin Aksoy İmalâtı Telkari Usulü Gelin Kemeri

Bekir Aksoy Fotoğraf Arşivi

 

Zile İlçesi'nde Görev Yapan Kaymakamlar ve Hizmet Sıraları
Eski kayıtlar incelendiğinde birçok yerde kaza merkezi olarak geçen Zile'nin hangi tarihte ilçe merkezi
KAYMAKAMLIK halinde idarî taksimatta yer aldığı konusunda mahallî kaynaklardan bilgi edinilememiştir. Vakıflar
Dergisi'ne göre 1870 yılından itibaren Zile idarî taksimatta ilçe merkezi haline gelmiştir. 1950 yılında yapılan
bugünkü hükümet konağına taşınmadan önce Zile Kaymakamlığı muhtelif binalarda hizmet vermiştir.
01. Necmi Bey
02. Necati Bey
03. Gülşeni Fikri Bey
04. Hüseyin Bey
05. Kâmil Fuat Bey
06. Mehmet Nâzım Bey
07. Mustafa ÖZMAT
08. Kerim TÜMAY
09. Nami ÜNAL
10. Münip İLHAN
11. Necip SOYDAN
12. Haydar EKİNCİ
13. Kâzım Kuyucak
14. Ferit ÖNEN
15. Lâtif EVRENSEL
16. Lütfi KARAYÜN
17. Zeki ERSAN
18. Süreyya SERBEST
19. Kenan AYBEK
20. Arslan BAŞARIR
21. Osman Fazıl YÖNEN
22. Mehmet ÖNAL
23. Hamdi ERGUN
24. Tevfik KURMA
25. Arslan BAŞARIR
26. Mehmet GÜÇLÜ
27. Hüsmen ERDOĞAN
28. Mustafa BEZİRGÂN
29. İbrahim KAYNAK
30. M. Nedim KALIPÇIOĞLU
31. M. Cezmi TERZİOĞLU
32. M. Sabri YORULMAZ
33. Dursun TOPRAK
34. Süreyya ŞEHİTOĞLU
35. Halis TEKİN
36. Erdoğan İZGİ
37. İsmet AKÇABAY
38. Selâhattin ALANYA
39. Hikmet ÖZBAĞCI
40. N. Rumi YILDIZ
41. Mehmet ÖKSÜZ
42. Mehmet YILMAZ
43. Hüseyin ECE
44. Osman Günaydın
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.

Zile Kale Mazgalından Manzara                                                                Sepetci Sokak/Zile
   

         
Zile Kalesi Giriş Kapısı ve Zile Köylerinde Otantik Dokumacılık

Zile Mutfağı

İlçe ve köylerinde undan yapılan helle çorbası, erişte, makarna, baharda çevreden toplanan ve şifa niyetiyle yenilen kaba pancar ve madımak yemekleri en çok bilinen yöresel yemeklerdir. Çerkez pastası, hıngel, cılbır, kuskus ve haşıl yemekleri meşhurdur. Kuşburnu reçeli, duru pekmez, çökelekli ile ziyaret, piknik ve kadın hamamlarında yapılan Bat ilçe halkı ile özdeşleşmiştir.

Zile Arastası/Şeyh Tusî Sokak - Boyacı Hasan Ağa Camii ve Çifte (Şehir) Hamam      
   
Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 10.02.2003

TURİZM

Tur İşletmeciliğinde Zile Kalesi - Anzilia Höyüğü - Veni - Vidi - Vici

Gazete İlânını Gönderen : Bekir ALTINDAL

Zile/Şehir Meydanı

 

Zileli Âşıklar
ZEFİL NECMİ 1870-1933
KUL YUSUF 1712-1789
SOFOĞLU 18. YÜZ YIL SONU-?
KEMTERİ
GÜLAM HAYDAR 1851-1914
FİKRİ 1854-1914
SADIK
SIRRI BABA 1865-1935
MEVCİ
ZİKRİYE
KATİBİ
NURETTİN SEYFİ
SEFİL EDNA
BÜRYAN ANA
İBRAHİM
RECAİ
SADIK KARADAĞ
M.TAYİP SERİMER
HÜSEYİN CEYLAN
İSKANİ
REMZANİ
TALİBİ
FEDAİ
İSMAİL
FEVZİ
SEZAİ
CEYHUNİ
SITKI
REMZİ
HAMDİ
ŞERMİ
ŞEMSİ
AŞIK MÜMİN
SEYİT DERVİŞ
RAŞİT
SEFEROĞLU
KAMİLİ
AŞIK FANİ
ARİFİ
ALİ
TALAT
DABAK HÜRREMİ
KAMİL
FEHMİ
AHMET HÜRREMİ
RIFAT
SUZİ
VASIF
HULUSİ
LÜTFİ
SABRİ
ŞEYH HULUSİ
SADIK DOĞANAY
AŞIK TURABİ

 

Zile Karadini Bağları Mevkiinde Gümele

(Yağlıboya Tablo 50X70 cm İlhan TRAK)

 

ZİLELİ YATIRLAR DESTANI

                                                                                  Niçin beğenmezsin şehr-i Zile'yi,
                                                                                 
Şeyh Ethem burda yatmaz mı
                                                                                 
Velilerin hocasının ulusu
                                                                                 
Koca Kayser Sultan burda yatmaz mı
                                                                                                                         Seyit Derviş

Zile Yazıcı Mahallesi

.

