yereltarih

Projenin amacı ve kapsamı : Projenin amacı en kısa haliyle, gençlerimizi geçmişle gelecek arasında köprü olacak şekilde yetiştirmek, genç kuşaklara Ünye'nin köklü geçmişini anlatmak, başka kentlerde yaşayanlar da dahil olmak üzere bütün Ünyeli genç kuşağı Ünye'nin tarihi, kültürel, doğal mirasını koruyan ve kentlerine sahip çıkan nesiller olarak yetiştirmek. Ünye'nin korunması gereken değerleri ile tanıtılmasında, ilk ve orta öğretim seviyesindeki öğrencilerle oluşturulacak hedeflere ulaşmaya çalışmak.

            Proje Ekibi
            Proje Sahibi : İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü adına Mehmet Gür.
            Koordinasyon Ekibi
            Fatma Kıroğlu (Ekip Bşk.), H. Ayfer Güven (Başkan Yrd.), Aynur Tan.
            Danışman Ekip
            Tarih Vakfı Proje Koordine Merkezi Sorumluları
            Ceren Lordoğlu
            Çalışma Ortamını Destekleyip Geliştirecek Ekip
            İlçe Kaymakamlığı, Ünye Belediyesi, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Ünye Hizmet TV,
            Ünye Mimarlar Odası, Şoförler Cemiyeti.

Proje kapsamında yapılacak faaliyetler : İlçe okulları ile iletişim. Bu yönde Milli Eğitim Müdürlüğü aracılığı ile her okuldaki tarih öğretmenleri ile toplantı yapılması. Bu toplantıyı Milli Eğitim Müdürü'müz Sn. Mehmet Gür başkanlığında tüm ilçe ortaöğretim tarih öğretmenleri ile birlikte yapmak amaçlarımızın başında geliyor.

Konuşmacılar :
Mehmet Gür : Tarih öğretimi ve sorunları, okullarda tarih kolları kurulması ve yerel tarih konularına yer verilmesi. Ayfer Güven (emekli öğretmen) : Ünye yerel tarih grubunun tanıtımı, Ünye yerel tarih grubu çalışması. Aynur Tan (Ünye'de yerel tarih) : Tarih öğretiminin sorunları, okullarda yerel tarih çalışmaları, okullarda tarih yolu ve kulübü kurulması çalışmaları, Ünye genç yerel tarih grubu oluşturulması. Katkı ve görüşler, tartışmalar. Bu toplantıda, tarih öğretmenlerinden okullarında (son sınıf olmamak şartıyla) tarihe ilgili başarılı sosyal öğrencileri seçerek Ünye Yerel Tarih D. Grubu'na bildirmeleri rica edilecektir. Seçilen öğrencilerin isim, sınıf ve numaralarını tarih öğretmenleri okul idaresine, okul idaresi Milli Eğitim'e bildirecek. ÜYTG üyeleri listeyi Milli Eğitim'den alacaktır.

Okullarda gelecek yıl tarih kulübü ve tarih kollarının kurulması yönündeki çalışmalar için okul müdürü, idareciler ve diğer öğretmenler ve tarih öğretmenlerinin yardımcı olması istenecektir. Okulların seçtiği isimler belirlenerek öğrencilerle ilk Ünye Genç Yerel tarih Grubu Tanışma Toplantısı yapılacaktır. Tarih öğretmenlerince seçilen öğrencilerle toplantının amacı, öğrencilere yerel tarih ve kentlilik, kente sahip çıkma bilincinin sevdirilmesi için tanışma (yazıda aşılanması olarak geçiyor), Ünye'nin doğal kültürel değerlerini anlatan slayt gösterisi ile kaybolan değerlere dikkat çekmek, (tepegöz ile) yerel tarih ve kentlilik anlatımıdır. Bir sonraki toplantı için öğrencilerin ortak bir gün saptaması, öğrenci sözcüsünün seçilmesi, toplantı öncesi ve sonrası ile ilgili öğrenci görüşlerinin alınması ve bu kapsamda dosya hazırlanması. Bu toplantının yerel basın tarafından kaydedilmesi sağlanacak.

Ünye Genç Yerel Tarih Grubu ile Nisan ayı içinde kent gezileri plânlanmıştır. Bunlarla ilgili yapılacak çalışmalar şunlardır : Öğrencilerin geziden önceki düşünceleri, gezi esnasındaki aksaklıklar, dileklerini ve önerilerini belirtmeleri, çevreye grubun tanıtılması, gruba çevrenin tanıtılması, yerel TV kaydı, fotoğraf çekimleri, rehberlik bilgileri.

            I. Tur : Gezi Alanı: Kaledere Mahallesi, Tatar Mahmut ve Halıcı Konakları. Kadılar Yokuşu, Kısa Kısa Atıflar, Muhammer Tekin evleri, Orta Çarşı Suluhan ve Han kalıntıları, Orta Camii. Çifte Hamam, Bakırcılar Çarşısı ve eski dükkânlar, taş binalar. Meydan, Çınar (500 yıllık) Atatürk Anıtı, eski Hamam Sokağı, Saray Camisi, restore edilen ev ve Hacı Emir Yokuşu, İki Kaptan Evi ve eski tüp sokakları, eski Türk evleri ve Ünye'nin ilk hastanesi.
            II. Tur : Orta Mahalle, Paşabahçe Hamamı, Süleyman Paşa Saray kalıntıları, çeşme ve ev sarnıç, surlar, Hüsrev Yürür Evi, Yalı, eski Rum evleri, meçhul asker kalıntıları, eski kilise, Kerim Düğün Salonu, top yanı, fokfok, Çamlık, Ayanikola.
            III. Tur : Rehberliği Fatma Kıroğlu, Ayfer Güven, Aynur Tan yürütecekler. Şehir çevresinin tarihi anlatılacak.
            IV. Tur : 20 Nisan 2003 tarihinde 10 genç Yerel Tarih Grubu öğrencisi ile Ünye Kalesi, Ünye Tozkoparan Kaya Mezarı, Ünye Asarkaya Milli Parkı, Başköy Camii, su değirmeni, ahşap asma köprü, İkizce gezilecek, gezi için Ünye Birlik otobüsü kullanılacaktır.

Ayrıca 15.04.2002 Turizm Haftası kutlamalarında Ünye Genç Yerel Tarih Grubu'nun faaliyetlerinin yer alması ve kutlamada ekibin bulunması (Milli Eğitim Müdürlüğü'nün izniyle) sağlanacaktır. Grup kutlamalarından önce ayrıca bir kent içi tur düzenlenecektir (12 Nisan 2003, Cuma). Tarihi, doğal, kültürel değerlere sahip çıkabilme ve aynı zamanda modern bir kent portresi rehber öğretmenlerce grup öğretmenlerine anlatılarak böyle bir kentte yaşamanın önemi vurgulandıktan sonra öğrencilerden tur sırasında kent, insanlar ve esnafı gözlemeleri istenecektir.

Tur sonrasında çarşıda beğendiğimiz dış cephe mimarî ve dış cephe dekoru, el sanatlarını yaşatan esnaf, tarihi binalarımız ve halkın bu yönde görüşleri, korumamız gereken doğal değerlerimiz, Ünye'nin tarihi ve doğal dokusuna katkıda bulunmuş isimlerini belirlemeleri için halk ile röportaj yapılacaktır. Sonuç olarak öğrencilerin belirlediği (tarih, kültür, turizm, çevre değerlerinin korunması ile ilgili) istekler turizm kutlamalarında bizzat protokole, ilgili makamlara, grup öğrencilerine bildirilecektir.

