aniye

Araştırma : M. Ufuk MİSTEPE
(Araştırmacı - Orman Endüstri Yüksek Mühendisi)

Yunanistan'da 2 Adet OENOE Yerleşkesi (Solda) - ŒNOE Lapie, M.(Pierre),1779 - 1850; Lapie, Alexandre Emile (Sağda)

Tarihte Yer Alan Ünye Adlarının (Sağda) Yunanistan'daki Günümüz Yerleşkeleri (Solda)

Ünye'de halk, kelimenin tam anlamıyla kendi yağıyla kavrulmaya çalışıyor ve ekonomik sıkıntılar devam ederken 30 Ocak 1923'te Türkiye ile Yunanistan arasında Mübadele Sözleşmesi imzalandı.^*

Sözleşmeye göre, İstanbul ve Batı Trakya hariç, Türkiye'deki Rumlar ile Yunanistan'daki Türkler zorunlu göçe tâbi tutuluyordu. Mübadillerin sevk edildiği ve yerleştirildiği yerlerden biri de Ünye idi.

Ünye iskelesine 30 Mart 1924'te İnönü Vapuru ile 544; 17 Nisan 1924'te Reşit Paşa Vapuru ile 1.003 mübadil çıkmıştır. Akdeniz Vapuru 1924 yılının Nisan ayında Ünye'ye 854 mübadil, 92 hayvan ve 16 araba getirdi.

11 Nisan 1924'te Ünye'den Niksar'a 50 hane mübadil sevk edilirken, bir kısmı da Ünye'de Yılmazlar Mahallesi'ne iskân edilmiştir. Bu rakam 13 Nisan 1924'te 255'e yükseldi. Ünye'ye çıkarılan mübadillerin bir kısmı Anadolu'nun iç kesimlerine sevk edilirken bir kısmı da Alaçam, Terme, Çarşamba, Kavak ve Bafra gibi sahildeki kaza ve nahiyelere sevk edildi.

Türkiye'ye gelenler kısa sürede uyum sağlarken Yunanistan'a gidenler Anadoluluklarını uzun yıllar yaşattı. Köylerine, mahallelerine Anadolu'da yaşadıkları yerlerin adını verdiler. Atlas Dergisi'nin Ocak 2001 sayısında Gürsel Korat imzalı 'mübadele : büyük bedel' adlı yazıda, Ünye'den giden Rumlar'ın, Batı Makedonya'da yerleştikleri mekâna Oine (Ünye) adını verdiklerini belirtmektedir.

Bakanımız Refaiddin ŞAHİN ve M. Ufuk MİSTEPE Ünye Söyleşisinde
(Arka Fonda Ressam Rahmi PEHLİVANLI'nın Ünye Manzaralı Resmi Asılı)

M. Ufuk MİSTEPE Fotoğraf Arşivi - 06.03.2007 14:37 Kurtuluş/Ankara

Bakanımız Refaiddin ŞAHİN Bey bana ilginç bir anısını nakletti : "Babası Ahmet Bey 1970 yılında Çömlekçi Câmii'nden öğle namazı çıkışında Makinist Osmanlar'ın evinin önündeki merdivenlerden evlerine doğru çıkarken bir bayanın köşede beklediğini görür.

Çömlekçi Câmii - Burunucu Mah. 05.06.2002

A. Kabayel - Ahmet D. Varilci Fot. Arşivi

İleride Lâstikçi Dursun YILMAZ ve Manav Zekeriyalar'ın evlerinin duvarına ellerini dayamış bir adamın hüngür hüngür ağladığını görür. O ev sakinleri Bakanımızın akrabaları olduğundan "acaba der bir yakınımız mı öldü?".. ve bu kuşkuyla adama yaklaşır.. kim ve ne olduğunu sorar hüzünlü bir sesle!