                      GURBETTE AKŞAM

    Âşıkoğlu da der çok zor gurbetlik!
    Çekerim sineye acı, hasretlik.
    Derde merhem olan, bil ki Cennetlik,
    O kadar acı ki gurbette akşam...
                            Âşıkoğlu M. Necati Akyunak

   

   ÂŞIK CEYHUNÎ

Ceyhunî var Nuri çıraklarından
Tahammül eylerken aduv taşına
Kan karıştı gözlerimin yaşına
Felek himmetini çalsın başına
Ceyhunî dünyadan göçtükten geru

Kaleden Panoramik Bir Görünüm

 


Zile Mahallî Oyunları

                                           a) Simsim                                                              e) Hançer Barı
                                           b) Kartal
                                                              f)  Emrah
                                           c) Semah gösterileri                                               g) Değirmenci Dayı
                                           d) Kafe, Kazaska, Pizola,                                      h) Çeçenvif, Şeyh Şamil

Zile Mahallî Giysileri - Kiraz Festivali

               Zile Mimar Numan Sokağı/Nispet Konağı                  Zile'den Bahar Manzarası (Foto : Nihat Akyunak/Ressam)
  

       

Tasvirî Maşat - Höyük Sarayı / Tekcanlar Petrol'den Hüseyin Gazi Tepesi
    

İlçede Adak ve Ziyaret Yerleri

                                                                      Çeltek Baba                            Arap Dede ve Şeyhi Sal Sal

                                                                      Şeyh Ahmet                             Huykesen ve Şıheylik Baba

                                                                      Hüseyin Gazi                           Ayan Dede ve Karaşeyh Baba

                                                                      Muharrem Efendi                   Davunlu Dede ve Abdal Musa

                                                                      Şeyh Nusrettin                        Küçük Çeltek ve Pervane Baba

                                                                      Ağbaba                                    Beyazıt-ı Bestami (Beyazı Besten)

                                                                      Örümcekli Dede                     Sarıdaş ve Şeyh Ali Baba

                                                                      Ömer Dede                             Ahi Evran ve Süt Ali Baba

Zile Leblebisi, Üzüm Pekmezi ve Aynalı Çarıkları
         

                                                                Pazarlık eylersen ustaylan eyle
                                                                Dükkânı boş çürük hanı neylersin
                                                                Eylersen iyinin methini eyle
                                                                Çerçinin sattığı pulu neylersin
                                                                                                    Nurettin Seyfi

Zile Evleri Türk Mimarîsi
    
    

 

Bir Müzisyen - Tokat 1915

Anadolu Araştırmaları Enstitüsü Arşivi

Eğitim

             İlçede GAZİOSMANPAŞA (G.O.P.) Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu'nun yanı sıra, 13 tane ilköğretim okulu, 7 tane lise ve dengi okullarda eğitim ve öğretim faaliyetleri yürütülmektedir.

            TOKAT İLİNE 67 KM MESAFEDEDİR. DOĞUSUNDA TURHAL VE AMASYA, KUZEYİNDE AMASYA VE YOZGAT, BATISINDA YOZGAT VE ARTOVA VE GÜNEYİNDE TURHAL VE ARTOVA İLE ÇEVRİLİDİR. İLÇENİN RAKIMI 716 M OLUP YÜZÖLÇÜMÜ 1511 KM2'DİR. İLÇEYE 5 KASABA, 110 KÖY VE 5 MEZRA BAĞLIDIR. İLÇE MERKEZİ NÜFUSU 64.012, BAĞLI BELEDİYE VE KÖYLERLE 130.240'DIR.

            İLÇE EKONOMİSİ TARIM VE HAYVANCILIĞA, AZ DA OLSA TİCARET VE SANAYİYE BAĞLIDIR. YAYGIN OLARAK TARLA TARIMI YAPILMAKTADIR. YETİŞTİRİLEN ÜRÜNLERİN BAŞINDA HUBUBAT GELMEKTEDİR. MERA VE BESİ HAYVANCILIĞI İLE SIĞIRCILIK DA YAPILMAKTADIR. BAŞTA UN VE YEM SANAYİİ OLMAK ÜZERE DOKUMA SANAYİİ DE GELİŞMEKTEDİR. İLÇEDE SİNEMA, KONSER VE TİYATRO SALONU, 3 ADET MAHALLÎ GAZETE, 1 ADET TELEVİZYON VE 2 ADET RADYO MEVCUTTUR.

