.

Rapor : Ünye'deki Yerel Otoritelerce Oluşturulmuştur.
(Raporun hazırlanmasında başta Ünye Belediyesi olmak üzere
Kaymakamlık, İlçe Tarım Müdürlüğü, İlçe Turizm Müdürlüğü,
İlçe Sanayi ve Ticaret Odası'nın çalışmalarından
yararlanılmış ve yetkililerle de görüşülmüştür.)

Onur Bilgin

http://www.kalkinma.org/

            6.4 - Fındıkta Aflatoksin Oluşumunun Önlenmesi Ve Alınabilecek Tedbirler

            Avrupa Birliği Gıda Sağlık Ajansı'nın 4 - 8 Eylül 2001 tarihleri arasında Türkiye'de yaptığı incelemeler ve ardından, 5 Şubat 2002 tarihinde konuya ilişkin almış olduğu kararla, AB Gıda Sağlık Ajansı Türkiye kaynaklı ya da Türkiye'den gelen kuru incir ve daha az ölçüde fındığın çoğu durumda aşırı düzeyde aflatoksin B1 ve toplam aflatoksin ile kirlenmiş olduğunu açıkladı; denetlenen besinlerde aflatoksin değerinin olması gereken miktardan on kat daha fazla olduğu, depolama şartlarının AB standartlarında olmadığını, Türkiye'den ihraç edilen fındık, kuru incir ve antep fıstığı gibi gıdalarda sağlık sertifikası alınması gerektiğini belirtmiştir.

            Bu rapora dayalı olarak da bu malların AB gümrüklerinden geçmesinin engelleneceği açıklanmıştır. Bu gelişme üzerine, Almanya ve Fransa 1 Mart 2002 tarihinden itibaren Türk tarım mallarına getirilen önlemleri uygulamaya başlamıştır. Bu olay öncelikle  kırmızı biberle başlamış ardından kuru incir, fındık vb. gibi yiyeceklerdeki aflatoksin bulunduğu iddiası ile güncellik kazanmıştır.

            6.5 - Alternatif Ürün Zorunluluğu ve Bununla İlgili Çalışmalar

            Ünye ilçesinin ekonomisi tarıma dayalı olup; tarım sektörü  içerisinde başta  bitkisel  olmak üzere hayvancılık, arıcılık, balıkçılık önemli  alt sektörlerdir. Bitkisel  üretim içinde en önemli pay fındık ürününün olup, mısır, patates ve tahıllar gayri safi  hâsılaya katkı sağlayan ve ilçede üretilen diğer ürünlerden  bazılarıdır. Ünye’de  fındığın yıllardır alternatifsiz bir  ürün olması nedeniyle ek gelir sağlamak ve  üretim desenini zenginleştirmek için son yıllarda başlatılan çalışmalarla çiftçimizin kivi, ceviz, sebzecilik, arıcılık ve balıkçılık gibi faaliyet kollarında çalışmaları teşvik edilmektedir.

            Tek ürüne bağımlılık sorunu var : Fındık yetiştiren tarım işletmeleri genellikle çok küçük araziye sahip olup, işletme arazilerinin tamamına yakınını fındık bahçeleri oluşturmaktadır. Bu işletmelerde fındık dışında pazara yönelik olarak yetiştirilen üretim faaliyetleri de sınırlıdır. Fındık işletmelerinde arazinin yetersiz ve ürün çeşitliliğinin sağlanamamış olması, yeterli geliri elde etmelerini olumsuz yönde etkilemekle birlikte yıllara göre elde ettikleri gelirlerde de önemli dalgalanmalar yaratabilmektedir.

            Fındık tarımında işsizlik ve göç yüksek : Fındık yetiştiren çiftçiler yoğun nüfus baskısı altında olup, işsiz nüfus oranı da çok yüksektir. Fındık yetiştiren işletmelerin arazi varlığı ve fındık bahçesi büyüklüğü, fındık verim düzeyi, işletmelerdeki nüfusun yalnız fındık yetiştiriciliği ya da tarımdan geçinebilmelerine olanak tanımamaktadır. Tarımdan elde edilen gelirin işletmelerdeki nüfusun geçinmesine olanak tanımaması, fazla nüfusun bir kısmını yakın ya da diğer bölgelerdeki sektörlere kaymaya, göçe zorlamaktadır.

            Dikim alanları sınırlandırılıyor : 1980'li yılların başında üretimin iç tüketim ve ihracat hacmini önemli oranda aşarak büyük miktarlarda stoklar yaratması, dikim alanlarının sınırlandırılmasını gündeme getirmiştir. 1983 yılında çıkarılan yasaya göre; rakımı 750 metreyi geçmeyen, eğimi en az yüzde 12 olan araziler ile Ordu, Giresun, Trabzon illeri, Akçakoca (Bolu), Ereğli ve Alaplı (Zonguldak) ilçelerinde rakım ve eğim koşulu aranmaksızın fındık yetiştiriciliğine izin verilmiştir. Bu yöreler dışında bahçe kurulması ve yenilenmesi yasaklanmasına karşın, yeni dikimler yoğun biçimde sürmüştür. Günümüzde fındık dikim alanlarının ancak yüzde 60’ı asıl üretim bölgesi olan Doğu Karadeniz'de bulunmaktadır.

            2844 Sayılı Fındık Alanlarının Sınırlandırılması Kanunu'nun uygulanamaması nedeniyle “Fındık Üretiminin Plânlanması ve Dikim Alanlarının Belirlenmesi ile Fındık Yerine Alternatif Ürün Yetiştirmeyi Tercih Eden Üreticilerin Desteklenmesine Dair Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik” ile fındığın alternatifi ürünler tartışmaları başlamıştır.