42. Ahmet / Ayşe ve Refaiddin Şahin'lerin Evi.

32. Lâstikçi Dursun YILMAZ ve Manav Zekeriyalar'ın Evi.

Adam adının Hristo Deodorakis olduğunu ve köşedeki bayanın da eşi Poli Teyze olduğunu söyleyince babası Ahmet ŞAHİN Bey çocukluk arkadaşını tanır. Hristo Amca bu evin kendilerine ait olduğunu ve anılarının tazelendiğini.. kendini tutamadığını hıçkırarak anlatmaya başlayınca kucaklaşır ve sarılırlar.. 1,5 ay o sokakta komşuları onları ağırlarlar.

Ahmet ŞAHİN
Bakanımız Refaiddin ŞAHİN Bey'in Babası

Refaiddin ŞAHİN Fotoğraf Arşivi

Daha sonra yerleştikleri Yunanistan'a döner. Gittikleri Kozani şehrinde ikamet ettikleri köylerine ÜNYE adını verirler. Hristo ayrılmadan önce Ahmet ŞAHİN Bey'e bir vasiyette bulunur. Der ki : "Çocuklarımız her ne olursa olsun bu diyaloğu koparmasınlar" der. Ve bu vasiyet tutulur ilişkiler koparılmaz ve her sene tatillerde buluşmak âdet haline gelir. Sayın Bakanımız ve akrabaları Kanada ve Amerika'ya gidişlerinde Kozani'ye uğramayı ihmal etmezler.

Türkiye'nin uluslaşma sürecinin bir parçası olarak, Yunanistan’dan göç eden Türkler de doğal olarak Yunanistan'daki geçmişlerini silmişler ve Anadolu topraklarında yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Ancak, PONTOS hayallerini hep canlı tutmak isteyen Yunanlılar'da farklı bir politika izlenmiş ve Anadolu'dan Yunanistan'a göç eden Rumlar için – geldikleri Anadolu şehirlerinin adlarıyla - yeni şehirler kurulmuştur.

Buna göre Ordu’dan göç eden Rumlar için Nea Kotiora (Yeni Kotyora - Yeni Ordu) şehri kurulmuş, böylelikle Pontos emellerini canlı tutmak hedeflenmiştir. Benzer şekilde Nea Matsuka (Maçka), Nea Kirasus (Giresun), Nea Amisos (Samsun), Nea Symra (İzmir) de Yunanistan'da kurulan diğer göçmen kentleridir.

Ayrıca kurdukları birçok dernekle de fikirlerini canlı tutmak ve yaymak amacıyla bir araya gelmektedirler. Buna karşılık Türkiye’de kurulan tek dernek 2000 yılında İstanbul’da kurulan “Lozan Mübadilleri Vakfı” olmuştur. Bütün bu girişimlerin bir sonucu olarak da son yıllarda “Sözde Pontos Soykırımı” adı altında çeşitli iddialar ortaya atılmaya başlanmıştır.

İnternet sitelerinde Trabzon, Sümela, Ordu, Amasya ve İstanbul’a ait görüntüleri ve fotoğrafları kendi bakış açılarıyla yayımlayarak, önümüzdeki günlerde/aylarda/yıllarda yaşanacak olası gelişmelere zemin hazırlamaktadırlar. Örneğin son yıllarda çekildiği belli olan Ünye ile ilgili bir görüntüde; kemençe eşliğinde sözlerinde “Çambaşı” geçen Rumca bir şarkı dinlettirilirken, Ünye sahilinden görüntülere yer verilmekte, eski bir hamam ekrana getirilmekte ve görüntülerin sonunda yeni bir bir câmi gösterilerek kısa film sona ermektedir.

Ermeni meselesi benzeri yeni bir krizin hiç de uzak olmadığı açıktır. Ermeni Diasporası'nın Dünya'nın 25 ayrı ülkesinde 135 ayrı Soykırım Anıtı açtığı düşünülürse, Pontus Diasporası'nın benzer oyunlarına aldanılmamalı, Türkiye olarak acilen bu yöndeki girişimlerin başlatılması gerekmektedir.