            TARİHİ ESERLER İÇİNDE ZİLE KALESİ, KALENİN DOĞU YÖNÜNDEKİ KAYALARIN OYULMASI İLE YAPILAN VE ROMA DÖNEMİNDEN KALDIĞI ANLAŞILAN ANFİTİYATRO, KALENİN KUZEYDOĞU TARAFINDA BULUNAN KAYA MEZARI, ÇAY PINARI, İMAM MELİKİDİN TÜRBESİ, ŞEYH MUSA FAKİH TÜRBESİ, ULU CAMİ, ÇİFTE HAMAM, YENİ HAMAM, MAŞAT HÖYÜK, NAMLI HİSAR KALE, ANZAVUR MAĞARALARI, HACI BOZ KÖPRÜSÜ, KOÇ TAŞI, MANASTIR HARABELERİ GÖRÜLMEYE DEĞER TARİHİ ESERLER ARASINDADIR.

Tarihî Zile Panayırı

Zile İlçesi'nde Görev Yapan Belediye Başkanları ve Hizmet Yılları
01. Hacıbaloğlu (Hacı İzzet Efendi)
02. Çelteklioğlu (Bekir Efendi)
03. Cımbıloğlu (Hamdi Efendi)
04. Hacıbaloğlu Hacı Ali Efendi
05. Binbaşıoğlu Rüştü Ağa
06. Alacalızade Hacı Sabri Efendi
07. Göynüceklizade Hacı Osman Efendi
08. Musa Ağaoğlu Veli Emin Efendi
09. Topçuoğlu Bekir Efendi
10. Hacı Abdurraif oğlu Ali Efendi
11. Remzi Efendi
12. Müftüoğlu Bahri Efendi
13. Muharrem ALACALI (1926 - 1932)
14. Fevzi EKEN (1932 - 1934)
15. Zihni AKSOY (1934 - 1938)
16. Fuat Rahmi AKMAN (1938 - 1942)
17. Kâzım KALELİ (1942 - 1943)
18. Sıtkı EKEN (1943 - 1944)
19. Kâzım AHÇIOĞLU (1944 - 1946)
20. Salim EKEN (1946 - 1948)
21. Lütfi Rahmi KAYRAN (1948 - 1950)
22. Ahmet VANLIOĞLU (1950 - 1954)
23. İsmail ODABAŞOĞLU (1954 - 1955)
24. Macit Rüştü GÜRSOY (1956 - 1957)
25. İhsan SARISOY (1957 - 1960)
26. Osman ÇETİN (1963 - 1972)
27. Sabri Ünal ERKOL (1972 - 1973)
28. Ahmet VANLIOĞLU (1973 - 1977)
29. Nihat ÇANSOY (1977 - 1980)
30. Selâhattin ALANYA (1980 - 1980)
31. Nurettin KOCAMAN (1980 - 1984)
32. Nurettin TÜRKYILMAZ (1984 - 1991)
33. Şükrü SERİMER (1991 - 1994)
34. Murat TEZCAN (1994 - 1999)
35. Murat AYVALIOĞLU (1999 - ...)
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.

 

   

 

Anziliya Kenti'nin kurulmuş olduğu tepede bazı askerî ve idarî yapı kalıntılarına rastlanır.
İpek Yolu'nun geçtiği Zile'de başlıca tarihsel yapılar arasında
Zile Ulucamisi, Hoca İshak Camisi, Boyacı Hasan Ağa Camisi, Musa Fakih Türbesi, Yenihamam, Çiftehamam ve Zile Kalesi'ni sayabiliriz.

 

Zela - http://xena.lib.unimelb.edu.au/cgi/map_view.cgi#top

Zelitis - ZELA / Sanson, Guillaume - 1676

 

 Darp Yapan Sultan : Tokat Meliki Süleyman Şah II
 Saltanat Dönemi : Meliklik dönemi belli değil.
 Boyutları : 29 mm, 7.60 g
 Sikkenin Tarihi : Belli değildir.
 Basıldığı Yer : Belli değildir.
 Malzemesi : Bakır
 Tekniği : Dövme (Darb)
 Konu Ön Yüz : Süvari figürü, Arka Yüz : Yazı motifi
 İlgili Koleksiyon : Yapı Kredi Bankası Müzesi

 

Zile'den Panoramik Bir Görünüş/1960'lı Yıllar 

 

YAZDIR