Derleme : M. Ufuk MİSTEPE
(Araştırmacı - Orman Endüstri Yüksek Mühendisi)

Terzi Seniha MİSTEPE ve Kızı Emekli Öğretmen Gülay ÖĞRETİM
İki Kişiyle Oynanan İPLE ŞEKİLLENDİRMECE Oyununu Târif Ederlerken.

Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 02.05.2009 Keçiören Gazino Durağı / Ankara

ÜNYE'DE
ÇOCUK OYUNCAKLARI

Katkıda Bulunanlar : Fikri TERZİOĞLU, Cengiz SÜRGİT,
Bilgin HASDEMİR, Alaattin GÜNEŞ, İsmet KÜÇÜKOĞLU, Alparslan ÖZ,
Ahmet Derya VARİLCİ, Ahmet KABAYEL, Yahya Kemal BAHÇE,
Yüksel ŞEN, Şirin Ünye Gazetesi, Mistepe Ailesi...

Hilmi KARASOY Zile Karadini Bağları'nda Üç Rulman Tekerlekli Arabasıyla Bağ Keyfini Çıkarırken.

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - Ramazan Bayramı Tatili / 24.09.2009 Zile

ÜNYE'DE ÇOCUK OYUNCAKLARI

Cevizli Fırıldak İnce İşçilik İsteyen Kaliteli ve Nadir Bulunan Oyuncaklarımızdandı.

Müfettiş Mehmet KUŞCU Fotoğraf Arşivi - http://farm1.static.flickr.com/109/283501725_11cf10a37e.jpg?v=0

Terzi Seniha MİSTEPE ve Kızı Emekli Öğretmen Gülay ÖĞRETİM
İki Kişiyle Oynanan İPLE ŞEKİLLENDİRMECE Oyununu Adım Adım Kısmen Târif Ederlerken.

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 02.05.2009 Keçiören Gazino Durağı / Ankara

Her müdahale sonrası farklı bir desen çıkmakta ve ona uygun isimlerle o desenler adlandırılmaktadır.

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 02.05.2009 Keçiören Gazino Durağı / Ankara

Beş ameliyeli bir operasyon sonrası SU ya da NEHİR deseni ortaya çıkmakta.

Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 02.05.2009 Keçiören Gazino Durağı / Ankara

            07 Mayıs Perşembe günü Selma Ablam da Ankara'ya geldi ve tüm aile bir arada yeniden çocuk oyunları ve oyuncaklarına daldık. Annem ve Gülay Ablam yukarıda görülen İp Oyunları'nı fotoğraflamama imkân sağladılar. İki kişi ipleri muhtelif yerlerinden tutmak suretiyle şekilden şekile sokarlardı. Her şeklin de kendine has bir adı vardı. Örneğin; Deniz, Su, Nehir, İskelet, Cambaz gibi...

            Daha sonra annem Seniha MİSTEPE aşağıda fotoğrafını verdiğim Havaguşu'nu (Sıçan = Şeytan) yapmaya başladı. Uçabilmesi için defter kâğıdından yapılması gerekiyordu ve ipi de makara ipi olmalıydı; yoksa ağırlığını yenip havada uçamazdı. Küçük çocuklar için ideal bir oyuncaktı. Dayanıklı değildi ama o günkü çocuk sızlanmasını bir nebze olsun alır götürürdü. İlk havalanması için Havaguşu'nun tepesinden biri tutar ve çocuk da ipin ucundan tutarak koşmaya başlardı. Rüzgârın hızı uygunsa Havaguşu uçmaya başlar ve koşmaya da gerek kalmazdı.

Havaguşu (Sıçan = Şeytan) İlkokul Çağı Öncesi Çocukların En Eğlenceli Oyuncağıydı.
Fotoğrafta Terzi Seniha MİSTEPE'nin Takvim Kâğıdı'ndan Yaptığı Bir Havaguşu Sergilenmekte.

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 02.05.2009 Keçiören Gazino Durağı / Ankara

            Selma TUZCUOĞLU (MİSTEPE) - Sevgili Ufkî, şu an beni eski günlere götürdün. Ahretliğim Ayşe GÜVEN ve Nesrin ŞEN ile incir ağacı altında Anca Manca oynarken Fatma ÖZSOY (GÜVEN)'le az mı pişirdiğimiz yumurtaları yürütürdünüz çaktırmadan?:)) Bizler mahallede erkeklerle hep beraber oynardık. Kızlar bazen özellik arz eden Uzun Eşek gibi oyunlarda ayrı oynardı. Mam, Guk, Kızak Kayma Oyunları'nda hep birlikteydik. Hattâ Çelik Çomak'ta bile. Çelik Çomak Oyunu'nda bir uzun fındık sopası (fındık ışgınından yapılır), bir de sopayla vurulan kısa çubuk (mazu) çakıyla hazırlanırdı. Mazu ya oyulan bir oyuğa dik konumda yere konur ya da aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi iki taş arasına yerleştirilirdi. Uzun sopa altına konup, var gücümüzle ileriye fırlatırdık. Karşıdaki oyuncu elindeki uzun sopayla mazuya vurmaya çalışırdı. Vurabilirse, attığı mesafeyi adımlar ve kazanç hanesine saklardı. Vuramazsa mazunun düştüğü yerden yere bırakılan uzun sopaya vurmaya çalışırdı. Vurursa oyun el değiştirirdi.

http://images.google.com.tr/images?gbv=2&hl=tr&q=%C3%A7elik+%C3%A7omak&sa=N&start=108&ndsp=18
http://img.webme.com/pic/m/mehmetalituz/celikcomak.jpg Tecde'li Yazar Suat GÜLŞEN http://www.suatgulsen.com

Çelik Çomak Oyunu Erkeklerin Rağbet Ettiği Çocuk Oyunlarındandı.

http://images.google.com.tr/images?gbv=2&hl=tr&q=%C3%A7elik+%C3%A7omak&sa=N&start=108&ndsp=18

            ELEK, yani Elim Sende Oyunu'nu da çok oynardık. Tekerlemeler eşliğinde ebe seçilirdi. Ve ebe bir, iki, üç diye sayarken diğer çocuklar ebeye yakalanmamak için kaçarlardı. Ebe de gözüne kestirdiği birinin arkasından koşar ve yakalamaya çalışırdı. Yakalarsa, SOBE der ve ebe yakaladığı kişi olur; oyun böyle yoruluncaya ya da bıkıncaya dek devam ederdi. İyi koşanlar hemen hiç ebe olmazlardı. Küçükler daima mızıkçılık yapar ve yakalanınca ağlarlardı.