Özellikle tarihimizi çok iyi bilerek, Pontos (Karadeniz) mirasını Yunanistan'ın eline koz olarak bırakmamalı ve kendi kültürümüze yabancılaşmaksızın sıkı sıkıya sarılmalıyız.

1828 - 1829 Osmanlı - Rus Savaşı öncesinde Kars Muhafızı İstanbul'a gönderdiği raporunda Rus sınırı civarındaki Ermeniler'in daha içerideki yerlere nakledilmelerini önermiştir. Buna göre Ermeni Tehciri'nin ilk kez I. Dünya Savaşı'nda düşünülmüş bir önlem olmayıp, neredeyse yüz yıl öncesine uzanan bir düşünce temelinin olduğu anlaşılmaktadır.

Osmanlı, Ermeniler'in kıpırdanışını daha o yıllarda fark etmişti. O tarihten 1915'e gelinceye kadar Ermeni çeteleri kitle katliamı, soygunlar, yangınlar, zararlı neşriyâtları ile Osmanlı'yı zor durumda bırakmıştır.

Çanakkale kara savaşlarının şiddetle devam ettiği sıralarda Ermeni komitelerinin yıkıcı ve bölücü eylemleri üzerine Osmanlı Hükûmeti 24 Nisan 1915'te komite merkezlerinin kapatılması gibi bazı kararlar almak zorunda kalmıştır. Bunlar : 16 - 55 yaş arasındaki Ermeniler dışarıdan içeriye, içeriden dışarıya girip çıkamayacak, haberleşmeler Türkçe yapılacak, Ermeni çocukları devletin resmî okullarında okuyacak, Ermenice gazeteler kapatılacaktı. Bu arada İstanbul'da yaşamakta olan 77.735 Ermeni'den eylemlere katılan 2.345 kişi tutuklandı. İşte bu gün Ermeniler tarafından Dünya'nın her yerinde 24 Nisan Sözde Ermeni Soykırım Günü olarak anılmaktadır.

Yunanistan'da OİNOİ Yerleşkesi

John Freely
Türkiye Uygarlıklar Rehberi 2,
YKY No. 1748, İst. 2002, sh. 114. Prof. Dr. Bilge UMAR - Karadeniz Kappadokia'sı (Pontos), Sh. 89.'da belirtildiği üzere Ünye adı 1183 yılında OİNOE olarak kullanılmıştır.

http://en.wikipedia.org/wiki/Oinoi

Oinoi (Greek: Οινόη), also Inoi, accented form: Oinói is a community of the Greek prefecture of Attica. it is part of the Athens and area. The name dates back to ancient times as Oenoe and is located near the modern settlement of Oinoi.

Ermeniler'in tehciri ikinci olarak, Vilâyât-ı Sitte adı verilen yerlerde, 08 Şubat 1914'te Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan ve âdeta Ermeniler'e bağımsızlık veren anlaşmadan kurtulma anlamını taşımaktadır. Ermeniler'in sistematik saldırıları, düşman kuvvetleriyle işbirliği sonucunda, özellikle o günün şartlarında ordunun güvenliği gerekçesiyle alınan tehcir kararı, meşru bir karardır.

Tehcire tâbi tutulan Ermeniler'in malları koruma altına alınmış, kendilerine aynî ve nakdî yardımlar yapılmış, savaştan sonra istedikleri yerlere dönmelerine izin verilmiştir. Tehcir sırasında Ermeniler'e gıda ve ilâç sınırlaması getirilmemiş, yanlarına kişisel eşya ve menkul değerlerini almaları kabul edilmiştir.

Tren ve araba gibi nakil araçlarından yararlandırılmışlar, geride bıraktıkları kültürel değerleri tahrip edilerek yok edilmemiştir. Bu tarihî gerçekleri gösteren belgeleri Başbakanlık Arşivi Genel Müdürlüğü yapmış olduğu yayınlarıyla ortaya koymuştur.