Yine öğrencilerin belirlediği aşağıdaki özelliklere sahip kimselere, grup öğrencilerince yazılı bir belge ile teşekkür edilecektir; a) Ünye'ye geçmişteki hizmeti veya kalıcı eseri olan kişiler, b) Ünye'ye tarihini, turizmini doğal kültürel değerlerini koruyucu hizmete bulunmuş olanlar, c) Şu anda Ünye'nin tarihi turizminin doğal yapısını şehir estetiğini koruma bilinci ile hareket edenler, d) Hedef projeler, e) Basın yayın ile Ünye'ye hizmet vermiş şahıs ve kurumlar, g) Ünye'ye şimdiye dek desteğini esirgememiş kurum ve kuruluşlar. Bu özellikleri taşıyan aday isimler Ünye yerel tarih grubu ve bu proje rehberlerince belirlenip hedef gösterilecektir.

Turizm haftasında slayt gösterisi : Ünye'nin yerel tarih grubu öğrencilerince Çınarın Gölgesinde sergisi okullara izletilecektir.

Internet çalışmaları: ÜGYTG kendi web sayfasını (Hizmet TV işbirliği ile) hazırlayarak kendini tanıtırken Ünye yerel tarihi hakkında da bilgi verecektir. Öğrencilerin en çok çalışmayı tercih ettikleri internet çalışmaları içinde, öğrencilerden "Haznedar Süleyman Paşa Konağı Projesini" internet ortamında tanıtma ve bu konuda açılacak hesaba destek bulma yönünde çalışmaları istenecektir.

Yapılması amaçlanan diğer çalışmalar:
Yerel Tarih, sözlü tarih broşürleri, Tarihçe bültenleri dağıtılarak yerel tarih, kentlilik, sık olarak çalışma bilincini geniş bir alana yaymak. Bu konuda Tarih Vakfı Yerel Sözlü Tarih Yerel Tarih Koordinatörlüğü'nden yardım istenecektir. Broşür ve bültenler Vakıf'tan sağlanacaktır. Tarih öğretmenlerinin Tarih Vakfı Toplumsal Tarih dergisine üye olmaları, tarih dostu olarak vakfa destek vermeleri ve vakıf çalışmalarında yer almaları yönünde öğrenciler aracılığı ile ve bire bir çalışmalar yürütülecektir.

ÜGYTG öğrencileri aracılığı ile Tarih Vakfı kitaplarının tüm okulların kitaplıklarına kazandırılma çalışması yürütülecektir. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'nün destek ve onayı ile "Her öğrenciden 100 bin lira" kampanyası adı altında çalışma yürütülecek Tarih Vakfı'nın hesabına yatacak paradan sonra okullara bu kitapları mümkün olan indirimle yollamaları talep edilecektir. Bu konuda Ünye Çağdaş Eğitim Vakfı ile işbirliği yapılacaktır. ÜGYTG öğrencilerinden bu yıl gerçekleştirilmek amacı ile projeler üretmeleri istenecek, bu projelerden kendilerinin yapacağı eleme sonucu kalan projeyi festivale yetiştirmek amacı ile rehberlik yapılarak çalışmalar tamamlanacak. Projelerini, çalışmalarını, bu yöndeki görüşlerini diğer illerde de elde edecekleri tarih dosyaları ile paylaşmaları ve edindikleri yeni bilgileri (Ünye, tarih, yerel tarih konuları bağlamında) dosyalamaları istenecek. Bir sonraki öğretim yılında okullarda tarih kolu, tarih kulübü, yerel tarih gazetesi, duvar gazetesi oluşturma yönünde arkadaşlarını belirlemeleri istenecektir.

Her ay ayrı bir öğrenciye grubun sözcüsü olma görev verilerek yaptıkları çalışmaları yerel radyo ve TV'lerde açıklamaları sağlayacaktır. Grubun, şimdiye dek Ünye ile ilgili başka kaynaklarda yer almamış bilgilerden oluşan bir yerel gazete çıkarması sağlanacaktır. Toplantıları ve verilen görevleri aksatmadan yürüten öğrencilere ÜGYTG kimliği verilerek (Şoförler Cemiyeti yardımıyla), örneğin dolmuşlardan ücretsiz yararlanmaları sağlanacaktır. Öğrenciler bu kimliği başka hiçbir amaçla kullanmayacaktır.

İnternet salonları ile anlaşıp internet ortamından ücretsiz yararlanmalarını sağlamaya çalışılacak. Şahmer Turizm ile anlaşarak okul gezilerine ücretsiz katılmaları sağlanmayla çalışılacaktır. İhtiyacı olan öğrenciler için Kaymakamlık, Belediye, Vakıflar, kişisel ve sosyal her türlü yardım, eğitim bursları, ulaşım giderlerini sağlama konusunda Ünye yerel tarih grubu üyelerinin maddi ve manevi desteği sağlanacaktır. Başarılı öğrenciler için ise dersane, sağlık giderleri de sağlanmaya çalışılacaktır.

Proje için rehberlerce teknik çalışma yapılacaktır. Ana hatlarıyla, grubun listesi Milli Eğitim Müdürlüğü'ne ve projeye katılan tüm okul idare ve tarih öğretmenlerine gönderilecek, toplantı günleri okullara bildirilecek, aile ve okullardan grup çalışma ve geziler için izin belgesi istenecek, rehber öğretmenler her salı iki okulda slayt ve tepegöz destekli yerel tarih semineri verecek ve bu çalışma Milli Eğitim Müdürlüğü izni ile okul idareleri ve rehber öğretmenler işbirliğinde rehberlik saatlerinde yapılacaktır. Toplantılara geç gelmemek, erken ayrılmamak, resmi yazılar dışında izin talep etmemek prensiplerine uyulacak; grup öğrencileri hiçbir yerde çalışmaları hakkında yalan yanlış bilgi ve beyanat vermeyecek; para toplama işleri makbuzla yapılacak; öğrenciler çalışmaları derslerini ve eğitimlerini aksatmadan sürdüreceklerdir. Öğrencilerin önemli bir amacı da Ünye'ye Milli Eğitim Müzesi Kazandırmak olacaktır. Öğrenciler öğretmenlerinin danışmanlığında sosyal günler düzenleyebilecektir (Örneğin Sabancı Çocuk Yuvası 100. Yıl evler içinde slayt gösterisi gibi) gösteriler yapabileceklerdir.

Ünye'nin bu kadar geçmişe dayanan tarihi olduğunu bilmiyordum. Ünye'nin eski tarihi hakkında bilmediklerimi öğrenmek ve bununla birlikte Ünye'de bulunan tarihi eserleri korumak için böyle bir grupta bulunacağımdan çok memnunum.

Ben tarih konusuna çok meraklı olduğum için daha önceden de böyle bir şey düşünüyordum ama Türkiye'mizde böyle bir şey olacağı aklıma bile gelmiyordu. Böyle bir şey olduğu için çok mutluyum. Ünye tarihi hakkında büyük gelişmeler olacağını düşünüyorum.

Tarih toplantısına girmeden önce düşündüklerim ile toplantıda ve toplantıdan sonra Ünye'mizin tarihi eserlerini görünce, onlarla ilgili bilgi aldıktan sonra düşüncelerim değişti. Önceden ben tarihi eserler hakkında fazla bir bilgiye sahip değildim. Daha doğrusu tarihi eserlerle ilgili hiçbir şey bilmiyordum. Öğretmenimizin bize verdiği bilgiler biraz fikrimi değiştirmişti. Fakat toplantıya girdikten sonra düşüncelerim daha farklı bir şekilde değişti. Ben bu toplantının Ünye için çok iyi olacağını düşünüyorum. Ben ve diğer arkadaşlarımın Ünye'nin tarihi eserlerinin yok olmasına izin vermeyeceklerini biliyorum. Bizim tarihi evlerimize sahip olan kişilerin ihtiyaçlarının karşılanması için onlara para verilmesi ve onların başka bir yere yerleştirilmesi gerekir, yoksa o kişiler o evleri yıkarak yerine başka bir bina dikebilirler. Bunların olabilmesi için gençlerin tavsiyelerine uyulması gerekir.

Tarih Vakfı, Rockefeller Vakfı'ndan aldığı para ile "Yerel (Etnik) Tarih Grupları" oluşturdu. Türk vatandaşlarından oluşan gruplar, pilot bölgelerde, öncelikle etnik grupları, Ermeni ve Rumlara ait eski mezarlıklar ve eski gayrımenkullerin bugünkü tapu durumunu araştırıyor!