Elek (Elim Sende) Oyunu'nda Nur ve Bahadır YILMAZ,
Busenur ve Yusuf GÜNGÖR, Cemal TATLI ve Hakan Osman BULUT.

Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 01.05.2009 TMO Güvercinlik Lojmanları

            Kızların oynadığı KOMANSA adlı bir oyun vardı. Şarkı söyleyerek oynanırdı ve eller çaprazlama tutulur ve eşler şarkı söylerken bir yandan da dönerlerdi. 19 Mayıs Törenleri'ndeki oyunlara benzerdi sanki. Gene oynadığımız oyunlar arasında GÜZELLİK Mİ ÇİRKİNLİK Mİ Oyunu çok neşe veren ve kahkahalar attığımız bir oyundu. Bir ebenin karşısında kızlar bir nevi Güzellik Yarışması'ndaymışçasına yan yana dizilir ve ebe GÜZELLİK deyince hepsi birden güzel pozlara bürünür ve ebe tarafından en güzeline puan verilirdi. Eğer ÇİRKİNLİK derse bu kez de kızlar olabildiğince çirkinleşmeye çalışırlar ve en çirkin kılığa bürünen puanı kapardı.

Bir Çıtaya Bağlı Rüzgârla Dönen Fırıldaklar.

http://images.google.com.tr/images?q=f%C4%B1r%C4%B1ldak&gbv=2&hl=tr&sa=2
http://s.azbuz.com/uploads/p/88/9/331/889331/8250285.jpg http://www.cur-cuna.com/tr/bolum/cocuk/image/cocu0011a.jpg
http://images.google.com.tr/images?hl=tr&q=f%C4%B1r%C4%B1ldak&gbv=2&aq=f&oq=

            Sünger küçük toplarımız vardı rengarenk. Herkes elindeki topla çizginin başına geçer ve 5 m ilerideki toprağa açılan dairesel beş oyuğa bu topları geçirmeye çalışırdı. Topu geçiren diğer arkadaşlarına topu fırlatarak, vurmaya çalışır ve puan alırdı. Topçeşitlerimiz fazla değildi. Ucuz plâstik toplarımız vardı.. beyaz ve pembe renkli. Bir de ablamın daha kalın naylondan bir topu vardı; Bursa'dan gelmişti ve başka kimsede o toptan yoktu. Ufkî, hatırlarsan o topla oynarken Becoğlu Cemal GÜVEN Amca seni yakalamış ve paltosuna seni sarmalayıp Kopuk diye severken top elinden yere yuvarlanmış ve Ortaokul Tuvaleti'nin algun deliğine top kaçmış ve akşama kadar 'topum da topum' diye ağlamıştın hani!:))

O yılların oyuncağı beyaz ve pembe renkli plâstik toplar. Ve algun deliğine kaçan canım topum!

M. Ufuk MİSTEPE Fotoğraf Arşivi - Çamlık 1964

            Kızların rağbet ettikleri en ilginç oyunlardan biri de EVCİLİK'di. Kimimiz ev olur kimimiz dükkân kimimiz öğretmen kimimiz doktor. Dükkânda pirinçleri papatyanın beyaz çiçeklerinden kopararak yapardık. Yumurtaları da papatya sarısından. Meselâ, bahçemizdeki çamaşır teknesi ev olur ya da deniz kenarında oynuyorsak herkes kendine bir kayalık seçer onu ikametgâh yapardı. Evlere ziyârete giderdik; komşumuzun ikramlarından faydalanırdık. Renkli cam kırıkları şeker ve Tesbih Çiçeği ya da Gece Sefası'nın siyah sert tohumları da çikolata olurdu. Bebekten çocuklarımızı uyutur, ninni söylerdik. Çamaşır teknesinin her yanını eşyalarla donatır, serdiğimiz kilim parçalarına otururduk.

Muz Yaprağı ve Taştan Çamaşır Tekneleri Fotoğraf : M. Ufuk Mistepe 04.08.2001

Dereağzında Mistepe'lerin Fındık Bahçesi Fotoğraf : M. Ufuk Mistepe 04.08.2001

            Seniha MİSTEPE - Evet oğlum, ablanın dediği gibi o zamanlar çocukların eğlencesi oyun ve oyuncaktı. Televizyon yoktu. Bilgisayar, kafeler ve internet kafe yoktu. Sadece radyo ve sinema vardı; arada bir de konser gelirdi. Dolayısıyla oynamak için ortam çok müsaitti. Kış gelince hepiniz neşeye gark olurdunuz. Kış oyunları Ünyeli için unutulmaz anılarla doludur.

            Av meraklıları çulluk, yaban ördeği, bozayil, sığırcık ve kara tavuk avlardı. Sen de bahçeye tuzak kurar ve ipi pencereye uzatır, ağla örtülü dört köşe tuzağı karın ortasına açtığın toprağa kurardın ve saatlerce kuşların tuzağa girmesini beklerdin. İpi çekip de kuş yakalandı mı merdivenleri üçer beşer atlayarak nasıl bahçeye fırladığını unutabilir miyim? Kışın, Beres Nine ve Adire Teyzeler'in bahçesinde elinde Cırtlık (Göksü Gınalı) kuşuyla çektirdiğin aşağıdaki fotoğraf o günleri çok güzel anlatmakta.

İlkbahar ve Kış Mevsimlerinin Güzelliğinde Ünye'de Mistepe Ailesi Orta Mahalle Bahçelerinde.