Fındık Patozu

            6.6 - Fındık Üreticisine 13 Alternatif Ürün

            Karadeniz Bölgesi’ndeki 13 ilde alternatif ürün ekilebilir durumdadır. Fındık üretiminden vazgeçerek alternatif ürünü tercih eden üreticilere, bir yıllık gelir kaybı ödemesi yapılacaktır.

            Yönetmeliğe göre, fındık bahçeleri, ticarî amaç güden toplam alanı 500 metrekareden büyük ve dekarında en az 30 adet fındık ocağı veya 180 adet fındık dalı bulunan yerler olacaktır.

            Yeni fındık bahçesi ve yenilenmesi yapılırken, fındık bahçeleri, rakımı en çok 750 metreye kadar olan yüksekliklerde, meyili en az yüzde 6’dan daha fazla eğimli üçüncü sınıf tarım arazilerinde ve arazi kullanma kabiliyeti dördüncü sınıf ve daha yukarı arazilerde belirlenecektir.

            6.7 - Kısa Dönemde Yapılması Gerekenler

            * Klâsik üretim bölgesindeki (Doğu Karadeniz) taban arazilerde bulunan fındık bahçeleri ile bu bölge dışındaki fındık üretim alanlarında (taban arazilerde kurulu olanlardan başlamak üzere) üreticilerin alternatif ürünlere yönelmelerinin teşvik edilmesi,

            * Yurt içinde yüzde 10 seviyesinde (60 bin ton) olan tüketimin artırılması,

            * Verim ve kaliteyi artırıcı, maliyeti düşürücü bilimsel/teknolojik çalışmalar yapılması,

            * Refah düzeyinin yüksek olduğu - Danimarka, Norveç, Kanada, Japonya gibi - ülkelere ihraç olanaklarının araştırılması,

            * Halen yüzde 26 seviyesinde olan işlenmiş fındık ihracatının artırılması.

Ünye Belediyesi Kültür Yayınları CD - 1

            6.8 - Alternatif Ürünlere Yakından Bakış

            6.8.1 - Seracılık ve Sebze Yetiştiriciliği

            Ünye ilçesinde 1993 yılında başlayan seracılık çalışmaları çiftçiler tarafından yoğun ilgi görmüş ve tek ürün olan fındığın yanı sıra gelir getiren bir üretim alanı olmuştur. Yılın her mevsimi üretim yapılabilen örtüaltı yetiştiriciliği çiftçilerimize her zaman pazara taze sebze götürebilme imkânı sağlamış, aynı zamanda aile ekonomisine önemli ölçüde katkıda bulunmuştur.

            Her yıl giderek artan bir grafik gösteren sera yapımı önümüzdeki yıllarda da katlanarak çoğalacaktır. Bu durum çiftçimizin artık geçimini sağlamak için sadece geleneksel ürün olan fındığa bağımlı kalmayacağını; bunun yanında ek bazı gelir kaynaklarına kavuşturulması gerektiğini ortaya koymaktadır. Seracılık da bu gelir kaynaklarından biri olup, son yıllarda giderek yaygınlaşmaktadır.

            Ünye ilçesinde 400’ü aşkın sera olmakla birlikte bir adet cam seramız bulunmaktadır. Mevcut potansiyeli değerlendirmek açısından Ünye’ye CAM SERA  kurulmasının desteklenmesi gerekmektedir.

            Ünye’de örtü altı sebze yetiştiriciliğine 1991 yılında başlanmış olup, yürütülen çalışmalar neticesinde bugünkü ulaşılan sera sayısı 445 adettir.

                 Yıllar İtibarı ile Sera Sayısı :

            6.9 - Meyvecilik

            Ünye ilçesinde meyve üretimi daha çok fındık bahçelerinin içerisinde dağınık bir şekilde gerçekleştirilmektedir. İlçe genelindeki mevcut meyve popülasyonunun teknik tarım usullerine göre dikilmemiş olmaması sebebiyle budama, bakım, ziraî mücadele ve diğer tarımsal kültürlerin uygulanamayışından dolayı ekonomik ve teknik anlamda meyvecilik tarımının Ünye’ye yerleştirilemediği bir gerçektir. Ayrıca meyve üretimlerimiz içerisinde en büyük paya sahip fındıkta bazı yıllar meydana gelen üretim düşüklüğü ve fiyat istikrarsızlığı yeni meyve türlerinin Ünye’de yaygınlaştırılmasını gündeme getirmektedir.

            Bu doğrultuda üzerinde durulabilecek ürünlerden ilk akla gelenler kivi ve elma olabilir. Kivi için çok uygun bir zemin olan Ünye'de aynı zamanda elma da diğer bölge üretimlerine göre daha çok olan lif sayısı ile de iyi bir alternatif ürün olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine aşağıdaki tablodan görüldüğü gibi  Trabzon Hurması, Ayva, Elma, Erik, Ceviz gibi ürünler alternatif ürünler olarak karşımıza çıkmaktadır.

            Yapılması gereken meyve ağacı varlığının ıslahı, yetiştiriciliğini yaygınlaştırmak ve ürün çeşitliliği kazandırmak amacıyla Ünye’de meyve fidanı üretim istasyonu ve üretilen ürünün elde kalmadan değerlendirilmesi açısından meyve suyu işleme tesisinin kurulup desteklenmesi gerekmektedir.

ÜNYE’DEKİ MEYVE AĞAÇ SAYILARI VE VERİMİ

 
Ünye Belediyesi Kültür Yayınları CD - 1

Alternatif Ürün Olarak Kivi’ye Rakamlarla Bakış :

             6.10 - Hayvancılık

            Hayvan başına et ve süt verimini arttırmak için bakım ve beslemenin iyileştirilmesi, yerli ırkların yüksek verimli kültür ırkları ile melezlenerek ıslah edilmesi ve seleksiyonla kültür ırkı hayvancılığın geliştirilmesi  yönünde çalışmalar sürdürülmektedir. Bu amaçla ilçede ıslah hizmetlerine ağırlık verilmesi sayesinde kültür melezi hayvan sayısında önemli artışlar olmuştur.