Tarih Vakfı, proje kapsamında, İstanbul, Ankara, Konya, Mersin, Bursa, Gaziantep, Mardin, Çanakkale, Antakya, Trabzon, Ünye gibi yerleşim merkezlerinde tarihle hiçbir ilgisi olmayan gençleri bir araya getirip sözde tarih araştırması yaptırıyor!

Grupları bir araya getiren toplantıda şu ifade kullanılıyor : "Araştırmaların görsel malzemesini üretirken, mekânların ve insanların ele alınışında otantik olanı tespit etme anlayışı yerine, yerel dokunun ve insani dokunun karmaşık çeşitliliğini kaydetmek gerekir."

Dr. Akşin Somel, araştırma yapılırken, devlet kaynaklarına ve ulusal basın-yayına itibar edilmemesini istiyor. Ancak, proje yöneticileri ulusal basında yerel tarih haberlerine yer ayrılmasını sağlayacak bir iletişim ağının örgütlenmesini de hedefliyor.

Tarih Vakfı, Rockefeller Vakfı'ndan aldığı para ile Yerel Tarih Grupları oluşturdu. Tamamen Türk vatandaşlarından oluşan gruplar, pilot bölgelerde, öncelikle etnik grupları, Ermeni ve Rumlara ait eski mezarlıklar ve eski gayrımenkullerin bugünkü tapu durumunu araştırıyor!

Yerel Tarih Grupları'nın ne yaptığı Tarih Vakfı'nın İnternet bültenlerinde açıkça sergileniyor. Tarih Vakfı'nın İnternet sitesinde "Yerel Tarih Grupları Bülteni" tanıtılırken, Yerel Tarih Grupları'nın, ana uğraş alanı tarih olmayan, toplumsal duyarlılıkla bir araya gelmiş kişilerden oluştuğu ve projenin Rockefeller Vakfı'nın desteği ile başladığı ilân ediliyor!

Proje kapsamında, İstanbul, Ankara, Konya, Mersin, Bursa, Gaziantep, Mardin, Çanakkale, Antakya, Trabzon, Ünye gibi yerleşim merkezlerinde, tarihle hiçbir ilgisi olmayan kişileri bir araya getirip, sözde tarih araştırması yaptıran Tarih Vakfı, bu kişilere hitap ederken, "Verili tarih bilgileriyle yetinmeyip, tarihle ilgilenmeyi sadece mesleği tarihçilik olanlara bırakmadan bir araya geldiniz. Bu beraberliğe Yerel Tarih Grupları öncülük ediyor. Biz bu oluşumun giderek büyüyüp gelişeceğine inanıyoruz" diyor. Küreselleştirmenin şehir devletleri plânında, ulusal bilinç yerine şehirlilik bilincinin ön plâna alındığı öngörüsüyle bakıldığı zaman Tarih Vakfı'nın amacı çok net bir şekilde ortaya çıkıyor.

Vakıf, projenin amacını "Bu proje ile, yeteri kadar gelişmemiş olan bir coğrafyaya bağlı üyelik duygusunu, kent ve kentli olma bilincini geliştirmek ve tarihe yakınlık duyan, kültür mirasına sahip çıkma güdüsüyle etkin olmak isteyen kişilerin bir araya gelmeleri, kendi yaşam çevrelerinde bu bilincin yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapabilmeleri" olarak açıklıyor... Ancak, faaliyetler incelendiğinde amacın ne olduğu ortaya çıkıyor...

Sitede Akşin Somel'in "Gaziantep Yerel Tarih Grubu" toplantısında yaptığı "Yanıbaşımızdaki Tarih" başlıklı konuşması veriliyor : Akşin bu konuşmasına "Geleneksel Tarih Anlayışı"nı eleştirerek başlıyor : "Türkiye'de tarih denildiğinde aklımıza genellikle ya tarihsel kahramanlıklar, cenkler, meydan muharebeleri veya önemli şahsiyetler, kahramanlar, komutanlar, hükümdarlar, devlet adamları gelmektedir.

(...)Büyük olaylardan ve kahramanlıklardan oluşan tarih, her ne kadar kulağımıza hoş ve çekici gelse bile az veya çok destanımsı veya masalımsı kalmaya mahkûmdur, zira gerçek hayattan, toplumsal yaşamdan soyutlanmıştır. (...) Bu çerçevede toplumsal tarih, sadece büyük tarihsel kişiliklerin değil, aynı zamanda toplumda yaşayan farklı üretici ve kültürel zümrelerin tarihi de olmalıdır.

(...) Yerel tarih araştırmalarının yaratacağı yerel sesler ve yerel tarih yorumları, ulusal tarihin bir anlamda tek taraflı merkezi bakışına ve önyargısına potansiyel bir eleştiri ve yapıcı bir alternatif yaklaşım sunacaktır. (...) Dolayısıyla analitik özellikli ve normatif olmayan, yani gönlümüzün arzuladığını, olması gerekeni ve isteneni değil, ama hoşumuza gitmeyecek olgularla karşılaşma pahasına dahi olsa olumlu olumsuz özellikleriyle bilfiil gerçekleşmiş olan vakaları inceleyen ve anlamaya çalışan yerel tarih araştırmalarına, deyim yerindeyse, muhtacız.

(...) Yerel tarih incelemelerine girişmek bir anlamda toplumsal tarih araştırmaları yapmak demektir. Toplumsal yaşamın her yönünü ve ayrıntısını kendine araştırma nesnesi yapabilen toplumsal tarih kaçınılmaz olarak yerel olmak zorundadır da. (...) Çocukluktan üniversite çağına kadar sadece hamasî tarih bilgisi ezberlemek zorunda bırakılan kuşakların gözünde tarihin toplumsal bir anlamı yoktur.

(...)Tüm anlattıklarım çerçevesinde kısaca ifade etmek gerekirse yerel tarih denildiğinde yanıbaşımızdaki tarihi anlıyoruz. Bu kavram içinde, mahallemizdeki tarihî çeşmeyi, eski kitabeyi, köhne binaları, ulu camiyi, kapalı çarşıyı, ailemize ait dedelerimizden ve ninelerimizden kalma elbiseleri, çanak çömlekleri, sefer taslarını, işlemeleri, eski fotoğrafları, oymalı dolapları vb. şeyleri aklımıza getirebiliriz. Aile büyüklerimizin geçmişte yaşananlara ilişkin hatıraları da yanıbaşımızdaki tarihin bir parçasıdır.

Diğer taraftan, mahallemizin köklü bakkaliyesinin, pastanesinin, kırtasiye dükkânının, kısacası bunların her birinin kendine göre bir tarihsel öyküsü vardır ki bunlar toplumsal tarihin birer parçasıdır. Ait olduğumuz kasabanın yerel gazetesi, güreş kulübü, belediye teşkilâtı, itfaiye örgütü, cami güzelleştirme derneği de bunlara dahil edilebilir. Öte yandan, geleneksel bir muhaceret ülkesi olan Türkiye'de kökenleri Balkanlara, Rusya'ya veya Kafkasya'ya dayalı olan pek çok ailenin günümüz genç kuşak torunları, cedlerinin muhaceret öyküsünü, Anadolu'ya gelişleri sürecini, iskân edildikleri yerlere uyum sağlama problemlerini ve beraberlerinde Türkiye'ye getirdikleri kültürel zenginlikleri toplumsal ve yerel tarih araştırması konusu yapabilirler"

Kısacası, Yerel Tarih Grupları'ndan istenen bilgiler bir araya getirildiğinde Türkiye hakkında mükemmel bir istihbarat raporu ortaya çıkmış olacak! Üstelik, bir sürü istihbarat görevlisi ve daha fazla masraf yerine, tarihten anlamayan bir gönüllüler ordusu tarafından derlenmiş bir rapor...