M. Ufuk MİSTEPE Fotoğraf Arşivi - 1965 / 1961 Ünye

            Hele, o karlı günlerde KARDA İZ BIRAKMA Oyunu'nu nasıl da neşeyle oynardınız? Elli santimi aşkın kar örtüsüne sırt üstü yatar ve karlara gömülürdünüz. Herkes karda kendi izini çıkarır ve hangisi daha büyük diye birbirinizle şakalaşırdınız. Camcı Mahallesi çocuklarıyla Orta Mahalle çocukları karşı karşıya gelir ve KAR TOPU oynardınız. Ayaklarınız sırılsıklam olurdu. Elleriniz donar, çeneleriniz titrerdi. Yünden ördüğümüz eldivenler hemen ıslanır ve kullanılmaz hale gelir ya da donardı. Hazır eldivenler pahalı idi ve çocuklara alamazdık. O tarihlerde bayanlar eldivensiz dolaşmazlardı. Mahallelinin kışın unutamadığı en zevkli oyun Keşaplı Sokak'tan aşağı kızakla kayma eğlencesi idi.

Galip KEŞAPLI'nın - Rüveydeler'in / Enver BAHÇE'lerle Saylanlı GÜNEY'lerin ve Lokantacı MEHMET'in Evleri
 
Ahmet Derya VARİLCİ Fotoğraf Arşivi - 06.07.2004 (Solda) / Keşaplı Sokak

            Ya İhsan Teyzeler’in (İksan Teyze derdiniz) fraklusu? Kış mevsimi geldimiydi.. maallelüden çok çekiidu! Önce yokuşun tepesinden aşşaa bi gözel kayma plâtformu açılır.. su dökerek buzlandırılır ve u sokaktan geçenler mutlaka yere düşer ve yelkenler fora olur neticede.. :)) ve ardından İksan Teyzeler’in merdiveni kayak pistine çekilir.

            Şoför mahalline iri kıyım biri geçmelidir.. yoksama direksiyonu gumanda edemedüğünden fıraklunun o beklenen akıbeti meydana gelür. U bakımdan ya Gazaros Abi, ya Mardiros Abi, ya Hasan (İzmarit) Abi ya da İsmail (Guççalu) Abi geçerdi merdivenin en başına.. arkasındaysa tüm mahalle.. sanırsınız ki lunaparkta üstüvanede uçuyorsunuz.. çığlıkları duymalıydınız.. yere serilenleri.. kahkahaları.. inlerdi tüm sokak neş’eyle.. ve Zekiye Teyzeler’in evlerinin önündeki taş duvara merdiven küüüüüüüüüt! diye vurduu gibi.. zınk diye durur ve herkes üst üste balık istifi olurdu. :)) Bazen de o kadar kalabalık olurdu ki merdiven yolcuları.. şimendifer kumandayı elünden gaçurur ve İksan Teyze’nin fraklusu darmadavan olur, maallenin anaçgaları yellere serülürdü. :))

            Selma TUZCUOĞLU - Ha! Anne, bu arada çamurdan yaptığımız oyuncakları anlatmayı da unutmayalım. Malûm, babamız çömlekçi idi ve çamurumuz boldu. Çamurdan muhtelif oyuncaklar yapar (bebek, masa, sandalye, tabanca, araba vb.), onları kurutur ve yaptığımız oyuncaklarla oynardık. Bazen de oyuncakları çömlek fırınında pişirir ve daha kaliteli kendimize has oyuncaklarla mahalleliye havamızı atardık. Hele babamın çömlek düdükleri tüm Ünyeliler'in neşe kaynağıydı. Düdük, ibrik şeklindeydi ve içine su konulurdu. İbriğin su dökülen ucundan üflendiğinde kanarya sesi gibi ses çıkar ve her düdük ayrı güzellikte ses verirdi. Çömlek kumbaralarımız da oyuncaklarımız arasında idi. Tek, iki ve üç katlı kumbaralarımız vardı ve içine madenî 5, 10 ve 25 kuruşluklar atardık. Kâğıt para olarak da 2,5 lira ya da 5  - 10 lira. Dolduğunda kumbaraları kırıp boşaltır ve doğruca bankalara koşardık hesap açtırmaya.

Çömlek Çamurundan Mamul Kumbara, Çöp Arabası, Traktör ve Römorku ile İbrikten Düdükler.
    
http://www.kazancibeldesi.com/resim/Traktor.jpg - http://anatoliantoys.com/album/index.html

            Seniha MİSTEPE - Evet kızım, hatırlıyorum. Bazı ilâveler yapayım da unutulanları tamamlayalım. Babam, Elevlülü (Göreleli) Cemal KÜLÜNK inşaat ustasıydı; Burunucu Câmii'ni o yaptı, Orta Câmi'nin kubbesini de... Ayrıca babam evde dört tekerlekli at ya da kömüş arabalarının tekerleklerinin ahşap iskeletini yapar ve dış yüzeyine aşınmaması için metal kasnak geçirtmek üzere Hanboğazı'ndaki Demirci Süleyman'a gönderirdi. Götürme işini ben yapardım. Burunucu'ndaki evimizden Kahveci Yalısı'na tekerlekleri indirir ve orada kayığımıza yüklerdim, sonra da doğruca denizden Hanboğazı'na kürek sallardım.

            Bir keresinde yağmura yakalandık; Kız arkadaşlarım da yanımdaydı. Kayığın su tahliye deliği tapası da yerinden fırlamış ve kayık su almaya başlamıştı. Ben kayığı yeni iskelenin altına çekerek ıslanmaktan kurtardım, kızlar da ellerindeki maşrapa ve teneke kutularla bir yandan suları boşaltarak batmasını önlüyorlardı. O vaziyette heyecanlı bir macera ile Hanboğazı'na tekerlekleri ulaştırmıştık.

Ünye Çamlığı'nda (1961) Camcı - Orta - Burunucu Mahallesi Sakinleri
Gürer UYGUN (Yamak), Selma TUZCUOĞLU (Mistepe), Vecihe ÖZDİL (Külünk), Gönül DİNÇ (Uygun), Turgay KÜLÜNK,
M. Ufuk MİSTEPE, Seniha MİSTEPE (Külünk), Semra SÜRGİT (Suyabatmaz), Ayten Hanım, Nebiha SUYABATMAZ (Külünk)

M. Ufuk MİSTEPE Fotoğraf Arşivi

            Camcı Mahallesi, Orta Mahalle ve Burunucu Mahallesi halkı olarak ailecek sık sık Çamlığa ve Aynikola'ya giderdik. Çamlık'taki fıstık çamları daha yeni büyüyordu. Bizim boyumuza daha yeni erişmişti fidanlar. Dağ çileği ve böğürtlen toplardı çocuklar, kızılot saplarına çilekleri dizer ve toz şekere bulayıp yerlerdi. Komşularımızın erkekleri kayıklarıyla bizleri sahil boyu gezdirirlerdi. Kayıkları bayanlar kendi gezdirirdi ama çapkın erkekler motorlarına atlar ve bize yakın geçerek çıkardıkları dalgalarla bizleri korkutmaya çalışırlardı.