            Ünye’de hayvancılık ve üretim, pazara yönelik modern işletmelerden ziyade daha çok küçük aile işletmeciliği şeklinde yapılmaktadır. Bu nedenle Ünye’de hayvancılığın geliştirilmesi açısından besi sığırcılığı ve süt sığırcılığının teşvik edilmesi gerekmektedir.

ÜNYE İLÇESİNİN HAYVAN VARLIĞI

Metin Doğrul Akçay Irmağı Kıyısında - 1993

Hacı Hüseyin Suyabatmaz Fotoğraf Arşivi

             Kümes Tavukçuluğu :

            Yıllık nüfus artışının yüksek olduğu ülkemizde, gerek beslenme düzeyinin yükseltilmesi, dengeli beslenmenin sağlanması ve gerekse artan nüfusun ihtiyaç duyduğu ana maddelerin üretilmesinde tekniğin olanaklarından yararlanılması kaçınılmazdır.

            Gelişmiş ülkelerde fert başına yılda 250 - 400 adet yumurta, 20 - 25 kg kadarı tavuk eti olmak üzere toplam 40 - 80 kg et tüketildiği halde; ülkemizde 120 adet yumurta ile 6 kg’ını tavuk eti oluşturmak üzere toplam 25 kg et tüketilmektedir.

            Ünye ilçesi arazisinin topografik yapısı itibariyle az toprak gerektiren faaliyet kollarına ağırlık verilmesi gerekmektedir. Bu türdeki çalışmalarımız sonucunda kafeste yumurta tavukçuluğu da az toprak kullanılarak fazla gelir sağlayan bir üretim dalı olduğundan çiftçilerimizce benimsenmiş bir üretim koludur.

            Ünye’de 81.400 yumurta kapasiteli 9 adet ve 5.000 adet kapasiteli 1 adet Brolier tavuk yetiştiriciliği yapılmaktadır. İşletmelerde, çiftçilerimizin yetiştirdiğiyle birlikte toplam 124.000 adete ulaşmaktadır.

            Bu işletmelerin yarı âtıl olarak çalıştığı düşünülürse; görülen potansiyel ile birlikte Ünye’de tavuk işletmeleri sayısının arttırılarak desteklenmesi gerekmektedir.

Karalâhana (Pancar)

Humming-bird Hawk-moth (Macroglossum stellatarum) Fotoğraf : © Fero Bednar

Karayemiş (Taflan)

            Arıcılık :

            Arıcılık, ülkemizde ve Ünye’de aile işletmeciliği şeklinde yapılan, fazla sermaye ve işgücü gerektirmeyen tarımsal bir faaliyettir. Özellikle gelir durumu düşük, topraksız veya az topraklı çiftçilerin aile ekonomisine katkıda bulunan, kısa zamanda gelir getiren tarımsal bir işkolu olarak sosyo - ekonomik bir önem taşımaktadır.

            Ülkemiz geniş flora sahalarına sahip olmakla birlikte; ilçemizin flora yapısı arıcılık için pek uygun değildir. Ancak arıcılarımız buna rağmen arıcılığın kârlı bir işkolu olduğunu görmüşler ve gezginci arıcılık sayesinde Ordu ilini Türkiye arıcılığı bakımından ilk sıraya yerleştirmiş olup, 2001 yılı itibari ile 34.7 Trilyon TL gelir elde edilmiştir. Ordu’da arıcılığın GSMH içindeki payı % 6.8'dir.

            Bu potansiyel içerisinde olan Ünye ilçesinde ihracata yönelik bir arıcılıkla ilgili ürünleri işleme ve değerlendirme tesisinin kurulup desteklenmesi gerekmektedir. Ünye’de 697 çiftçide 27.168 adet arı kovanı mevcuttur.

Yıllar İtibari ile Arı Kovanı Sayısı ve Bal Miktarı :

             Koyunculuk :

            Karadeniz Bölgesi'ndeki koyun varlığı ülkemizdeki koyun varlığının yaklaşık % 8’ini oluşturmaktadır. Bu miktarın % 50’sini ise Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Karayaka ırkı oluşturmaktadır.

            Karayaka koyun ırkı et kalitesi bakımından Türkiye’de Kıvırcık ırkından sonra ikinci sırada gelmektedir. Bölgede özellikle meraya dayalı olarak yapılan koyun yetiştiriciliği, diğer çiftlik hayvanlarıyla kıyaslandığında yediği yeme karşılık en fazla verim veren ve meraları en iyi şekilde değerlendirilebilen hayvanlar olarak dikkati çekmektedir. Büyükbaş hayvanlara kıyasla meradan daha fazla yararlanmakta ve yılın önemli bir bölümünde ek yemlemeye gerek kalmadan meradan ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

 Ünye İlçe Tarım Müdürlüğü Ziraat Mühendisi İsmail ÖZSOY Sakız Kuzularıyla

Ünye Hizmet Gazetesi Fotoğraf Arşivi

            Meralardan ve fındık altlarında yetişen otların değerlendirilmesi ve iyi bir gelir kaynağı elde edebilmek için Ünye’de Karayaka ırkı koyunculuğunun desteklenmesi gerekmektedir.