Tarih Vakfı'nın bir açıklaması : "Rockefeller Vakfı yürütmekte olduğumuz projeye desteğini uzattı. Önümüzdeki dönemde projeye dair en önemli hedeflerden biri, yerel ve ulusal basınla ilişkilerin geliştirilmesi, basında yerel tarih haberlerine yer ayrılmasını sağlayacak bir iletişim ağının örgütlenmesi. Gelecek aylarda bu birincil hedef doğrultusunda, İnternet ortamının daha etkin kullanımına ve yerel tarih gruplarının kendi bültenlerini çıkartabilecek yapıyı oluşturmasına hız vermeyi plânlıyoruz."

"Kazanılan Deneyimin Işığında Yerel Tarih Grupları Projesi" başlıklı bildirimde ise şu bilgiler veriliyor : "Tarih Vakfı'nın yerel tarih alanıyla ilgisi önce Kent Tarihleri Bibliyografyası, ardından Kent Tarihleri Nasıl Yazılmalı konulu bir sempozyum hazırlamakla başladı ve bu çalışmaların sonuçları 1994 yılında basıldı. 1999 yılında Rockefeller Vakfı desteği sağlandı.

Projenin beyin takımından Orhan Silier adlı yönetici, "Ayrımların Yerel Tarih Çalışmalarına Etkisi"ni anlatıyor : "Yerel tarih grupları oluşumunun ve çalışmalarının başarısındaki ikinci değişken, o kentteki insanların kendi tarihleriyle ilişkilerinde ortaya çıkan sorunların çözümü için uzlaşma kapasiteleri... Türkiye'nin son derece karmaşık bir etnik, dinsel, kültürel yapısı var. Son yüz elli yıllık demokratikleşme ve uluslaşma sürecinde bu bileşimin gerginlikleri devam ediyor. Dolayısıyla yerel tarih çalışmalarının bir diğer unsuru, böylesi bir tarihten gelen grupların birbirleriyle ilişkilerindeki esneklik, kapsayıcılık ve 'oyunun ortak aktörleri olarak bu oyunu en iyi biçimde oynamaya hazırlık dereceleri' oluşturuyor.

Anadolu'nun birçok kentinde yerel tarih çalışması aynı zamanda sivil toplum örgütlenmesi olarak etnik, dinsel kültürel farklılıklardan etkileniyor. Bazen ilk bakışta kişisel olarak görünen ayrılıklar ve tutumlar, ne kadar kapsayıcı, ne kadar karşılıklı anlayışı geliştirici ise o derece etkin bir yurttaş inisiyatifi, girişimciliği ortaya çıkabiliyor."

Yerel Tarih Grupları Değerlendirme Toplantısı'nda İtalya'nın Toscana Bölgesinde yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilirken, o bölgenin etnik yapısından hiç söz edilmiyor... Herhalde İtalyanlar kendileriyle ilgili etnik araştırmaya izin vermiyor...

Toplantıda, "Araştırmaların görsel malzemesini üretirken, mekanların ve insanların ele alınışında dışarıdan bir bakışla otantik olanı tespit etme anlayışı yerine, yerel dokunun ve insani dokunun karmaşık çeşitliliğini de kaydetmenin önemi" üzerinde duruluyor.

Kısacası, demek isteniyor ki, bulunduğunuz bölgede yaşayan Türk otantik kültürünün bizim açımızdan bir değeri yoktur. Önemli olan farklı kültürel özelliklerdir, Sizin araştırmanız gereken de onlardır...

Bilkent Üniversitesi'nden Dr. Selçuk Akşin Somel, yerel tarih araştırmaları için, gönüllülere kılavuz veriyor : Buna göre, "Proje konusu, Aile tarihi, İkamet edilen binanın tarihi, Şehirdeki mekânsal ortamların, yani tarihi yapıların (cami/kilise/havra), caddelerin, kamusal kurumların (muhtarlık, okul) veya ekonomik birimlerin (işletme, dükkân, pastane, kahvehane, hamam, basımevi, yerel gazete vs.) incelenmesi, şehirdeki derneklerin (güreş kulübü, Rizeliler Yardımlaşma Derneği vb.) tarihi, şehirdeki insan topluluklarının (köyden şehre göçenler, eski yerliler, farklı kültürel gruplar vs.) araştırılması, yerel gelenek ve göreneklerin incelenmesi" olabilir... Ancak, "Diğer taraftan her bir proje konusunun ele alınabileceği farklı düzlemler (fiziksel özelliklerin incelenmesi, toplumsal ilişkilerin niteliği, ekonomik özellikler, kültür, din gibi) mevcuttur."

Dr. Akşin Somel, araştırma yapılırken, devlet kaynaklarına ve ulusal basın-yayına itibar edilmemesini istiyor : "Yerel tarih araştırıcısı veya araştırıcı grubu tarafından seçilecek proje veya projelere ilişkin birinci elden orijinal kaynakların ulaşılabilirliği önemlidir. Bu çerçevede, yerelliği mümkün olduğu kadar yansıtan kaynaklara ağırlık verilmesi ve yerellikten uzaklaşan orijinal kaynaklardan ise imkân ölçüsünde uzak durulması gerekmektedir. Zira orijinal kaynak dediğimiz şey, tarafsız bir aracı değildir.

Daha önce de belirtildiği üzere devlete ait belgelerin kullanılması durumunda ağırlıklı olarak devletin yerele dair görüş açısı öğrenilir, ama yerelin kendi sesi duyulamaz. Bunun gibi, yerelliği yansıtmayan ve daha ziyade merkezi yansıtan kaynaklardan elden geldiği kadar uzak durmak temel bir zorunluluktur. Merkezin bakışını yansıtan kaynaklar dediğimizde sadece devlet arşivindeki belgeleri değil, ulusal basını temsil eden gazeteleri, merkezi temsil eden kişilerin anılarını da eklemek gerekir."

Ünye'de toplumsal yaşamın ana hatlarını belirlemek amacıyla Ünye'de yaşayan ve Ünye dışına göç etmiş olan 70 yaş ve üzeri yaşlılara ulaşmak, onlarla tanık oldukları dönemlere dair derinlemesine görüşmeler yapmak amacındayız. Bu proje aracılığıyla eskiden Ünye'de yaşamış Rum ve Ermeni ailelere ve çocuklarına ulaşmak. istiyoruz.

1998'de ses kaydı alarak başladığımız projede şu ana kadar 21 kişiyle görüşme yaptık. Görüşmelerin bir bölümünü farklı mesleklerin -bakırcı, vb- temsilcileriyle söyleşiler şeklinde gerçekleştirdik. Bunların önemli bir bölümü Hizmet TV'de yayımlandı. Projenin tamamlanması için bir hedef belirlenmedik, yaşlı Ünyelilere ulaştıkça sürdüreceğiz. Görüşülmesini önermek istediğiniz isimleri bize iletirseniz çalışmamıza önemli bir katkı sağlamış olacaksınız.

Ayrıca yürüttüğümüz diğer projelerle ilgili olarak da sözlü tarih çalışması yapıyoruz. Örneğin sergi projemiz kapsamında meydanla ilgili anıları kaydetmek amacıyla görüşmeler yapıyoruz. Kaybolan mesleklerle ilgili olarak en önemli kaynağımız sözlü tanıklıklar…

     ·         Aynur Tan
·         Şakir Gürel (Ünye Hizmet TV Genel Yayın Yönetmeni)
·         Şenay Gürel ( Sunucu)
·         Kamera Ekibi

     ·         Orhan Bora
·         Yüksel Şahin
·         Nadi Çolakoğlu

     ·         Çapulacılık (ihraç edilirmiş)
·         Semercilik
·         Dokumacılık (peştemal - ev tezgâhlarında)
·         Çömlekçilik (ihraç)
·         Şarapçılık (ihraç)
·         Gemi inşaası (Kalafatçılık)
·         Tabakçılık (deri tabaklama) (ihraç)
·         Tarakçılık
·         Makaracılık
·         Bakırcılık

Bu mesleklerle ilgili bir taraftan bilgi, belge topluyor, bir taraftan da kalan ustalarla sözlü tarih görüşmeleri yapıyoruz.