            Hava güneşli olduğunda eğer varsa gazete kâğıdıyla, yoksa kamış saplarıyla çocukların başlarına şapka yapardık. Sepet örer gibi kamışlarla şapka örerdik. Çocuklar oynamak için kâğıttan PATLANGOÇ yapmamızı isterlerdi. Patlangoç bitkisinin beyaz kocaman çiçeği avuç arasına alınır ve diğer el ile üzerine hızla vurularak patlatılırdı. Ama Çamlık'ta ya da sahilde bu bitki olmadığından biz de gazete kâğıdı ile yapardık. Sağ elleriyle tuttukları patlangocu sol kol altına omuza yakın sıkıştırıp çıkarır ve sağ koluyla hızla ileri sallayarak patlangocu patlatırlardı. Yırtılana kadar oynarlardı. Yazı kâğıdı, iyi ses çıkarması için en elverişli kâğıttı. Kalın takvim kâğıdı yaprakları netice vermezdi.

Selma TUZCUOĞLU'nun Yaptığı Kâğıt Patlangoç Oyuncağı.

Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 07.05.2009 Keçiören / Ankara

            Çocuk oyun ve oyuncakları anlatmakla bitecek gibi değil sevgili hemşehrilerim. Kış geceleri evlerimizde ördek soba etrafında fındık kabuğunun çıtır çıtır yanan sesleri ve üzerindeki güğüm buharının tıslamaları arasında minderlere serilir ve sadece lâmbalı radyo lüksünden yararlanırdık. Transistörlü radyolar daha çıkmamıştı. FM dalgası yoktu. Kısa Dalga'da Polis ve Meteoroloji Radyoları zırıltılı ve parazitli çıkardı. Uzun Dalga'da Ankara Radyosu net dinlenirdi; Orta Dalga'da İstanbul Radyosu orta parazitte duyulurdu. Daha önceleri elektrik de gelmemişti evlerimize ve gaz lâmbası ışığında otururduk. Televizyon ve bilgisayar olmadığından aile içi sohbetler hiç eksik olmazdı.

Lâmbalı Radyo - Antikacı Murat'ın Dükkânı'nda Camları Kırık Gaz Lâmbaları ve Fenerler - Ördek Soba

Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 07.10.2007 Zile - http://www.mengen.web.tr

            O Kış gecelerinde çocukları eğlendirmek için farklı oyun ve oyuncakların da dar imkânlar arasında geliştirilmesi kaçınılmaz olmaktaydı. Her basit eşya ve aparat değerlendirilirdi. Örneğin; yorgan ipine büyükçe düğme (gopça) geçirilerek döndürülmesi ve vınlatarak ses çıkartılması çocukları çok eğlendirirdi.

İpte Gopça Döndürmece Çocukluğumuzun Unutulmazları Arasında İdi.

Fot. : M. Ufuk MİSTEPE - 30.04.2009 TMO Güvercinlik Loj. / Ankara

            Kız çocuklarının saçlarına dokundurulursa saçlarını ipe dolar ve acı verirdi. Erkekler kız kardeşlerini bu şekilde korkutmaya çalışırlardı. İki el arasında ip önce öne doğru sallanarak çevrilir ve iyice dolandıktan sonra her iki el dışarı ve içeri hareketlerle düğmenin devamlı dönüşünü sağlayacak biçimde ritmik hareketlere dönüşürdü.

İpte Gopça Döndürürken Vınlama Sesi Çıkartmak Usta Olduğunuzun Belirtisidir.

Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 30.04.2009 TMO Güvercinlik Loj. / Ankara

            Hüseyin MİSTEPE - Oğlum, dediğim gibi imkânlarımız çok azdı; ne bulursak oyuna çeviriyorduk. Meselâ, Avni Nine'nin (Agavni = Avniye OLUK) evinin önündeki eşek sırtı gibi olan kayayı tüm Kilise Tepesi çocukları bilir. Ve o taşın tepesine oturup da ata ya da eşeğe binmiş gibi 'Deh, deh!' diye kırbaç vurmayan çocuk yoktur her halde? İşte o taşın tepesine bir tahta yerleştirir ve Tahtarevalli dediğiniz ve bizim Galduraç diye nitelendirdiğimiz oyunu oynardık. Gürültüyü fazla kaçırınca Avni Nine bizi kovalardı; haklıydı da.. en güzel oyun alanı onun evinin önüydü; hem çimenlikti hem de kayalar vardı oturacak. Erkekli kızlı karışık oynardık.

Nur YILMAZ, Bahadır YILMAZ, Buğrahan TEKİN, Yusuf GÜNGÖR ve Hakan Osman BULUT Tahtarevalli'de Oynarlarken.

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 01.05.2009 Cuma TMO Güvercinlik Lojmanları Çocuk Bahçesi

            Oyuncaklarımız arasındaki Tatar Yayı gibi tehlikeli oyuncaklar içerisinde unutamadıklarımızdan birisi de Çivili Ok'lardı. Şimdiki tâbiriyle Dart Okları. Ne Dart Tahtamız vardı ne de modern Dart Okları; onun yerine ağaç dallarından çivili okları yapardık. 15 cm boyunda, 2.5 cm çapında bir dalın ucuna aynen tentürükte olduğu gibi bir çivi yerleştirir, dalın da kabuğunu soyardık. Diğer ucunu (+) işareti verecek biçimde bıçakla 3 cm kadar derinlemesine keserdik. Kesilen açıklığa aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi kartondan yönlendirici kuyruk yapar ve ahşaba sıkıca geçirirdik. Çivili Ok'umuz artık hedefe atılmaya hazır olurdu.

