Makale : Mehmet YILMAZ
(Zile Kaymakamı)
(Tokat Kültür Araştırma Dergisi - Eylül 1991, Sayı : 3, sh. 7 - 8'de yayımlandı.)

ZİLE'NİN
SOSYAL DURUMU

Zile Kaymakamı Mehmet YILMAZ

            Zile İlçe Merkezi'nde evler, yakın zamana kadar hep kerpiç ağaç karışımı ahşap bir stilde yapılmakta idi. Bugün bu evlerin büyük bir çoğunluğu koruma altına alınmış olup, sit alanı haline getirilmiştir.

            Ancak; son yıllarda yurdumuzun her yerinde görüldüğü gibi, şehrimizde de ahşap mimarî evlerinin yapımı yanında, betonarme ve çok katlı apartmanların yapımı da her geçen gün artmaktadır.

            İlçe Merkezi'nde ve köylerde bulunan evlerin büyük çoğunluğunun çatıları kiremitle kaplıdır. Bazı uzak köy evlerinin çatıları kiremitsiz olup, çorak toprakla kaplıdır.

            İlçe Merkezi'nde bulunan evlerin tamamında elektrik - su - kanalizasyon sistemleri mevcuttur.

YENİDAĞİÇİ KÖYÜ Köyün Kiremitle Örtülü Binaları

GÜMÜŞKAŞ KÖYÜ Köyün Kabaardıç Tepesi'nden Genel Görünüşü

            Zile halkı gelenek ve göreneklerine, örf ve âdetlerine sıkı sıkıya bağlı kapalı bir kenttir. Günümüze kadar bunu bu şekilde idame ettirmesinin tek sebebi de dışarıdan Zile'ye göç olmayışı, dolayısıyla kozmopolit bir yapıya sahip olmayışındandır.

            Aksine Zile'den dışarıya sürekli göç olayı yaşanmaktadır. Bugün; Türkiye'nin neresine giderseniz gidin, mutlaka bir Zileli ile karşılaşırsınız (Turhal İlçesi'nin % 40'ı Zileli'dir). En fazla göç Turhal'adır.

Turhal'ın Kuzeydoğu Bölümünde Yeşilırmak ve Köprü

Prof. Dr. Ali ÖZÇAĞLAR Kartpostal Arşivi

            Genel olarak ailede büyüğe saygı sonsuz olup, eve gelen yeni gelin, hane halkının büyüklerine ve büyüklerin yanında küçük çocuklara gelinlik ederler (Küçük sesle konuşurlar - fısıldayarak).

            Halk genellikle tanımadıkları kişilere birer saygınlık ifadesi olarak EMMİ, TEYZE gibi sıfatları kullanırken, cümle sonlarında "HERİ" kelimesi de kullanmayı ihmal etmezler.

            Vatandaşlarımız devlete sadakatla bağlıdır. 12 Eylül öncesi 3 - 5 kişinin sadakatsizlik örneği diğer vatandaşlarımızca hiçbir zaman tasvip edilmemiştir. Yüce Devlet'imizin etkin önlemleri sayesinde bu tür davranışlar tamamen yok edilmiştir.

            Halk bütün işlerini ortaklaşa yürütür. İşkefe yapmak (Yufka açmak), pekmez, tarhana, köme yapımı, bulgur, makarna, yarma yapımı ile bağ ve bahçe işlerinde birbirlerine yardımcı olurlar.

Ekmek Açma ve Pişmiş Pideler Fot. : Avukat Murat KURNAZ - Ünver Un ve Gıda San. Tic. A.Ş.

İşgefelik Yufkaların Hazırlanması (Ekmek Açma) Fot. : Avukat Murat KURNAZ - Ünver Un ve Gıda San. Tic. A.Ş.

            "EL YUT DİYE DEĞİL, TUT DİYE VERİR" atasözünden hareketle düğünlerde dostluk ve yardımlaşma örneğini; "BUGÜN ONA, YARIN SANA" sözünden hareketle de, acılı ve kötü günlerinde yanında olmayı ve acıları paylaşmayı ilke edinmiştir.