            6.11 - Su Ürünleri :

            Ünye’de su ürünleri çalışmalarında avcılık başta gelmektedir. Avlanan balık türleri arasında da  ilk sırayı hamsi almaktadır. Hamsi avı sezonunda civar illerdeki büyük av tekneleri Ünye’ye gelerek hamsi avcılığı yapmaktadırlar. Avcılığı yapılan diğer su ürünleri ise istavrit, mezgit, palamut, kefal, kalkan, barbunya, tirsi, lüfer, zargana, izmarit ve kırlangıç balıklarıdır.

            Ordu’da su ürünlerine dayalı sanayi olarak önceki yıllarda 8 adet su ürünleri işleme tesisi bulunmaktaydı. Ancak son yıllarda su ürünleri üretiminde görülen azalmanın bu tesislerin faaliyetlerinde de olumsuz yönde etkisi olmuştur. Bu tesislerde işlenmiş su ürünleri olarak balık unu, balık yağı, balık konservesi, balık filetosu, dondurulmuş ve tuzlanmış hamsi, deniz salyangozu eti gibi mamul madde üretimleri gerçekleştirilmekte ve önemli bir kısmı yurt dışına ihraç edilmektedir.

            Ünye’de potansiyeli geniş olan su ürünlerinden yararlanabilmek için su ürünleri işleme tesisi acil bir zorunluluk olarak kendini dayatmaktadır.

            6.12 - Ünye’nin Tarım Sorunları Üzerinde Genel Değerlendirme

            Karadeniz  Bölgesi’nin  genel  coğrafî  yapısı dağlık arazilerden oluşmaktadır. Ünye tipik bir  Karadeniz ilçesi olarak  arazisinin büyük bölümü dağlık arazidir. Bu durum  tüm  bölgede  olduğu  gibi  Ünye’de de  organize  sanayi  bölgesi kurulması konusunu oldukça güçleştirmektedir. Düz arazi kıtlığı arazi  maliyetlerini oldukça arttırmakta ve bu nedenle kurulması  istenilen ve çalışmaları devam eden organize sanayi bölgesinin arazi maliyetlerini had safhaya ulaştırmaktadır. Bu olumsuzluklara yasalar ve bürokratik engeller de eklenince Organize Sanayi Bölgesi bugüne kadar kurulamadı.

            Karadeniz Bölgesi  “kalkınmada öncelikli bölgeler” kapsamına alınmıştır. Böylelikle oluşan avantajlar bile Karadeniz Bölgesi'ne sanayi alanında yeterli bir gelişme sağlayamamıştır. Ünye’de 1992 yılında kurulmuş bir liman olup Ünye Çimento  Sanayi ve Ticaret A.Ş.  tarafından  limanın ana rıhtımı 49 yıllığına kiralanmış bulunmaktadır. 6 metre derinliği olup, 4500 - 5000 ton arasında yük getirebilen gemiler limana girmektedir. Genelde Kringer - Curif, kömür, kereste getirilmekte ve roro taşımacılığı yapılmaktadır. Ünye’den ayrılan gemiler de toz  çimento, kil, az miktarda soğan, patates, makarna gibi  ürünlerde yurt dışına ihracat yapılmaktadır. Ünye limanı kurulabilecek tüm işletmelerin ulaşım ihtiyaçlarını karşılayabilecek kapasitededir. Ünye bir sahil kenti olduğu için liman nakliye açısından çok önemlidir.

             Ünye halkının fındık dışında ciddi anlamda bir geliri söz konusu değildir. Kaldı ki fındıkta son yıllarda önemli bir gelir kaynağı olmaktan uzaklaşmıştır. Fındık haricinde yine Ünye’de yetiştirilen sebze, meyve, çeşitli bitkiler yine yöremizde tüketilmekte ve aileler için ek gelir kaynağı olamamaktadırlar. Fındığın yanında fındığa paralel gelir getirecek diğer ürünlere de önem vererek fındığa bağımlılıktan bir parça da olsa kurtulmak gereklidir. Bu doğrultuda arıcılık daha çok yaygınlaştırılmalı ve teşvik edilmelidir, seracılık geliştirilmelidir. Süt ve süt ürünlerine özel önem verilmelidir. Kivi ve Ünye’de yetiştirilebilecek diğer meyvaların yetiştirilmesi için çalışmalar yapılmalıdır.

             Fındıkta hemen her yıl oluşan 100 - 150 bin ton fazlanın eritilebilmesi için dış satıma özel  önem verilmeli, fındığı henüz tanımayan ülkelere fındık tanıtılmalıdır. Fındık ihracını artırmak için gerekirse takas  dahil yoğun çabalar gösterilmelidir.

            Yine fındığın tüketimini artırmak için 70- 80 bin ton olan yıllık iç tüketimi daha yukarılara çıkarmak gereklidir. Bu doğrultuda içteki dengesiz ve yüksek perakende satış fiyatlarının bir standarda oturtulması sağlanmalıdır. Ayrıca yasası çıkmış olan % 6 eğimin altındaki taban arazilerinden fındığın sökülmesi sağlanmalıdır.

            Günümüz itibarı ile önemli bir ihraç ürünümüz olan fındığın kaderi tamamen birkaç Avrupa ülkesinin inisiyatifine bırakılmıştır. Ülkemizin önemli bir bölgesinde halkın tek geçim kaynağı olan fındığa alternatif pazarlar bulunması yolunda, özet olarak şu hususların yerine getirilmesi önerilir :

            Fındık ve mamullerimiz için alternatif pazarların geliştirilmesi çalışmaları öncelikle, pazarlama anlayışı çerçevesinde ve uzun dönemli bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Çünkü, ihracatta başarı ciddi ve uzun vadeli bir uğraşı gerektirir.