Modern Dart Okları

http://www.urbanjunkie.co.uk/shopimages/products/extras/Dart%20coat%20Hooks%20400.jpg

            Çocuk olur da sakız çiğnemez mi? Hepimizin ağzından sakız eksik olmazdı. Sakız çiğnemekten ziyâde sakızı şişirip patlatmak bilhassa kız çocukların eğlencesiydi. En büyük şişiren isim yapardı. Cak cak ağızda çiğnenen ve olur olmaz yerlerde Patttttt diye patlatılan sakızlar gerçekten birer neşeydi. Şişirir ve arkadaşımızın ya da daha küçük çocukların alnında patdadanak patlatırdık. Bazen sakız ağzına, burnuna öyle yapışırdı ki çıkarmak hayli sorun olurdu.

Mabel, Ege, Kent, Yeşil Çivril ve Tipitip Sakızları Çocukluğumuzun Tadımsılığının Neşesiydiler.

http://2.bp.blogspot.com/_7a6ENdXLIt0/SXTGQe5ijFI/AAAAAAAAEtk/i7_MA7CsyOA/s400/tipitip-1974.jpg
http://www.dinodream.com/images/forum/mabel.gif

            Hatırladığım en eski sakızlar Mabel ve Ege Sakızları idi. Daha sonra Kent ve Yeşil Çivril Sakızları piyasaya çıktı. İçlerinden artist fotoğrafları, hayvan resimleri, futbolcular, maniler ve Tipitip Sakızları'ndan karikatürler çıkardı. Her sakız kutusunda ayrıca kocaman bir artist fotoğrafı bulunurdu ve bakkal bunu en iyi müşterisinin çocuğuna saklardı. Bizler de bunları biriktirir ve koleksiyonculuğun ilk adımlarıyla farkında olmadan tanışırdık. Sakızlardan çıkan bu resimler genelde numaralı olduklarından Hayvanat Şekeri kâğıtları gibi "Alt mı Üst mü" Oyunu için ideal desteler oluştururlardı.

http://2.bp.blogspot.com/_dpFryB5gv80/SXj9xv7daOI/AAAAAAAABl8/dpVwfjrX0QM/s400/4803579_0.jpg
http://www.gunduru.com/wp-content/uploads/2008/07/arap.jpg

            En zevkli oyuncağımız Tahtalı diye adlandırdığımız renkli uçurtmalarımızdı. Minikler klâsmanında Havaguşu (Sıçan = Şeytan) revaçta iken, daha büyükler için Tahtalı vazgeçilmez bir eğlence idi. Nadiren hazır satılsa da genelde kendimiz yapardık ya da yapmasını bilen ağabeylerimizden yapmaları için nazlanırdık.

            Haber : Şirin Ünye Gazetesi - Her yıl bu mevsimde uçurtma uçurmak üzere aralarında anlaşan Ünyeli Dedeler bu yıl da uçurtmalarını gökyüzüne saldılar. Havanın müsait olmasıyla gökyüzünde süzülen uçurtmalarını keyifle seyreden dedeler kendilerinden geçtiler.

            Ünyeliler'in yakından tanıdığı 82 yaşındaki Ahmet BAY, 77 yaşındaki Recai İKİNCİ, 76 yaşındaki Hacı Ramiz ÇOLAKOĞLU, 68 yaşındaki Yüksel YILMAZ adındaki dedeler, her yıl uçurdukları uçurtmalarını bu yıl da uçurdular. Yılın bu mevsiminde uçurtma uçurmayı âdet haline haline getiren dedeler, bu yıl da sahilde deniz kenarında uçurdukları uçurtmalarla keyif olurken, kendilerini izleyen seyircilere de "Ne duruyorsunuz, siz de uçursanıza, bu keyif başka, mutlaka tatmalısınız!" dercesine neşe doluydular.

            Uçurtma uçurdukları sırada kendi aralarında yarışan ve uçurtmasını en yükseğe salmaya çalışan dedeler "Uçurtmamızı eğer hava müsaitse öyle yükseğe salarız ki gökyüzünde sanki görünmez, kaybolur!" diyerek her işi gibi uçurtma uçurmanın da bir inceliği olduğunu vurguladılar.

            Ünye'de uçurtma uçuran dört kişi kaldıklarını, gençlerin bu işe heves etmemesinin kendilerini üzdüğünü, çünkü zaman içinde bu güzelliğin iyice ortadan kalkacağını söyleyen dedeler, gençleri uçurtma uçurarak stres atmaya çağırdılar.

            Uçurtmacı Dedelerden Yüksel YILMAZ, gelecek nesillere uçurtmayı tanıtmak ve sevdirmek için dükkânında uçurtma yapıp sattığını belirterek "Bir uçurtmadaki en önemli unsur uçurtmanın tahtası, yani çıtadır. Eğer, çıta 1 m ise kuyruğu bunun 8 katı olmalıdır. Bu kuyruk, uçurtma gökyüzüne çıktığında ritmik hareketleriyle uçurtmanın daha yükseğe çıkmasını ve dans etmesini sağlar" dedi. (İHA)

            Tahtalı yapmadan önce malzemelerini önceden hazır etmemiz gerekirdi. En önemli parçası da hartama dediğimiz üç parçadan oluşan çıtalarıydı. Çam, Göknar, Lâdin ve Kavak'tan yapılırdı. Hafif, gevrek ve ince olmalıydı. Kolay da bulunmazdı. Ya marangozlardan alacaktınız ya da terkedilmiş evlerin pencere doğramalarından aşıracaktınız. Biz de genelde Meçhulasker İlkmektebi'nin doğramalarını aşırırdık. Okul eskidiğinden metruktu ve bahçesi oyun alanımız olmuştu.

            Hartamalar tamamlandıktan sonra Tahtalı Kâğıdı dediğimiz ve o yıllarda sadece kırmızı, sarı, mavi ve yeşil renkleri sıkça bulunan özel yağlı kâğıtlarından satın alırdık. Gazete kâğıdı ağır gelirdi ve kolayca yırtıldığından kullanışlı olmazdı. Bu kâğıtları kesmek için makas, hartamaları birbirine bağlamak için ip ve kâğıdı ipe sabitlemek için yapıştırıcı olarak kullandığımız Çiriş. Çirişi bildiğimiz unu suyla karıştırarak yapar ya da ayakkabı malzemeleri satanlardan hazır satın alırdık.