Osmanlı Devleti zamanında Ünye ile aynı ismi taşıyan bir ada bulunmaktaydı. Ege Denizi'ndeki Kiklad Adaları'ndan olup, bugün Yunanlı'lara ait olan bu adaya Osmanlılar hâkim oldukları devirlerde Ünye, Niyo ve Enye gibi isimler vermişlerdir. Nakşa (Naksos) Adası'nın güneyinde bulunan adanın bugünkü ismi İos'tur.^*

Name (Adı)	Greek Name (Yunanca Adı)	Prefecture (Vilâyet = İl)	Alternative Names (Alternatif Adlar)
Ios		Cyclades	Aniye, Ünye (Ãœnye), Enye

The Popular Milopotas Beach in the Island of Ios

Young Hippies on Ios During the 70's.

Ünye'de en fazla memnuniyet ve iftihar verici taraf, unsurlar arasında yürürlükte olan iyi geçinme ve birliktir. Hele Ermeniler'le İslâmlar, vatandaşça ve kardeşçe geçinmektedirler. Hattâ Ünye İttihat ve Terakki Kulübü'nün Başkanı, Ermeni vatandaşlarımızdan bir kimsedir.

Dış mihrakların kışkırtmaları ile harekete geçen bazı Ermeni çeteler bölgede görülmemiş eşkıyalık hareketlerine girişeceklerdir. Tehcir Kanunu'ndan (27 Mayıs 1915) sadece bir yıl sonra Rus donanması tarafından 02 Kasım 1916'da Terme'ye çıkarılan Ermeni eşkıyasınca dokuz kişinin şehit edildiği, iki kişinin yaralandığı ve on dokuz kişinin de bir kısmının kendi isteği ile bir kısmının da esir olarak götürüldüğü, ayrıca 3.100.000 kuruş kıymetinde maddî zarar verildiği tespit edilmiştir. Rus donanmasının Terme'ye çıkardığı Ermeni eşkıyası Ünyeli birçok şahsın menkul ve gayrimenkullerine el koyduğu gibi Ünyeli bir kadın ve kızını da yanlarında götürmüşlerdir.

Mustafa Kemal Paşa 21 Mayıs 1919 tarihli raporunda Ünye havalisindeki bir iki Ermeni çetesinden başka Ermeni çetesinin yok denecek kadar az olduğunu ve faaliyetlerinin de hissedilmediğini bildirmiştir. Ancak sadece 4 ay sonra Ermeni çeteleri Yüzbaşı Ahmed Halid'in Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumîye Müdürlüğü'ne gönderdiği 09 Eylül 1919 tarihli raporda özetlendiği üzere Ünye'de çok büyük bir vahşet işlemişlerdir.

Ünye'nin tarihte bilinen en eski adları olup, Herodot Tarihi adlı kitapta ilk kez kullanılmıştır.

HERODOTUS – THE HISTORY OF HERODOTUS / A New English Version, ed. with copious,
George RAWLINSON, Henry Creswicke RAWLINSON, John Gardner WILKINSON, Cilt : 3, 437. sh., New York, 1860.

Bölgede Rum ve Ermeni Çeteleri ortak faaliyet gösteriyorlardı. Karadeniz'de olduğu gibi Ünye'nin içi ve köylerindeki Rum ve Ermeni nüfus, yaptıkları hainliklerden sonra iç bölgelere sürülmüştür. Bu tarihten sonra Ünye'de pek az Ermeni ve Rum nüfus kalmış, son zamanlarda ise şapkacılıkla uğraşan ve oğlu İstanbul'daki Balıklı Rum Hastanesi'nde doktorluk yapan Vasil kalmıştır. Vasil Efendi de 90'lı yılların başında Beyoğlu'na taşınmış ve mesleğini burada devam ettirmektedir.