Tarih öğretmeni Aynur Tan, Temmuz ayının son haftası Ünye'de yapılan yerel festival günlerinde eski fotoğraflardan oluşan bir sokak sergisi düzenledi.

Köşesinde yüz yıllık bir çınarın bulunduğu eski bir sokak aralığı üç gün süreyle trafiğe kapatılmış. Bu alana yerleştirilen panolar üstüne asılan, Ünye'nin ve Ünyelilerin fotoğrafları yöre halkı tarafından büyük ilgi görmüş. Fotoğraflarda eski mahallelerini, evlerini görenler ya da toplu resimlerde kendilerini, yakınlarını bulanlar çocuklarını, torunlarını sergiye defalarca getirip bunları göstermiş, öykülerini anlatmış.

Aynur Tan yıllardır bu resimleri, Ünye ile ilgili belgeleri topluyor ve Ünye'nin kültür mirasını Ünyeliler'le paylaşmaya çalışıyor. Bu amaçla Belediye'yle, Kaymakamlık'la, yerel basın ve televizyonla ilişkiler kuruyor. Bir yandan da öğrencilerini Ünye'yle ilgili konularda araştırma yapmaya özendiriyor, onları yönlendiriyor.

Temmuz ayında Ünye'de yapılan etkinliklere Tarih Vakfı Genel Sekreteri Orhan Silier de davetli olarak katıldı. Silier sergiyle ilgili izlenimlerini Tarih Vakfı Haber Bülteni'nin Eylül sayısı için yazmıştı; ancak, biz bu yazıyı sizlerle de paylaşmak istedik.

'Birkaç hafta önce Ünye Festivali'ne konuk olarak katıldım. Bu katılış neredeyse tümüyle rastlantısal oldu. Öğrencileri, Liseliler Yerel Tarih Yarışması'na katıldığı için Ürgüp'te yaptığımız bir tarih öğretmenleri toplantısında tanıştığımız Aynur Tan arkadaşımızın aklına beni festivale çağırmak gelmiş. Bu çağrıyı o kadar ısrarlı ve sistemli bir biçimde tekrarladı ki, ben de kendimi zaman ayırmak zorunda hissettim ve sonunda son aylarda en keyif aldığım etkinliklerden birine katılmış oldum.

Festivalin bütünü, kimi tarih öncesinin bağbozumu ya da ekin toplama şenliğinin sürdürülmesi, kimi son yılların yeni icat turizm atraksiyonları olan birçok başka yerel festival gibi kendi başına ilgi çekiciydi. Ancak, özel olan iki şey vardı. Aynur Tan, sokakta Ünye üzerine bir fotoğraf sergisi düzenlemiş ve Ünyelileri kendi tarihleri üzerinde düşünmeye ve bir şeyler yapmaya yöneltmek için iki de yerel tarih toplantısı örgütlemişti.

Özellikle kasabanın en işlek caddelerinden ikisini birbirine bağlayan bir sokakta, son derece mütevazi koşullarda, ancak alabildiğine zengin malzeme ile açılmış olan sergi gerçekten heyecan vericiydi.

Kasabanın esnafı, kadınları, yaşlıları, her meslek ve çevreden yüzlerce Ünyeli kendilerine ait bir şeyleri ayaklarına getiren bu sergiye büyük ilgi gösteriyorlar, öbek öbek toplanıp tek tek fotoğraflar üzerine konuşuyorlar, evlerinden fotoğraflar getirip sergiye katmak istiyorlardı. Bir gencin sergiden önceki hafta bir çöp yığını içinde bulup getirdiği 20. yüzyıl başı Ünye fotoğrafları bu ilginin zirvesi oldu. Onlarca, bazı durumlarda yüzlerce kişilik uzman ekipler tarafından, yüz binlerce, hatta milyonlarca dolara yapılan sergilerin açılışında bu kadar kadar heyecanlanmadığımı söyleyebilirim.

Sergi dışında, Ünye'de yerel tarihçilik nasıl geliştirilebilir ve tarihi miras nasıl korunabilir konularında yapılan ve kasabanın aydınlarının büyük bölümünün katıldığı söyleşilerde de aynı pırıl pırıl yüzler, aynı yüksek ilgi ve bir şeyler yapma çabası egemendi.

Daha alınacak çok yol var. Yine de, büyük kentlerimizle sınırlı kalmayan, taşıma su ile dönmeyip doğrudan kentlerimizin, kasabalarımızın buralarda yaşayan sahipleri tarafından yürütülen tarih çalışmalarının çok değerli sonuçlar verebileceği belli oluyor. Bir dönemler halkevleri eliyle yürütülen çabaların yerel sivil girişimler tarafından üstlenilmesi ve örneğin festivaller bahane edilerek daha da geniş ilgi ve katkı ağları kurulması, başarılı sonuçlar verebilecek bir kanal gibi görünüyor. Ancak, birçok kentimizde yerel tarih gruplarının oluşması ya da bir zamanlar bu amaçla kurulmuş, ancak giderek pasifleşmiş dernek ve vakıfların canlandırılması bir eşgüdümü ve desteği gerektiriyor.

Tarih Vakfı Yönetim Kurulu, geçen yıl Vakfın yerel tarih çalışmalarına nasıl katkıda bulunabileceğini tartışırken Anadolu'nun çeşitli kentlerinde şubeler kurma modelini kategorik olarak reddetti. Şube işleyişinin verimlilik ve sorumluluk yerine bürokrasi ve hiyerarşi getirebileceği saptamasını yaptı. Ne var ki, bu yaklaşım, yine de bazı ortak ihtiyaçlar, örneğin yabancı ülkelerin deneyimlerinin ülkemize aktarılması, kimi yöntemsel çalışmaların, bölgesel eğitim seminerlerinin örgütlenmesi, dönem dönem deneyim aktarımı için buluşulması konusunda Tarih Vakfı'nın katkılarını gerektiriyor. Geçen yıl Rockefeller Vakfı'nın küçük bir bağışı ile yapabildiğimiz bu katkıları 2001'de çok daha büyütmeyi, bunun için sizlere, tarihseverlere, Türkiye'de karşılıklı anlayış ve barış için tarihin işlevini kavramış dostlarımıza başvurmayı plânlıyoruz.'
Orhan Silier

Ünye Yerel Tarih Grubu olarak 20 Temmuz'da "Çınarın Gölgesinde... Cumhuriyet Meydanı" başlıklı sergimizin açılışını gerçekleştirdik. Üç ay süren araştırma boyunca karşılaştığımız zorlukları sizlerle paylaşarak başlamak istiyoruz sergi hakkında bilgi aktarmaya...

Ünyeli iş adamı M. Bahaattin tarafından 1930 yılında çıkartılan bir rehber, Ünye'nin coğrafi, ekonomik, tarihi özelliklerini bize aktarırken, kitabın sonundaki o yıllara ait fotoğraflar da yine bizim için bulunmaz bir nimet oldu.

Aynı yıllarda Ünye Ticaret Odası'nın çıkartmış olduğu kitapçık ise, ticaret hayatına dair kesin rakamlara ve istatistiklere ulaşmamıza olanak sağladı. Ünye'deki ekonomik hayat ile ilgili olarak kitapta yer alan fotoğraflar ise konunun görsel yanına ışık tuttu.

1969 yılında Ünye Milli Eğitim Müdürü Orhan Bora'nın hazırladığı Yeşil Ünye Rehberi de temel başvuru kaynaklarımızdan biri oldu. 1955 yılında Belediye Başkanı İsmail Cerrahoğlu tarafından İrfan Tosun'a ısmarlanan Oney'den Ünye'ye kitabı ve onun tekrarı olarak hazırlanmış bir kitap dışında ulaşabildiğimiz bir diğer kaynak, Zeytinburnu Ünyeliler Derneği'nin hazırladığı Ünye kitabıdır.