            Fındık ve mamulleri ihracatçısı işletmeler, ihracatçı birlikleri çatısı altında bir araya gelerek, dış pazar fırsatları hakkında sürekli olarak bilgi toplayan bir bilgi sistemi oluşturmalıdırlar. Böylece tek başına pazar fırsatlarını sürekli olarak takip edemeyen işletmeler de, bu imkânı elde etmiş olurlar. Dış pazar fırsatlarının araştırmasında, AB dışındaki pazarlara özel bir önem verilmelidir. Kuzey Amerika, Lâtin Amerika, Asya ve Orta Doğu gibi bölgelerdeki gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler özellikle incelenmelidir.

            7 - TURİZM

Egemen Ol Öğretim Çamlık Kayalıklarında

Seniha Mistepe Fotoğraf Arşivi

            Ünye nispeten bozulmamış doğası, tarihi ve kültürel özellikleri ile Karadeniz bölgesinde serbest turizm  bölgesi olabilecek iki üç yerden biridir. Ünye’nin  sahip olduğu  turizm potansiyelini temsil eden ve pek çoğunun en önemli ve sorununun ulaşım ve restorasyon olan olanakları şu şekilde sıralanabilir.

            7.1 - Turistik yerler

            1 - Asarkaya ve Çevresinde Asarkaya Ormanlığı : İdeal bir mesire yeridir. Denizden 385 metre yükseklikte, 4000 hektar alan üzerinde 10.470 ağaç dikilmiş olan ve Orman İşletmesi'nce korunmakta olan alan bugün halen Millî Parklar kapsamında değildir. Fakat bölge Millî Park kapsamına alınmalıdır. Ünye - Fatsa karayoluna bağlanan ve büyük oranda ulaşım güçlüğü taşıyan 2,5 km’lik orman yolunun bir an önce yapılması gerekmektedir.

            2 - Ünye Kalesi : Ünye’ye gelen yabancıların ilk ziyaret ettikleri yerlerden biridir. Kale aslına uygun olarak restore edilmeli, zamanla kapanmış olan yer altı dehlizleri açılmalıdır.

Ünye Kalesi (Kaleköyü)

Ünye Belediyesi Medeniyetler Kavşağı Broşürü /2005

            3 - Şeyh Yunus Külliyesi : Anadolu Kültürü denince akla gelen simge  isimlerden biri olan Yunus Emre'nin mezarı özellikle yerli ve inanç turizmi açısından ilgi çekici bir yer konumundadır. Bu  mekâna giden 3 km’lik  yolun yapılması gerekmektedir.

Şeyh Yunus Emre'nin (Şehnuz) Türbesi'nin Eski ve Yeni Konumu
   
Ünye Belediyesi Kültür Yayınları CD - 1

            4 - Tozkoparan Mağarası : Ünye’ye 2 km uzakta olan bu mağaraya giden yol ile çevre düzenlemesinin ve aydınlatmasının yapılması gerekmektedir. Milâttan önceki tarihle ilgili bir yerleşim yeri olması bakımından önemlidir.

Tozkoparan Kaya Mezarları
  

            5 - Yazkonağı Mağarası : Yeni keşfedilen mağara tahminen 500’er metre uzunluğundaki iki ayrı galeriden oluşmaktadır. Sarkıt ve dikitlerin de yer aldığı mağaranın en  önemli özelliği içinde Dünya'da  ender rastlanan  yüksek kubbemsi mekânların olmasıdır. Mağaranın  özellikle yol sorunu vardır ve mağara içi aydınlatmanın yapılması gerekmektedir.

Yerel Tarih Grubu Gencakale'de

Ahmet Kabayel - Ahmet D. Varilci Fotoğraf Arşivi

            6 - Kümbet  Evliyâsı :  Ünye’ye bağlı Yiğitler köyünde bulunan kümbet evliyâsı, yöre insanının manevî huzur için ziyaret ettiği bir yerdir. Bu açıdan özellikle iç turizm ve inanç açısından önem arz etmektedir. Ancak 10  km’lik yolun devamının ivedi olarak yapılması gerekmektedir. Ayrıca ziyaretçilerin dinlenme ve konaklama ihtiyaçlarını karşılayacak tesis yapılmalıdır.

Aya Nikola Kilisesi (Ünye'nin 40 Adetlik İlk Kartpostal Koleksiyonundan)

Ahmet - Gülay BİRBEN Arşivinden Alınmıştır - Fotoğraf : Ahmet Hüseyin ŞEN

            7 - Ayanikola : Halk tarafından Aynikola denilen yerde kalıntılarının Bütün Dünya'da Noel Baba diye bilinen Aya Nicolas’ ın (Aziz Nikola, ilk Hristiyanlık döneminde irşad görevini yürüttüğü  söylenir)  kurduğu kiliseye ait olduğu  ve adının da buradan geldiği kuvvetle muhtemeldir. Aslına uygun olarak yapılacak bir tesis ve iyi bir yatırımla tarihî Ayanikola Kilisesi sadece Ünye’nin değil Türkiye’nin  ve hattâ dünyanın en önemli inanç merkezlerinden biri haline getirilebilir.

Ayanikola Kilisesi Temel Kalıntıları

            8 - Tarihî Ünye Evleri : Ünye’de  halen 80 civarında tarihî ev statüsünde eski ev mevcuttur. Kültür mirasımızın önemli bir parçası ve her biri ayrı bir değer olmasına rağmen yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bu evler restore edilmeli ve turizm sektörünün hizmetine sunulmalıdır. Bu suretle restore edilen evlerin özellikle Safranbolu’da gördüğü ilgi anımsanır ise ve Ünye turizmine katacağı çeşitlilik göz önüne alınır ise yapılacak çalışmaların önemi daha iyi anlaşılacaktır.