The Folklore Museum was set up by the Pieria Pontic Association, and is housed in a building owned by the Association in Katerini town centre, near the Municipal Park. It opened in 1990, following efforts to collect folklore material still in the possession of refugee families from the Pontos who had settled in the Pieria region. The campaign had been carried out by a three-member committee under the supervision of Professors Dimitrios Pandermalis and Nora Skouteri.

The purpose of the museum is to preserve and promote the cultural wealth of the Black - Sea Greeks. It has some 600 objects of social, folkloric, and historical interest, some of which are extremely valuable. In the entrance hall there are a large map of the Black Sea, with the major centres marked, photographs of schools and village elders from the towns of Kotyora, Sohumi, and Kars, and refugees’ personal effects (books, embroidered fabrics, aprons).

The main part of the museum displays a reconstruction of the main parts of a Pontic house: the reception room with divans around a low round table, wall-hangings embroidered with the letters of the alphabet by the unmarried women, and icon-stands, and women’s costumes from Fatsa, Oenoe, and Trebizond. Next to this is the bedroom, with a bed, kilims, rugs, mats, the outfit of a newly-married woman from Kotyor, and other furniture. Then there is the kitchen with fireplace, table, cooking utensils, lamps, brazier. Lastly, a number of agricultural implements are displayed in a corner, together with a bench of tools of the comb-maker’s trade.

a) Anafiye (Anafi) - Anafiye civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
b) Andıra (Andros) - Andıra civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
c) Aniye / Ünye / Enye / İnoz / Niyoz (Ios)
ç) Bara / Para (Paros) - Bara civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
d) Bibercik / Uzunca (Makronisos)
e) Bolukendire (Folegandros)
f) Değirmenlik (Milos) - Değirmenlik civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
g) Eskinos (Sikinos)
ğ) İstendil / İstendin / İstandil (Tinos)
h) Koyunluca (Serifos) - Koyunluca civarındaki ada, adacık ve kayalıklar

ı) Mökene / Mikene / Mekene (Mykonos) - Mökene civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
i) Mürted (Kea / Tzia / Zia)
j) Nakşa (Naxos) - Nakşa civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
k) Santoron (Santorini / Thira) - Santoron civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
l) Sire (Syros) - Sire civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
m) Termiye (Kythnos)
n) Yamurgi / Mırgır / Yumurgi (Amorgos) - Yamurgi civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
o) Yavuzca (Sifnos)

Gürcü İslâmlar'dan aileleri ile beraber Muradiye ve Acara bölgesinden Ünye'ye hicret ettikleri ve diğer ailelerin de peyderpey gelecekleri (DH.EUM.4 ŞD, 1/20).

Ünye'ye gelen on bin kadar mültecinin fevkalâde izdihama sebep olduğu, bunların iskân için Terme ve Çarşamba'ya da taksim edilerek dağ köylerine nakil ve iskân edilmeleri (DH.ŞFR, 71/117).

Asir Vapuru'nun Trabzon, Ordu, Giresun, Ünye, Samsun ve Şile'ye çıkarmak üzere altı yüz; Nusret Vapuru'nun ise Trabzon, Giresun, Ünye ve Gemlik iskelelerine bırakmak üzere üç bin kadar muhacirle hareket ettikleri (Y.PRK.KOM, 3/49).

Çarşamba, Terme. Bafra, Ünye ve Fatsa kazalarında muhacirlerin iskân için arazi taksimine ve hanelerin inşasına başlandığı (Y.PRK.DH, 1/13).

Ünye, Fatsa ve Terme'ye yerleştirilen muhacirlere verilen arazilerden dolayı yeri halkla aralarında çıkan sürtüşmenin verilen arazilerin tapularının bir an evvel verilmek suretiyle ortadan kaldırılması talebi (A.MKT.MHM, 762/92).