Bütün bunların dışında, önce Murat Kalemen, ardından Eren Tokgöz, daha sonra Aynur Tan tarafından hazırlanmış olan ve yakın zamanda kaybolmuş görüntülerin bazılarını günümüze aktaran fotoğraf sergileri görsel anlamda çalışmamızı zenginleştirdi.

Tapu dairesindeki birkaç satırlık kayıtlar ve yukarıdaki kaynaklar dışında, İstanbul'daki Ünyelilerin çalışmalarıyla bize ulaşan bilgi ve belgeler temel yol göstericilerimiz oldu. Başta Zeynep Ahunbay, Mukaddes Orçun, Emine Çavuşoğlu, Nur Tezel olmak üzere İstanbul'daki arkadaşlarımıza çok teşekkür etmek istiyoruz.

Hemen hemen hiçbir kurumda "arşiv" olmaması, sözlü anlatımlarda rakamsal bilgilerin aktarılamaması net bilgilere ulaşmamızı zorlaştırırken, belge eksikliği de hazırlığımızın bilimsel yönünü zayıflattı. Çok zorlandık, bir yandan da arşivciliğin, belge toplayıcılığın olmaması nedeniyle MÖ'lere dayanan tarihi ile övünen bir şehrin hiçbir şeyi ispat edemediğini anladık. Bu arada kurumlara, "nasıl arşiviniz olmaz" diye hesap sorarken, Trabzon, Amasya, İstanbul kaynaklarından az da olsa yararlanma şansını yakaladık.

Halkın deyimiyle, "Kavak dibi" sergimiz hakkında toparlayabildiklerimizi Haziran ayında bir araya getirdik ve İstanbul'a yolladık. Ondan sonraki bir ay boyunca Burçak Madran ve Funda Çelebi ile yoğun telefon ve mesaj trafiğimiz devam etti. Eksik bilgilerin bir bölümü hızla tamamlanmaya çalışıldı, son halini alan metinler okumamız için İstanbul'dan gönderildi, afişler, davetiyeler hazırlandı dağıtıldı derken 19 Temmuz sabahı Burçak ve Funda yanlarında sergi malzemesiyle birlikte Ünye'ye geldiler. Henüz tam organize olamamış Ünye Yerel Tarih Grubu'nun tüm acemiliğini hoş görerek ve gözlerinde severek yaptıkları işlerden bir tanesini daha (her şeye rağmen) tamamlamış olmanın ışıltılarını saçıyorlardı Ünye'ye geldiklerinde.

Bu arada onlardan birkaç gün önce Ünye'ye gelen Hürriyet Gazetesi muhabirleri, bize moral ve güç verdi. Ersin Kalkan ve Senih Gürmen'in hazırladığı yazı 21 Temmuz'da gazetede tam sayfa olarak yayımlandı. Etkisi hâlâ sürüyor; gazeteyi okuyup çevre illerden, nasıl başladığımızı soranlar, sergimize gelenler oldu.

Ünye Yerel Tarih Grubu (tatilde olan üyeler hariç) başta Kaymakamımız Ümmet Kandoğan, Belediye Başkanı Mehmet Türk ve Ticaret Odası Başkanı İsmail Hakkı Kara, Hizmet TV ve Şakir Gürel sergi alanındaki çalışmalarda bizi hiç yalnız bırakmadılar.

Kübra Işıtan, Burcu, Serhat, Çağlayan, Berşan isimli öğrencilerimizle birlikte sergi iskelelerini kurduk. Giderek artan kalabalık ve Müzeyyen Kandaz, Ayfer Güven, Fatma Kıroğlu, Aynur Tan gibi çalışma grubu üyelerimizle sergiyi ayağa kaldırdık.

Festival, 20 Temmuz 2001 Cuma günü 11:00'de başladı ve Kaymakamlık saat 18:00'de sergimiz için Aynur Tan, Orhan Silier, Belediye Başkanı ve Kaymakam'ın konuşmalarından oluşan bir açılış hazırlattı. Bu bizim için sürpriz oldu; hiçbirimizin haberi yoktu.

Orhan Silier'in, "Geçen yıl geldiğimde festivalde iki fotoğraf sergisi vardı. Bu yıl 6 sergi var..." sözünü burada biraz açmakta fayda var. Sergi sayısının artması çok ilginçti ve sergilerin çoğu Ünye tarihi ile ilgili idi.

            2 - Eren Tokgöz'ün "Ünye Hayalleri" sergisi
               - Ünye'de raylı ulaşım.
               - Ünye'de şarapçılığın (Hırtarıç üzümü ile) yeniden canlanması.
               - Ünye Yalı mevkiinde eski mimarinin canlandırılması.

3 - Zeytinburnu Ünyeliler Derneği'nin, Ünyeli hat sanatçılarının "Hat Sanatı" sergisi.

Sergimizi açtık ve ziyaretçilerden bazılarının sergi defterimizdeki övgü dolu sözlerinden, ince eleştirilerden bazılarını sizlerle paylaşmak için seçtik :

- "Bu sergiyi gezdikten sonra, keşke Ünye böyle kalsaydı, keşke yol buradan geçmeseydi dedim." Ali Akın Yılmaz (Esnaf)

- "Biz gençler olarak bu sergi sayesinde geçmişi daha iyi anlıyor ve bu sayede Ünye'nin değerini, değerlerini öğreniyoruz." Şenay Tezel (Sunucu) Zerrin İhtiyaroğlu (Öğretmen)

- "Ülkede herkesin önce ben dediği bir dönemde birilerinin özellikle de böyle küçük ve şirin bir yerde toplum için bir şeyler yapmaya çalışması, buna ön ayak olması çok güzel." Ersan Koyun

- "Babamı, ilk Ünye'ye gelen Hüdaverdi'yi (otomobil), şoförümüzü görünce gözlerim doldu..." Rukiye Güner Soysal

- "Ben Arif Kemal'in kızı Tülin, 2001 yılında babamın resimlerini posterler şeklinde görünce çok sevindim..."

- "Geçmişi geleceğe taşımak bizlerin görevidir diyen Ünye Yerel Tarih Grubu'nu çalışmalarından dolayı kutlarken maddî ve manevî olarak destekliyor ve Tarih Vakfı'na teşekkür ediyorum." Mehmet Türk (Belediye Başkanı)

Sergimizi Ünyelilerin şaşkın ve hayran bakışları karşısında Kaymakamlık otoparkında, inşaat iskeleleri üzerinde kurduk. Cumhuriyet Meydanı'nın unutulmuş, neredeyse kaybolan tarihinin bir kıyısından tutuverdik. Ünye Yerel Tarih Grubu olarak serginin hazırlık aşamasında ve kurulumunda bizimle birlikte olan herkese bir kez daha teşekkür ediyor, hepinizi Ünye'de çınarın gölgesinde tarih sohbetine bekliyoruz.

            Proje Ekibi : Aynur Tan, Fatma Kıroğlu, Ayfer Yılmaz, Müzeyyen Kandaz, Kader Karakuş, Emine Alkan Kabadüz, Sultan Tatar, Mehmet Kıyak, Gülhis Kıyak, Kübra Işıtan
            Proje Koordinasyonu : Funda Çelebi
            Sergi Tasarımı : Burçak Madran
            Basılı Malzeme Tasarımı : Esen Karol

Ünye Yerel Tarih Grubu
Aynur Tan
Tel : 0 (452) 323 33 30
e-posta: aynurtanunye@mynet.com

Ünye'de faaliyet gösteren en etkin sivil girişim olduğumuzu savunabilmek istiyoruz artık. Tarih Vakfı'nın Yerel Tarih Grupları Projesi içerisinde yerimiz, telefonumuz, faksımız, bilgisayarımız olmadan yaklaşık bir yılımızı tamamlamak üzereyiz. Bir yıllık çalışmalarımız sonucu artık Ünye'de tarihi ve kültürel mirasın korunması konusunda bir kamuoyunun oluştuğunu söyleyebiliriz.