Kadılar Yokuşu

Fotoğraf : Aynur Zeren TAN

            9 - Marina : Bütün Dünya'da hızlı bir gelişme içinde olan yat turizmi için büyük kaynaklar  ayrılmakta iken Karadeniz’de bir yat limanı bulunmamaktadır. Daha önce Ünye Belediyesi tarafından Atatürk Parkı’nın bulunduğu yerde bir  marina  yapılması için proje hazırlanmış ancak bu proje  uygulanmamıştır. Daha önce Ünye’ye gelen KAYRA (Karadeniz Yat Rallisi) organizatörlerinin marina için Ünye’nin çok uygun olduğunu belirtmiş olmaları yapılan seçimin yerindeliğine sebep teşkil ederken yat turizmi ile Ünye’ye gelecek varlıklı turist potansiyeli ve ticarete yapacakları katkı bir arada düşünüldüğünde Ünye turizminin gelişiminde yapılacak marinanın önemi daha iyi anlaşılacaktır.

            10 - Çok Yıldızlı Otel : Genelde turizmin en önemli ihtiyaçlarından birisi turizmin konaklama ayağını oluşturan otel ve pansiyonlardır. Ünye’de turizm  işletme belgeli ve yatırım belgeli 30 adet turizm işletmesi bulunmaktadır. Bu otellerden en büyüğü 115 yataklık kapasiteye sahiptir. Bir diğer ifade ile  Ünye’de konaklama ihtiyacı olan en az 4 yıldızlı bir otelin yapılması için turizm yatırımcıları Ünye’ye  yönlendirilebilir ve bu  konudaki yatırımlar teşvik edilebilir. Dahası böyle bir yatırım için gerekli çalışmalara başlandığında, yerel yönetim başta olmak üzere ilçedeki tüm kuruluşlar her türlü desteği vermeye hazırdır. Otel yapımı için TMO’ya ait arazi ve Asarkaya Millî Parkı gibi yerler 4 veya 5 yıldızlı otel projeleri için hem yetersiz ve aynı zamanda günlük hayat içinde kalan yerlerdir. Ünyeliler'in ortak arzusu şimdi sadece surları kalan Süleyman Paşa Sarayı'nın canlandırılması ve zamanında Avrupalı ünlü ressamlara ilham kaynağı olan konağın 4 veya 5 yıldızlı olarak yeniden inşa edilmesidir.

            7.2 - Alternatif Turizm Projeleri

            Yukarıda sıralanan turizm olanakları dışında yine bu turizm olanakları ile bağlantılı veya bunlardan bağımsız olarak düşünülebilecek; Ünye ilçesine girdi sağlayabilecek alternatif turizm projeleri de düşünülmektedir.

            Bölgemiz, özellikle de ilçemizin en önemli lezzet ürünlerinden olan su böreği, ürüne yönelik standardizasyon ve Türkiye çapında pazarlama sorunu aşılabilirse bireysel emek ağırlıklı olması dolayısıyla Ünye halkına önemli bir gelir sağlayacaktır.

            İstenen standardizasyonun sağlanabilmesi için ilk evvelâ ürünün patenti alınarak “Ünye Su Böreği” olarak tescil edilmeli, TSE ve ISO belgeleri alınmalıdır. Turistik bir il olan Antalya Bölgesi'nde yapılan araştırmada Ünye su böreğinin bu şehre gelen yabancı konuklara haftada bir gün çıkarılması durumunda toplam günde 1500 tepsi su böreğine ihtiyaç duyulacağı belirlenmiştir.

            Ünye Su Böreği'nin pişirildikten sonra dondurularak soğuk hava sistemi ile Dardanel veya Süper Fresh dağıtım zincirinden yararlanarak yurt çapında pazarlanmasına da gereken ön çalışmaların yapılması durumunda kârlı bir seçenek oluşturabilir.

            1 - Asarkaya Ormanlığı

            Denizden 385 metre yükseklikte, 4000 hektar alan üzerinde 10.470 ağaç dikilmiş Orman İşletmesi'nce korunmakta olan mevcut alan kapasitesi artırılıp, Orman İşletmesi'nce ağaçlandırılarak belediyeye devredilebilir. Bu aşamada :

Asarkaya Millî Parkı

            - Ağaçlandırma alanı genişletilmelidir. Bunun yanı sıra mevcut bitki örtüsü de göz önünde tutularak yeni tipte ağaçlar dikilebilir.

            - Parkın yukarı kısımlarına Bungalov tipi dağ evleri yapılarak turistlere doğal ortamda konaklama seçeneği sunulmalıdır.

            - Aileye hitap eden bir çerçevede büyük şehirden gelen insanların ihtiyaçları göz önünde tutularak onların beklentilerini karşılayacak ölçüde doğal yapısına uygun et ve balık lokantaları yapılmalıdır.

            - Burada bir izcilik kampı oluşturularak ülkenin çeşitli bölgelerinden her on günde bir düzenlenecek organizasyonlarla kampın hayvanat bahçesinin varlığına, doğa yürüyüşü yapabilme olanağının bulunduğuna yapılacak tanıtımlarda vurgu yapılmalıdır.

            2 - Teleferik Projesi

            Bir yörenin turizm merkezi haline getirilmesinde hayata geçirilecek önemli stratejilerden biri, doğal koşulların elverdiği ölçüde tüm turizm türlerinden yararlanmaktır. Ülkemizde deniz turizmine ağırlık verilmesi diğer seçeneklerin yeterince değerlendirilmemesine neden olmaktadır. Ünye de bu konuda ülke genelinden farklı olmayan bir görünüme sahiptir. Ünye’de yapılacak bir teleferik hattı ilçenin turizm seçeneklerinin arttırılmasında önemli bir görev üstlenebilir.