Ünye ve Çarşamba'ya yerleştirilmiş olan mültecilere; tahsisatın tükemiş olmasından dolayı kendilerine ödenmekte olan yevmiyelerin birkaç aydan beri verilemediği (DH. ŞFR, 76/217).

Ünye ve Terme kazalarından 376 haneden oluşan ve Rusya'ya iltica etmek için Samsun'a gelen Ermeniler'in lisan-î münasiple vaz geçirilmesi hususunda gayret gösterilmesi ve bu şekildeki göçe Padişahîn dahi rızasının olmadığı (Y.MTV, 21/21).

Canik civarında bulunan Hırıstiyan ahaliden bazılarının Rusya konsolosunun da tahriki ile Rusya'ya göç etmek isteyen Ermeni ve Rumlar'ın caydırılması için Ünye'de bulunan Trabzon Ermeni Murahhası'nın Samsun'a çağrıldığı ve göç etmek isteyenlerin münasip bir lisan ile ikna edilerek köylerine gönderildikleri (A.MKT.MHM, 430/51).

Ordu, Ünye ve Terme'de ikamet etmekte olan Lâzlar'ın Çürüksulu Ali Paşa etrafında kümelenerek meydana getirdikleri kargaşalıktan dolayı birkaç yüz hanenin Rusya'ya iltica ve yüz elli hanenin de Batum'a hareket ettiği (HR.SYS, 218/22).

Amele taburlarında çalıştırılmak üzere 305 Ermeni'nin Ünye ve Samsun'dan Tokat'a ve oradan da Sivas'a askerî müfreze eşliğinde gönderildiğinin Harbiye Nezareti'ne bildirildiği (DH.ŞFR, 54/439).

http://www.gtp.gr/LocPage.asp?id=11851
You are here - GREECE - KYKLADES - SIKINOS SIKINOS, Island, KYKLADES
Geographical Data Type of location : Ancient name
Other Names : OENOE (Ancient);
Area : 41 km2 Year : 1991 - Population : 267

Ada No.	Enlemi	Boylamı	Yunanca Adı	Türkçe Adı
36	37° 45'	26° 45'	Samos	Sisam
53	37° 24'	24° 25'	Kithnos	Terme
77	36° 50'	27° 10'	Kos	İstanköy
79	36° 43'	25° 17'	İos	Aniye
83	36° 35'	26° 22'	Astipalaia	İstanbulya
85	36° 35'	27° 45'	Symi	Sömbeki
96	36° 10'	27° 55'	Rodhos	Rodos
101	33° 10'	25° 00'	Kriti	Girit

Haritanın ortasındaki 79 numaralı ada Tavşan Adaları içerisinde (Ios) Aniye / Ünye / Enye adlarıyla adlandırılıyor.

Kaynak : Yelken Dünyası - Ekim 2003 - Prof. Dr. Sırrı ERİNÇ

Son'dan Bir Önceki Söz : Ünyeliler tarihî süreçteki eski komşuları Rum ve Ermeniler'i her zaman bağırlarına basmanın güzelliğinde.. yaşadıkları dostluk ve komşuluk ilişkilerini yüreklerinde ve anılarında coşkuyla her daim yaşatacaklardır...

Bu Ünyeli bir Türk'ün sözüdür!!! Sözde PONTOS ve Ermeni Soykırımı Tasarısı peşinde bizleri yüreğimizden hançerlemeyi düşünmediğinize inandığınız müddetçe!...

^* DOĞAN, Osman - Karadeniz'de Bir Boğaziçi ÜNYE / Ermeni Tehciri - Ünye Kent Araştırmaları Serisi 2, 384 sh., 2006, ISBN : 9944-307-01-7.

^** ÇOLDUR, Ramazan - İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi Uzmanı / Osmanlı Belgelerinde Ünye.

Yabancı Metinlerde ve Haritalarda ÜNYE ADLARI'nı
Merak Ediyorsanız Tıklayınız!