Belediyenin maddî desteğiyle gerçekleştirdiğimiz "Çınarın Gölgesinde Cumhuriyet Meydanı" sergisinde Ümmet Kandoğan'ın katkısı çok önemli bir paya sahipti. Ünye Yerel Tarih Grubu'nun en etkin üyelerinden biri olarak başından sonuna kadar hiç durmamacasına koşuşturan kaymakamımız şimdi Kocaeli Vali Yardımcılığı'na atandı. Bu ayrılığın burukluğunu yaşarken tanıştığımız yeni kaymakamımızın çalışmalarımızı destekleyen üslubu bizi cesaretlendirdi, umut verdi. Kendisiyle yaptığımız ilk toplantıda Bakırcılar Çarşısı, Kadılar Yokuşu projelerimizi ve diğer etkinliklerimizi bir vakıf kurarak işbirliği içinde sürdürmeyi kararlaştırdık. Ünye'nin eski evlerinden birinin Yerel Tarih Grubu'nun çalışma mekânı olabileceği üzerinde durduk. Yeni yılda hemen kolları sıvayarak çalışmalarımıza devam etmeyi amaçlıyoruz.

Dosyalar Yollamıştık... Ulaşabildiğimiz pek çok yere Tarih Vakfı'nı, Ünye Yerel Tarih Grubu üyelerini, amaçlarını, projelerini anlatan dosyalar göndermiş, "Siz Ünye için ne yapabilirsiniz?" diye sormuştuk. Bu girişimimize ilk ses Karadeniz Teknik Üniversitesi'nden geldi. KTÜ Tıp Fakültesi İç Hastalıklar Bölümü'nden Prof. Dr. Sait Kapıcıoğlu, Mimarlık Fakültesi'nden Prof. Dr. Mustafa Kandil ve eşi Ünye'ye geldi.

Ünye Yerel Tarih Grubu, Hizmet TV ve Ünye Belediyesi'nin katılımıyla konuklarımızda birlikte Çakırtepe'de bir toplantı yaptık. Ünye'nin mimarî durumunu gözden geçirdik ve son 50 yıllık şehirleşmenin yarattığı olumsuz koşulları birlikte değerlendirme fırsat bulduk. Toplantıda Mustafa Kandil'in "Nasıl bir proje istiyorsunuz?" sorusunu "Ütopya ama biz Haznedar Sarayı'na tekrar kavuşmayı hayal ediyoruz" diye yanıtladığımızda "Başka derdiniz yok mu!" gibi bir cevap bekliyorduk. Kandil'in "Olabilir" yanıtı hepimizi heyecanlandırdı. Kendisi önümüzdeki yıl, yedinci dönem öğrencilerine bu projeyi ve yanı sıra tarihî dokuyu koruyup canlandıracak bir eğlence merkezi projesini ödev olarak hazırlatmayı düşünüyor. En azından kuyuya bir taş attık. Üstelik Hizmet TV'nin programı sayesinde Ünyeliler de kuyuya atılan taştan haberdar oldu. Sarayımızı tekrar Ünye'ye kazandırıp kullanmak istiyoruz.

Ramazanın ilk günleri olmasaydı İstanbul'da 16 - 17 Kasım'da gerçekleştirilen Yerel Tarih Konferansı'na bir Ünye çıkartması yapmaya hazırlanıyorduk. Ancak Anadolu'da Ramazan bütün hayatı etkiliyor, programları belirliyor. O nedenle ancak birkaç kişi toplantıya katılabildik.

İstanbul'da yeni gruplarla tanışmak, o ortamda bulunmak, diğer çalışmalar hakkında bilgi sahibi olmak iki gün boyunca zamanın nasıl geçtiğini anlamamızı engelledi. Orhan Silier'in "en güzel yemekler annelerimizin yemekleridir" sözleri ile başlayan rüyadan yine Orhan Bey'in "uzun ve güzel bir film izlemiş gibiyiz" sözleri ile uyandık. Artık biliyoruz ki bu yolda kalabalık bir grup var ve görünen o ki giderek büyüyoruz.

Tüm Tarih Vakfı çalışanlarının ve tüm yerel tarih grubu üyelerinin yeni yıllarını içtenlikle kutluyoruz.

Dünyanın en zengin sivil toplum kuruluşu olan ROCKEFELLER VAKFI'nın 500 milyon dolarlık yardımlarıyla tarih vakfı ülkemizde yerel tarih projesi adı altında bir proje yürütüyor. Bu proje kapsamında ÜNYE'de de böyle bir çalışmaları var ve devam etmekte.

1998'de ses kaydı alarak başladığımız projede şu ana kadar 21 kişiyle görüşme yaptık. Görüşmelerin bir bölümünü farklı mesleklerin - bakırcı, vb. - temsilcileriyle söyleşiler şeklinde gerçekleştirdik. Bunların önemli bir bölümü Hizmet TV'de yayınlandı. Projenin tamamlanması için bir hedef belirlemedik, yaşlı Ünyeliler'e ulaştıkça sürdüreceğiz. Görüşülmesini önermek istediğiniz isimleri bize iletirseniz çalışmamıza önemli bir katkı sağlamış olacaksınız.

Söz konusu bu proje Ünye evleri ve bunların görüntülerinden oluşacak bir sergiden ibaret ve sergi gerçekleştirildi. Ünye'deki eski konaklar ve evleri tek tek görüntüleniyor yaşlı insanlarla bu evler hakkında görüşmeler yapılıyor. Ünyeliler'den ellerinde bulunan eski fotoğraflar isteniyor. Özellikle 1930 yılından sonraki fotoğrafların istenmesi çok manidardır. Çünkü 1930 yılı mübadele yolu ile Rumların Ünye den ayrıldıkları yıldır.

Belki bu projeye destek verenler Ünye için güzel şeyler yapmak amacındadırlar; ancak bu çalışmayı organize eden Tarih Vakfı'nın da bu konuda samimi olduğuna inanmak nerdeyse olanaksızdır!

1 : Tarih vakfı Ünye'de YUNUS EMRE ile ilgili bir tek cümlelik araştırma yapmamıştır.

4 : Ünye'nin meşhur hattatları vardır; bunlar hakkında da bir şey yoktur.

5 : Ünye'nin tanıtımına yönelik hiç bir tarihsel çalışmaları yoktur.

Yukarıda bahsettiğim şeyler Ünye'nin ve Ünyeliler'in inandıkları ve tarihilerinin bir parçası saydıkları şeylerdir. Oysa Tarih Vakfı 1930 yılında yapılan mübadele ile Ünye'den ayrılan Rumlar'ın ve Ermeniler'in geride bıraktıkları ile ilgilenmektedir. Avrupa Birliği'nin bize dayatmakta olduğu azınlık hakları (ki Lozan Anlaşmasında Azınlık Hakları Belirlenmiştir) çerçevesinde Ünye'nin eski konaklarını, buralarda kimlerin yaşadığını araştırıp, bunların torunlarına ve yakınlarına ulaşmak, onlarla sözlü görüşme yapma çabaları çok anlamlıdır.

ÜNYE'Yİ SEVEN HERKESİ BU DURUM KARŞISINDA UYANIK OLMAYA DAVET EDİYORUZ.

Tarih Vakfı Ünye'de bir kısım Ünyeliler'le yaptıkları bu çalışmaları kendi web sitelerinde yayınlıyorlar.

İçinde yaşadığı evin, sokağın, kentin tarihini merak eden, araştıran ve sahip çıkma arzusunda olan Ünyeliler olarak bir araya geldik. Aramızda öğretmenler, öğrenciler, esnaf, televizyoncular, gazeteciler, mühendisler, memurlar, eczacılar, emekliler bulunuyor.

Ortak paydamız aynı kentte yaşamak ve tarihle ilgilenmek. İlerde bu ilgiyi bir adım daha ileriye taşımak ve Ünye'de bugünün ve geleceğin tasarımında tarih alanında bir sivil girişim olarak çalışmak, projeler geliştirmek ve bunları Ünyeliler'le, araştırmacılarla, ilgilenenlerle paylaşmak derdindeyiz.