Tahtalı (Uçurtma) Uçurma

http://www.yalikavak.bel.tr/yalikavak/images/stories/dsc06586.jpg http://agri.gov.tr/etkinlik/haber_devam.asp?id=16
http://www.yenibursa.com/img/haber/large/r444z_ucurtma-nilufer-bursa-senlik.jpg
http://www.guncelhaber.com/yerel/bagcilarda-ucurtma-festivali-12838.htm

            Dengeyi ve gönyeyi sağlamak, kuyruğun boyunu ve sıklığını ayarlamak, tahtalıya armut ya da elma şekli vermek beceri isterdi. Bunları başardıktan sonra eğer Tahtalı İpi'niz de hazır ise uçurtmayı uygun bir rüzgârlı havada uçurabilirdiniz. En güzel uçurtma alanlarından biri Topyanı idi. 250 m kadar ipi salar ve ipe kâğıt geçirerek, uçurtmaya dek gitmesini sağlar ve güyâ mektup gönderirdik. İpe asılarak tahtalıya bazen selâm verdirir bazen de ipi boşa alır ve tahtalıya düşüyormuş havası vererek izleyenleri heyecana sevk ederdik.

            Rüzgârın hızı artar ve tahtalı da çok uzağa salınırsa bazen ip bu güce dayanamaz ve kopardı. Tahtalı da birkaç kilometre ileriye doğru uçar ve en olmadık yerlere düşerdi. Tabi bizler de ayağımızda naylon ayakkabılar peşinden deli gibi koşardık. Elektrik direkleri telleri batık gemiler gibi tahtalı mezarlığına dönmüştü.

            Bir keresinde Kilise Tepesi'nde Ortaokul'un bahçesinde uçurtma uçururken akşama doğru tahtalımın ipinin elimden kaçmasıyla ipi sardığım makaranın (ahşap çubuk) Selcan Ablalar'ın bahçesindeki elma ağacının en tepesine takılması neticesinde uçurtmam o vaziyette uçmaya başlamıştı. Akşam da oluyordu ve karanlıkta ağacın tepesine çıkmak imkânsızdı. Ertesi gün o mahalden geçerken gözlerime inanamamıştım. Uçurtmam halâ dala takılı uçmaya devam ediyordu. Ve elma ağacının sahiplerinden izin alarak ağaca çıkmış ve tahtalının ipini sararak aşağıya çekivermiştik. Çocukça duygular içerisinde nasıl da sevinmiştim!...

http://www.lifeinbursa.com/haberx/116805/18/nilufer_de_ucurtma_senligi_(galeri).htm

            Yokluk ve fakirlik en değersiz malzemelerden bile oyuncak yapılmasına imkân sağlardı. Bir tel ve bir teneke parçası FIRILDAK yapmanız için yeterliydi. Babam hem fırıldağı hem de tentürüğü kendisi yapar ve oynamam için bana verirdi. Plâstik olanları da vardı. Teneke olanları azıcık tehlike arz ederdi. Hızla dönerken nazik teninize zarar verebilirlerdi. Oyuncağı kurmak için önce döndüre döndüre telin dibine dek pervaneyi oturtursunuz. Sonra sağ elinizle pervanenin altındaki delikli mesnedi hızla yukarıya iterdiniz. O anda pervane kıvrımlı telin ucundan pırrrrrrr diye fırlayıp sağa sola uçmaya başlardı.

            Dönme ve döndürme eylemi çocuklar arasında oyuncak tercihinde ayrıcalıklı bir konum gündeme getirir. Çünkü çocuklar dönen her eşyaya karşı ilgi duyarlar. Pervane, fırıldak, cırcır, cevizli fırıldak, tekerlek, dönen tentürük, tepside döndürülen bilye, rulman, helikopter, ipte döndürülen düğme bu ilginin göstergeleridir. Hele dönerken çıkardığı vınlama ve diğer sesler yok mu.. işte o an çocuklar hazzın doruğuna varırlar. Bu büyü öylesine tutmuştur ki büyükler halen maçlarda cırcır sesinden kendilerini alamazlar...

Anadolu Oyuncaklarından Cırcır ve Tıktıklı Davul

http://anatoliantoys.com/album/index.html

            Evde otururken ya da misafir geldiğinde çocuklar illâ bir muziplik yapmak ve dikkat çekmek için ilgi alanı olarak Fal ya da Şans - Kader - Kısmet dediğimiz kâğıttan yapılma el oyunu ile misafirin ya da arkadaşının yanına gider. Aşağıdaki biçimde, sağ ve sol ellerin baş ve işaret parmakları (yani dört parmak) geçecek biçimde fal kâğıdı hazırlanırdı.

Bekir AKSOY'un Yaptığı
Fal (Şans - Kader - Kısmet) Kâğıt Oyuncağı.

Fotoğraf : Bekir AKSOY

            Çalıştırma prensibi olarak, parmakları öne - geri ve sağa - sola açıp kapamak suretiyle 4x2 kombinezonlu yan yaprakları görünür kılmaktı. Fala bakmadan önce içte kalan 8 yüze değişik şans - kader - kısmet kelimeleri yazardınız. Ve yanına gittiğiniz kişiye 1'den 8'e kadar bir yüzü işaret etmesini söyler ve kaç kez diye sorardınız. Diyelim 5 kez dedi. O yüzü beş kez açıp, kapatarak en son açıldığındaki görülen kelimeyi ona söyler ve kahkahalarla gülerdik. Bu işlem, evde kaç kişi varsa hepsine birkaç kez uygulanırdı. Bu kelimeleri sınırlandırmak mümkün değildi, herkesin hayâl gücüne göre farklılık arz ederdi. Örneğin; Ayrılık, Hediye, Aşk, Müjde, Haber, Hastalık, Seyahat, Başarı, Para, Sıkıntı gibi...

Kullanılmaya Hazır Kâğıttan Fal Oyuncağı'nın Üstten ve Alttan Görünüşü.

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 07.05.2009 Ankara

            İnsanın yaşamında iz bırakan unutamadığı oyuncaklar vardır. 1965 yılında evimizde sünnet olmuştum. O zamanlarda Ünye'de dükkânlarda satılan oyuncak çeşidi çok sınırlı olduğu gibi kaliteleri de çok düşüktü. Aşağıda fotoğrafı görülen namlusu yitirilmiş tenekeden tank o günlerin en pahalı ve alımlı oyuncağı idi. Ve sadece zannederim Sırmabıyıklar'ın tuhafiye dükkânında satılıyordu. Geçerken vitrininde görür, iç geçirirdim!