            Bu projenin amacı Ünye’yi gerek çevresindeki il ve ilçeler açısından bir cazibe merkezi haline getirmek ve gerekse de Ünye’den geçen tur otobüslerinin şimdilik % 10 olan konaklama oranı tur programlarına Ünye teleferik gezisini de katmalarını sağlayarak artırmaktır.

            Yaz sezonunda günde ortalama geçen otobüs sayısı 14, tur yapan toplam yerli ve yabancı turist sayısı ise 500’dür. Bu rakamın ilçe ekonomisine kişi başına günde 15 dolar katkı sağlayacağı dikkate alınırsa tüm sezon boyunca 675.000 ABD Doları’na ulaşan bir gelir elde edilebilir.

            Teleferik yapılabilecek alternatif güzergahlar şöyle sıralanabilir :

            - Ünye Cumhuriyet Meydanı - ÇAKIRTEPE

            - Ünye Cumhuriyet Meydanı - ASARKAYA MİLLÎ PARKI

            - Ünye Cumhuriyet Meydanı - ÜNYE KALESİ

            - Ünye Cumhuriyet Meydanı - DUMANTEPE

            - KIZILKAYA ile Ünye Kalesi arası

            Denizden yüksekliği göz önünde tutularak bu projenin Asarkaya Millî Parkı olması plânlanan yere yapılması bizce daha uygundur.

Çınarsuyu Tatil Köyü Orman Tesisleri Restoranı

            3 - Çınarsuyu Orman İşletme Eğitim Kampı : Yer itibariyle çok önemli bir yere sahip olan kamp yeri, 500 çadır, 40 yatak, 8 bungalov ve 100 karavanlık konaklama potansiyeline rağmen kaderine terkedilmiş durumdadır. Burası süreklilik arz edecek şekilde  işletmeye açılmalıdır. Özel İdare’ye   devri gerekmektedir.

            Halen  orman genel müdürlüğünün tasarrufunda bulunan kamp yeri için iki alternatif sunulmaktadır.

            - Arazinin üzerindeki yer ile birlikte özel mülkiyeti OMÜ’ye tahsis edilerek Yabancı Dil Kampı şeklinde hizmet vermesi, ki kanaatimizce bu yer orman alanı ise özel mülkiyete devri yasa gereği imkânsızdır ve bu durum bu alternatifin önündeki engeldir.

            - Arazinin Turizm Eğitim Merkezi olarak kullanılması. TUREM

            - Mevcut hava alanı pistinden yararlanılarak ambulans uçak iniş ve kalkışına imkân tanınması ve bölgeye donanımlı bir hastane yapılarak bu imkândan yararlanılması gerekir.

            4 - Olimpik Yüzme Havuzu :

            İlçemizde daha önce Bayramca Mahallesi'nde temeli atılan ve kaderine terk edilen bir yüzme havuzu mevcuttur. Olimpik yüzme havuzu her mevsim kullanılabilecek olması nedeniyle hem kent yaşamına olumlu katkı sağlayacak hem de ilçe turizmine önemli katkı sağlayacaktır.

            5 - Ünye Turizm Eğitim Merkezi :

            Turizm Bakanlığı Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı Turizm Eğitim Merkezleri ülkemizde turizm potansiyelinin yoğun olduğu yerler başta olmak üzere 13 yerde konuşlandırılmış olup bölgeye en yakın TUREM Trabzon Vakfıkebir’de hizmet vermektedir. Turizm büyük ölçüde hizmet ağırlıklı bir sektör olup bu alanda yetişmiş eleman en az diğer imkânlar kadar önem taşımaktadır. Böyle bir merkezin Ünye’ye kurulmak istenmesi durumunda yukarıda adı geçen Çınarsuyu Orman İşletmesi Eğitim Kampı’nın bu amaçla tahsisi düşünülmektedir.

Ünye Hazinedaroğlu Konağı, İç Avlu Görünümü.
La résidence des Hazinedaroglu à Unye, vue de la cour intérieure.
Les dessins de Jules Laurens (1825-1901) - La côte de la Mer Noire - 14 Ağustos 1847

http://www.inha.fr/images/bibliotheque/expo04/grande/eba2351.jpg

            6 - Süleyman Paşa Sarayı :

            Osmanlı mimarisinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen bu sarayın aslına uygun olarak surların içinde yeniden yapılarak Ünye ilçesi için kültür sarayı olarak tefriş edilmesi ve bir etnografya müzesi olarak kullanılması Ünye ilçesine girdi sağlayacak diğer bir alternatif turizm projesi olarak düşünülmelidir.

            Yukarıda anlatıldığı gibi turizme yönelik önemli olan  potansiyelin Ünye’nin bu olanaklarının turizme açılması bakımından en büyük engeli ulaşım sorunudur. Toplamı 20 km'yi aşmayan bu yolların 2002 verilerine göre maliyeti bir trilyon yirmi üç milyar TL’dır. 58. hükûmet tarafından 1 yıllık Acil Eylem Plânı'nda tüm yurtta 15.000 km duble yol yapılması da düşünülmektedir. Yukarıda denildiği gibi Ünye Karadeniz Bölgesi'nde serbest turizm bölgesi olabilecek en uygun yerdir. Diğer kent sorunları ile birlikte turistik yerlere giden yol sorununun da çözülmesi bu plânda tamamlanması gereken en önemli aşamayı oluşturmaktır.

            7 - Yeşil Turizm : İç Karadeniz’de yayla turizmi, rally turizmi ve eko turizm düşünülebilecek projelerdir.

            8 - ULAŞIM :

            Ünye’nin turistik ve ticarî olanaklarını geliştirebilmesi her şeyden çok ulaşım problemlerinin çözülmesine bağlıdır. Hatta denilebilir ki Ünye her iki alanda da zaten fazlası ile sahip olduğu olanakları ulaşım sorunları sebebiyle yeterince kullanamamaktadır. Bunun en önemli ve çarpıcı örneğini Ünye’nin sahip olduğu en önemli sanayi kuruluşlarından biri olan Ünye Çimento’nun ihracat aşamasında Ünye Limanı’nın yetersizliği nedeniyle yaşadığı sorunlar oluşturmaktadır.