Kaymakamlık, Belediye, Ticaret Odası, Ticaret Borsası, Hizmet TV kendi birikim ve olanakları çerçevesinde çalışmalarımıza katkı vermeye çalışıyor. Tarih Vakfı tarafından yürütülen Yerel Tarih Grupları Projesi ve Anadolu'nun diğer kentlerindeki yerel tarih gruplarının çalışmaları ise yapılanların farklı bir boyuta taşınmasına, Ünye dışına açılmasına olanak sağladı.

Tarihin okullarda okutulduğu gibi can sıkıcı olmadığını, yaşamsal olduğunu, bugüne ve geleceğe dair olduğunu düşünüyoruz. Buradan hareketle geniş kesimlerin katılımının sağlanabileceği projeler üzerinde çalışıyoruz. Bakırcılar Çarşısı'nın geçmişini araştırırken bir taraftan da çarşının yeniden canlandırılması için çalışıyoruz. Ünye evleri üzerine bilgi/belge toplarken, evleri görüntülerken aynı zamanda evlerin birer birer yok olmasına dur diyebilmek amacındayız.

Ünye'nin geçmişine tanıklık etmiş yaşlılarımızla geçmiş döneme dair görüşmeler yapıyoruz. Sözlü tarih yönteminden yararlanarak gerçekleştirdiğimiz bu görüşmeleri yerel televizyonda yayınlarken gelecekte araştırmacılar, merak edenler, gençler yararlanabilsin diye arşivliyoruz. Bütün bu çalışmaları yaparken bir arada çalışmaktan keyif alıyoruz.

Ünye Yerel Tarih Grubu İletişim :

Aynur Tan - Anadolu Ticaret Lisesi - 52300 Ünye/Ordu
Tel : 0 (452) 323 33 30 - Cep Tel : 0 (536) 211 78 30 / e - posta : aynurtanunye@hotmail.com

1	Ümmet KANDOĞAN	Ünye Kaymakamı
2	Mehmet TÜRK	Ünye Belediye Başkanı
3	İsmail Hakkı KARA	Ünye Ticaret Odası Başkanı
4	Nedim DİKMEN	K.T.Ü. Ünye Tic. Bil. Fak. Dek. Yrd.
5	Şakir GÜREL	Hizmet TV Genel Yayın Yönetmeni
6	Şenay TEZEL	Hizmet TV ( Yerel Tarih Grubu Basın Sorumlusu)
7	Hakan KORKMAZ	Flash Radyo Sahibi
8	Sinan KORKMAZ	Anadolu Öğretmen Lisesi Müdür Yrd.
9	Onur ODABAŞI	Emekli Öğretmen
10	Yakup HALICI	Mimarlar Odası Başkanı
11	Fatma KIROĞLU	Türkçe Öğretmeni
12	Eren DOKGÖZ	İnşaat Mühendisi
13	Nadi ÇOLAKOĞLU	Ticaret Borsası
14	Hasan ÖZTÜRK	Avukat
15	Nezaket GÜVEN	Ünye Kütüphane Müdiresi
16	Ayfer GÜVEN	Anadolu Lisesi Müdür Yrd.
17	Hüseyin HATİPOĞLU	Bilgisayar Öğretmeni
18	Hüseyin AKBULAT	İnşaat Mühendisi
19	Mehmet KIYAK	Bakırcı Ustası
20	Osman GÜR	Metal İşleri Öğretmeni
21	Kader KARAKUŞ	Muhasebe Öğretmeni
22	Murat YILMAZ	Muhasebe Öğretmeni
23	Gönül YILMAZ	Emekli Öğretmen
24	Atilla ATABEK	İşletme Sahibi
25	Sultan TATAR	Muhasebe Öğretmeni
26	Emine DOKGÖZ	İşletme Sahibi
27	Sabire KÜÇÜKOĞLU	Ev Hanımı
28	Seyhan İHTİYAROĞLU	Ev Hanımı
29	Ayla BİLGİN	Ev Hanımı
30	Safiye ELLİBEŞ	Ev Hanımı
31	Aynur TAN	Tarih Öğretmeni
32	Zerrin GÜMÜŞ	Mimar
33	Emine Alkan KABADÜZ	Muhasebe Öğretmeni

"Çınarın Gölgesinde... Cumhuriyet Meydanı..." bir sergi projesidir.
Ünye Yerel Tarih Grubu tarafından Tarih Vakfı'nın danışmanlığı ve Kaymakamlığın
desteğiyle gerçekleştirilecek olan serginin amacı, kent yaşamının merkezinde yer alan
Cumhuriyet meydanı'nın temsil ettiği sosyal, kültürel, ekonomik, siyasî ve
dinî yaşam çerçevesinde geçmişten bugüne değişen yaşamın
hep birlikte hatırlanmasını, hatırlatılmasını ve paylaşımını amaçlamaktadır."

Meydan en küçük yerleşim biriminden en büyüğüne ortak yaşamın yüreğinin attığı sosyal, kültürel, siyasî, ekonomik ve dinî yaşamın merkezidir. Kentin kaderini etkileyen kararlar, haberler, sevinçler, acılar oradan yayılır ve orada toplanır. Yüz yüze ilişkiler alanında gövde gösterileri yapılır, alkış sesleriyle inleyen meydanlar, gün gelir bayram olur, gün gelir isyan... Bütün yollar oraya çıkar; kente gelen gezgin önce meydana gelir ve açılan yollardan kent yaşamının içine doğru ilerler. Cuma günleri, Pazar günleri temiz esvaplarıyla cemaatin toplandığı meydanlarda bütün sesler ve renkler birbirine karışır.

Ünye'nin Cumhuriyet Meydanı da tıpkı diğer kentlerdeki meydanlar gibi günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçasıdır. Ünye'de birlikte yaşamaya dair geçmiş ortak anıların en önemli sahnesidir Çınar'ın gölgesindeki Cumhuriyet Meydanı...

Bugün Hükûmet Konağı, cami, hamam, kaymakamlık, banka, otel, park, anıt ve diğer yapılarla çevrili olan meydanın bir köşesinde beşyüz yıllık çınar ağacı yükselir... Buradan çarşıya, iskeleye, mahallelere sokaklar açılır. Çınar ağacı, meydanı çevreleyen binaların değişiminin beşyüz yıldır gölgesinde olup biten pek çok şeyin şahidi olarak geçip giden zamana inat orada öylece gölgeleyen, huzur veren yaşamını sürdürmektedir. O bunca yıldır olup bitenleri kaydeden bir kayıt cihazı olsaydı, bugün hamam olarak kullanılan kilisenin çan sesini, bugün Kaymakamlık Binası olan ilkokulun zil sesini, camiden yükselen ezan sesini, Ankara'dan gelen devlet adamlarını dinleyen halkın coşkusunu, isyanı, Kaymakam'ın, Belediye Başkanı'nın konuşmalarını, komşularına veda edenlerin hüznünü, gözyaşlarını, karşılayanların sevincini, banka önünde bekleyen müşterileri, bayram törenlerini, marşları, top oynayan çocukları, köyden getirdiği ürünü satan köylüleri, nal sesini, fayton sesini, araba sesini, ilk çalan kornayı, bu da ne diye şaşkın şaşkın bakan ve meydana doğru toplaşan insanları, bir dönem hapishane olarak kullanılan camiden yükselen iç çekmeleri, üzerinden sarkan iplerde son bulan yaşamları ve daha neleri bize anlatırdı, aktarırdı...

Biz onun gölgesinde sürdük geçmiş zamanın izini. Meydan'dan başladık Ünye'nin öyküsünü anlatmaya. Çınar ilham kaynağımız, albümlerde solan fotoğraflar, konuştukça daha çok hatırlayan Ünyeliler, bu kentten, bu meydandan gelip geçenler, hikâyeler, türküler, yol göstericimiz oldu. Gelecek günler için hep birlikte hatırlayalım ve hatırlatalım, geçmiş duyguların izinde buluşalım istedik. Ünye'ye yeni gelen gezgin gibi biz de geçmiş günlere doğru yolculuğumuza meydandan başlayalım dedik.