Sürtmeli, Silâhı Kıvılcım Çıkaran Tenekeden Tank.

https://www.bunualonusat.com/images/2927752_0.jpg

            Başımda gördüğünüz 'Maşallah' yazılı sünnet şapkası içerisini davetliler sağolsun banknot para ile doldurmuşlardı. En küçük banknot para 2,5 liraydı. Büyük Dayım Rahmetli Kuyumcu Orhan KÜLÜNK'ün oğlu kuzenim Tamer'e oyuncağın parasını verdim ve bana alıp hemen getirmesini istedim ve beni kırmadı, aldı ve getirdi. Sünnetin bende bıraktığı tüm olumsuzluklar tabi o an ortadan kalkıvermişti. Tankın bir özelliği vardı. Yere sürterek geri geri çektiğinizde tekerlekleri kuruluyor ve bıraktığınızda kendi kendine gidiyordu ve asıl önemlisi tank mermisi atan namlunun altındaki otomatik tüfek olan yerden bir çakmak vasıtasıyla kıvılcım çıkararak çakıp, sanki makinalı tüfek atışı yapıyordu! Duyduğum heyecanı ve aldığım hazzı varın bir de siz düşünün!

            Sünnet günü ve akşamı çocukların patlattığı ATEŞ Marka tenekeden mantar tabancalarının haddi hesabı yoktu. Rahmetli Emin ÇINAR rekor kırmıştı patlatarak. Limonata eşliğinde 'Pat Pat!' sesleri arasında Keşaplı Sokak inliyordu; akşam kapıya Bekçi gelip de sessizlik için uyarıncaya kadar!:))

ATEŞ Marka Tenekeden Muhtelif Mantar Tabancaları

http://images.gittigidiyor.com/925/9252448_0.jpg http://www.sakaryarehberim.com/pictures/urunler/resim616.jpg
http://images.gittigidiyor.com/1591/15916381_0.jpg

            Evde neredeyse kilimlerin üzerinde bir parmak mantar posası birikmişti. Patladıktan sonra mantarlar parçalanarak yere dökülürlerdi. Mantarı namluya dayamadan önce metal çivisini üstündeki kulpunu geri çekerek kurar ve sonra mantarı sert bir zemine dayayarak iyice bastırırdık. Ayrıca şerit tabancası olanlar da şerit patlatırlardı; Çat Pat (çatapat) gibi ses çıkarırdı onlar da. Nadir olmakla birlikte kapsül tabancaları da vardı. Şerit yerine tek tek kapsüller yerleştirilirdi.

Ajan Marka Şeritli Tabanca, Feza Marka Tabanca Mantarı ve Kapsüllü Tabanca.

http://images.google.com.tr/images?q=%C5%9Feritli+mantar+tabancas%C4%B1&gbv=2&hl=tr&sa=2

            Tabanca Mantarları aslında çocuklar için tehlikeli bir oyuncaktır. Ünye eski evleri ahşap ve kârgir - bağdadî yapıda olduklarından bu tabanca mantarlarının çakmasıyla etrafa sıçrayan ateş ve kordan yangın çıkması işten bile değildi! Bu yüzden günümüzde bu oyuncağın yasaklandığını biliyorum. Ciddî bir anımı anlatayım : Rahmetli Küçük Dayım Kuyumcu Turhan KÜLÜNK'ün Burunucu'ndaki yalı tipi evlerinin bahçesindeyim ve kuzenlerimle kovboyculuk oynuyoruz.

Çatapat - Çocukların Gürültülü Neşesi.

http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?p=947592

            Bir elimin avucunda Mantar Tabancası'nın mantarları vardı. Diğer elimde de tabanca.. Sol elim, koşturmaktan terliydi ve elimi sıkıca yumruk yapmıştım; iyice ısınmış olmalı ki bir anda büyük bir patlama sesi oldu. Elimdeki mantarlar tabancaya girmedikleri halde patlamışlardı. O an sol elimin avucu tamamen hissizleşmiş, neredeyse felç olmuş ve uyuşmuştu. Kanama ve yaralanma olmamıştı ama avucum kızarmış ve parmaklarım şişmişti. Üç, dört saatte acı ile birlikte uyuşukluk devam etti ve çok korkmuştum!

            Sabahtan akşama kadar eğer babamla çömlek fırını ve atölyesinde o gün işim yoksa ya deniz kenarlarında dolaşır ya da yeşillikler arasında yuvarlanırdım. Çocukluğum doğa ile iç içe kaynaşarak geçti. Bir doğa âşığı olana dek doğaya çocukluğumda pek çok zarar verdim.. bilinçlenmem bayağı uzun bir zaman aldı!

            Çocukluğumuzun oyun ve oyuncakları eşyalardan ve mekânlardan ibaret değildi. Canlılar da doğanın güzellikleri de eşlik ederdi eğlencemize. Bitkiler, böcekler bunların başında geliyordu. Dereağzı'ndaki fındık bahçemize her girişimde onlarca bitki ve çiçeğinin kokusu arasında Ballıbaba'nın sütünü emmenin, ısırgan daladığında yivdinle acısını çıkarmak için "Yivdin Gir, Isırgan Çık!" tekerlemesinin, patlangoç çiçeğini avucumuzda patlatmanın çocuksu zevki yaşamadan nasıl anlatılabilir ki?

Karahindiba - Ballıbaba - Mormenekşe - Papatya - Sarıçiçek (Ranunculus repens) / Unutamadığım Çiçekler

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 08.04.2007 Ankara

            Bahçemizde fındık diplerinde bolca Mormenekşe dediğimiz Kır Menekşesi (Viola odorata) yetişirdi. Bahçemiz ortaokula en yakın menekşe deposu olduğundan okul öğrencileri sık sık kapımızı çalar ve menekşe toplamak için izin isterlerdi. Ben de toplar ve demet haline getirir, ilkokuldayken bayan öğretmenlerime sunardım. Kokuları harikaydı...