            Temelini Ünye Limanı’nın yetersizliğinin teşkil ettiği ve Ünye ihracatçısını küçük tonajlı, dolayısıyla yüksek navlun ücretli ulaşıma mahkûm kılan bu sorun tesisin dünya ile rekabet şansını büyük ölçüde zayıflatmakta ve böylece Ünye’de bu konuda yapılacak yeni yatırımların ve dolayısıyla artacak istihdamın önünü tıkamaktır. Ünye Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. olarak mevcut Ünye Limanı’nda derin sularda ikinci bir mendireğin inşası için, tüm finansmanı şirketçe karşılanmak,  kullanım ve işletme hakları şirkete ait olmak üzere plânlama yapılmış ve resmî yerlere gerekli müracaatlar yapılmıştır.

            Ünye Devlet Sahil Yolu, Samsun - Doğu Karadeniz sahil yolunun 35 km’lik kısmında en yoğun trafik yüküne maruz kalınan ve günde ortalama 10.059 aracın geçtiği, insan sağlığı ve can güvenliği açısından olumsuz etkileri olan ve ihtiyaca tam cevap veremeyen bir yoldur. Yolun neden olduğu ve ilçenin turistik yönünü de olumsuz etkileyen etmenler 15 km’lik çevre yolunun tamamlanması ile ortadan kaldırılabilecektir.

            Karadeniz Bölgesi'ni İç Anadolu’ya bağlayan en kısa yol olan ve tarihî ipek yolu güzergâhındaki Ünye - Niksar karayolu şu an için dar ve bozuktur, bu nedenle çok az kullanılmaktadır.

            Ünye - Niksar karayolu 58. hükûmetin 15.000 km’lik duble karayolu projesi kapsamında ele alınarak ihtiyaca cevap verebilecek konuma getirilmelidir. Ünye limanında yapılacak iyileştirmelerle birlikte düşünüldüğünde geçmişte Karadeniz Bölgesi'nin en önemli ticaret merkezlerinden biri olan Ünye Ünye - Niksar karayolunun da duble yol haline getirilmesi ile eski statüsüne yeniden kavuşacaktır.

            Ünye’nin demiryolları ile çevre illere özellikle İç Anadolu’ya bağlanmasında ise biri daha önce sunulan iki alternatif mevcuttur. Bunlardan ilki Ünye’den Çarşamba’ya kadar gelen demiryolu esas alınarak Samsun’a oradan da İç Anadolu’ya bağlanmasıdır. Ancak bu proje Samsun’da liman olması dolayısıyla Ünye’ye getirinin yeterince olamayacağı eleştirisini almaktadır. Buna alternatif olarak getirilen demiryolu projesinde ise Ünye’nin Turhal üzerinden döşenecek bir demiryolu ile İç Anadolu’ya bağlanmasıdır. Cevizdere Vâdisi izlenerek, Pursak’tan tünelle Tifi Irmağı ile, kenarına ve Meyvalı’ya, oradan da Ceyhanlı - Erbaa üzerinden Turhal’a döşenecek demiryolu ile, Turhal ve çevresinin Tuğla, kiremit, sebze ve meyve gibi ihraç ürünleri Ünye limanına taşınabilir ve bunun Ünye’ye getirisi Çarşamba hattı kullanılarak yapılan taşımacılıktan çok daha fazla olabilir.

Mevcut hava alanı pistinin de özel küçük uçakları alabilecek hale getirilmesi gerekmektedir.

            9 - Enerji ve Barajlar

            Her geçen gün nüfusu hızla artan Ünye’nin içme suyu ihtiyacı Cevizdere ve Curi Havzaları'ndaki su kuyularından karşılanmaktadır. Bu kuyulardaki su rezervleri yıldan yıla azalırken, temin edilen suyun da maliyeti yükselmektedir. Bu şekilde devam ettiği taktirde, yaz aylarında nüfusu 100 bin’i aşan Ünye’de en geç 5 - 6 yıl sonra su konusunda büyük sıkıntıların yaşanması kaçınılmaz olacaktır.

            1970’li yılların sonunda Japon uzmanlar tarafından Cevizdere Irmağı üzerinde yapılan incelemeler sonucunda enerji üretimi amaçlı 4 adet baraj, 1 regülatör, 5 HES kurulabileceği sonucuna varılmıştır. O günün koşullarında yapımı ekonomik bulunmayan barajlardan en az bir tanesinin yapımı su üretiminde artan maliyet de göz önünde bulundurularak mutlaka yapılmalı ve Ünye’nin hayatî öneme sahip olan su ihtiyacı karşılanmalıdır.

            SONUÇ

            Ünye ve çevresinin kalkınmasının ve çekim merkezi olmasının önündeki belli başlı sorunların aşılabilmesi, her ne kadar kamu hizmeti yapmakla yükümlü devletin sorumluluk alanına girse de sivil girişimlere ve dayanışma örneklerine ihtiyaç bulunmaktadır. Yukarıda üzerinde durulan yerel sorunların üstesinden gelinebilmesinin yolu; merkezi birimlere sağlıklı bilgiler iletilmesinden geçmektedir. Bu rapor bilgilendirme süresince katkı koymayı amaçlamıştır. Benzer çalışmaların yeni gelişmeler de göz önünde tutularak sürekli bir hale getirilmesi karar alma süreçlerinin daha etkin işlenmesini sağlayacaktır.

     
Raporun Başına Dönmek İçin Tıklayınız