            Unutulmayan çiçekli oyun hâtıralarımdan birini de Sarıçiçek dediğimiz Ranunculus repens bitkisiyle olan anılarım süsler. Fındık altı nemli ortamda öylesine güzel yetişirdi ki boyları boyuma dek çıkardı. Onları, saplarından koparır, yerde biriktirir ve yeşilimsi sapsarı bir yatak hazırlardım kendime. Sonra da yatar uzanırdım üzerinde dakikalarca.. Asiye Teyzeler'in bahçesinden aşırdığım can eriklerini ya da Meyrem Teyze'nin taze hıyarlarını yerdim.

Kırmızı Kelebek : Vanessa Atalanta - http://images.google.com.tr/images?hl=tr&um=1&sa=1&q=vanessa+atalanta&aq=f&oq=
Bal Arısı : Apis mellifera  http://images.google.com.tr/images?q=Apis%20mellifera&ndsp=18&hl=tr&um=1&ie=UTF-8&sa=N&tab=wi
Yusufcuk : Anax imperator http://images.google.com.tr/images?hl=tr&um=1&q=Anax+imperator&sa=N&start=0&ndsp=18

            O çeşni dolu bitkilerin müdavimi olan kelebekler, arılar, Tayyare Böcükleri (Yusufcuk), Işık Böcekleri ve Cennet Böcüü (Uğur Böceği) saatlerce kovaladığım hayvancıklardı. Elimde annemin un eleği onlarcasını yakalar ve çiçek yaprakları arasında güyâ bal yapmalarını beklerdim. Kırmızı Kelebek (Red Admiral) öğle güneşinde evimizin önüne gelir ve hareketsiz dururken üzerime konar ben de incitmeden kanatlarından yakalardım.

            Toprağa bir çukur açar, üzerine cam kırıklarıyla pencere yapar ve Çakırdikeni çiçekleriyle içini doldurur ve yakaladığım bal arılarını içeri sokardım. Bazen arılar beni sokar ve ciyaklatırlardı; o zaman da ya ekşi yoğurt sürer ya da amonyaklı taze inek mayısı (dışkısı) sürerdim. Arıları elimle tutardım kanatlarından...

Çakır dikeni (Centaurea calcitrapa) - Uğur Böceği (Coccinella septempunctata)

Soldaki Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 17.06.2007 Ankara / http://i1.treknature.com/photos/906/ugur-bocegi2.jpg

            Çok yaramazdım.. Tayyare Böcükleri yani Yusufcuklar da benden çok çekti! Onları da Kilise Tepesi'ndeki pembe çakırdikenleri üzerinde yakalar ve kuyruklarına ip bağlar ve havaguşu uçurur gibi uçururdum. Bazen de ipini çözmeden iple birlikte salardım gökyüzüne. Hayvanın neler çektiğini varın siz tahmin edin! Kırmızı, sarı renkli Uğur Böcekleri parmaklarımızın ucuna dek gelir ve kanatlarını açar, sonra pırrrrrrrrrrr diye uçuverirlerdi. Dut mevsiminde geceleri Işık Böcekleri'ni (Ateş Böceği / Pteroptyx tener) kovalar, onlar karanlıkta yanıp sönerken geceleri Yazlık Paşabahçe Melek Sineması'ndan dönüyor olurduk. Tabi ablalarımın sırtında uyuklar vaziyette...

Devam Edecek

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 07.05.2009 Ankara

Döndürülen bu ahşap ve plâstik materyaller çocuk oyuncaklarının önemli bir halkasını teşkil eder.

Soldaki Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 07.02.2009 Ankara / http://www.4er.com/mn_eloyun.JPG

Tahta Tabanca

http://images.gittigidiyor.com/145/1455521_0.jpg

Ahşap Beşikler Kız Çocukların Bebeklerinin Bakımında Evcilik Oyunlarının Vazgeçilmeziydi.

http://img.blogcu.com/uploads/gamzeuzun_DSC00409.JPG http://www.alcamsatcam.com/r/duzce-hediyelik-besik-mb9089_110551_r1.jpg

Erdal Tekin'in Saplı Fırfırlı Arabaları ve Sallanan At Oyuncağı

http://www.eyupoyuncaklari.com/Oyuncaklar/sapliaraba2.jpg

Tekerlekli Arabalar ve Dondurma Keyfi Çocukluğumuzun Her Daim Unutulmazları Oldular.

Özge TERZİOĞLU Fotoğraf Arşivi - Almanya

Fot. M. Ufuk MİSTEPE - 22.06.2007 TMO Ank.

Busenur GÜNGÖR, Nur YILMAZ ve Hakan Osman BULUT İp Atlarken.

Fot. : M. Ufuk MİSTEPE - 01.05.2009 Cuma TMO Güvercinlik Lojmanları Çocuk Bahçesi

         
Yeni Neslin Ev Tipi Plâstik Tentürükleri (Topaçları)

Oturmalı Bilyeli Araba (Rulmanlı Kaykay)

http://img2.blogcu.com/images/g/a/l/galip61/bilyeli_araba.jpg

Sapanka (Sabanga = Kuş Lâstiği)

http://www.yazikutusu.com/wp-content/uploads/oyuncaklar/resim-014.jpg

Selma TUZCUOĞLU'nun yaptığı pembe ve beyaz Kraft Kâğıt Fener'lerin Yapım Aşamaları.

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 07.05.2009 TMO Güvercinlik Lojmanları / Ankara

Seniha MİSTEPE'nin yaptığı Kâğıt Uçak ve Selma TUZCUOĞLU'nun yaptığı Kâğıt Fener'in Yapılma Ânı.

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 07.05.2009 TMO Güvercinlik Lojmanları / Ankara

Fotoğraflar : M. Ufuk MİSTEPE - 07.05.2009 TMO Güvercinlik Lojmanları / Ankara

Profesyonel Tatar Yayları
Çocukluğumuzda ahşaptan yapılan daha basit Tatar Yayları ile yalnız büyük çocuklar oynardı.

http://www.store2go.net/shop/wheelersltd/150lb_Wood_Rifle_Crossbow.jpg
http://www.shoshone.k12.id.us/medieval/images/crossbow.jpg

Salıncak Keyfinde Abiler Kızkardeşlerini Sallarken.
Busenur ve Yusuf GÜNGÖR ile Nur ve Bahadır YILMAZ.

Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 01.05.2009 TMO Güvercinlik Lojmanları

Çocuk Oyunları'nı izlemek için tıklayınız!
http://unyezile.net/oyuncak.htm