            Anadolu'da folklorun en güzel, en canlı ve en ince özelliklerini Zile'de görürüz. Hiçbir şehrimiz, Zile'nin yetiştirdiği halk şâirleri kadar çok şâir ve sanatçı yetiştirmemiştir.

Folklorik Giysileriyle Tokatlı Hanımlar

Selahattin ADIGÜZEL Fotoğraf Arşivi - Gülü Bardağ İçinde

            Düğün âdet ve gelenekleri bütün canlılığıyla devam eder. İster cahil olsun, ister aydın, evlilikte eşlerin görüşleri kadar, ailelerin fikirleri de kutsaldır. Kız beğenme yerleri bütün ayrıntılarıyla devam etmektedir. Şehir Merkezi'nde ve köylerin hemen hemen tamamında başlık parası yoktur.

            Düğünlerde halâ törelere, gelenek ve göreneklere uyulur. Söz Kesme, Nişan, Şeker Götürme, Şerbet İçme, Ağırlık Asma, Damat Hamamı, Gelin Hamamı, Kına Geceleri sanki ilk icat edildiği günkü gibi yaşanır. Örf ve ananeler devam eder. Bahşiş amacıyla yol, kapı kesme, sandık üzerine oturma, damat elbisesi gönderme, kına gönderme, damat yastığı gönderme devam etmektedir.

            Zile kızları maharetli olup, kendi çeyizlerini, kendileri binbir emek ve göz nuru ile işlerler.

Folklorik Giysiler ve Çeyizlerin Hazırlanması

Selahattin ADIGÜZEL Fotoğraf Arşivi - Gülü Bardağ İçinde

            Bazı bâtıl inanışlar yaşlı kesimlerde yer yer görülmesine rağmen, yeni yetişen genç nesilde buna pek ilgi gösterilmez. Söz gelimi Salı günü dünür gidilmez, çünkü iş uzar. (İstanbul Salı günü sallanmıştır ve Rumlar bu günü âfet günü ilân etmişlerdir. Bu nedenle bu söz Rumlar'ın uydurduğu bir sözdür. Türkler'e de buradan geçse gerek). Gece tırnak kesilmez, gece kızlar aynaya bakmaz (bahtı kapanacağına inanılır).

            Zile'de pek çok mesire yeri mevcut olup, Yaz'ın genelde halk bağ ve bahçelere giderler. Kiraz zamanı bağı olmayanlar, bağı olanlarca kiraza çağırılır, hep birlikte yenilir, içilir, sohbet edilir. Sonbaharda ise bahçelere gidilir, kavun, karpuz, mısır safası yapılır.

Peyzaj Mimarîsi Zevkle Tefriş Olunmuş Bir Bağ Evi Fotoğraf : Avukat Murat KURNAZ

Hatun KARASOY Yöresel Yemekleri Bağda Tarif Ederken TGRT Keşif Programı - Sunucu Yeliz Pulat 12.09.2001

            Ziyâretgâhlar pek çok olup, belirli zamanlarda ve belirli günlerde ziyâret edilir. Şeyh Ahmed Çamlığı çok meşhurdur.

Şeyh Ahmed Türbesi ve Çamlığı

TGRT Keşif Programı - Sunucu Yeliz Pulat 12.09.2001

            İlçede 850 kişilik bir sinema salonu mevcuttur. Sinema geceleri dışında, tiyatro ve konserler burada icra edilir. Yapımı hızla ilerleyen TURGUT ÖZAL KÜLTÜR SİTESİ, Zile'deki kültürel boşluğu büyük ölçüde dolduracak nitelikte olup, sanat, tiyatro ve kültürel faaliyetleri arttıracaktır.

            Şehrimizde 4.000'e yakın günlük gazete ve dergi satışı yapılmaktadır. İlçede iki adet mahallî gazete çıkarılmakta, 3 adet de matbaa bulunmaktadır.

Türk Medyasında Zile

Zile Belediyesi Fotoğraf Arşivi

            İlçede ata sporu olan güreşe büyük önem verilir. Zaman zaman "Kaymakamlık Güreş Müsabakaları" yapılır. Geleneksel Zile Panayırı'nda Yağlı Güreşler tutulur. Ülke çapında ün yapmış pehlivanlar çağrılır.

Zile Panayırı Güreş Turnuvası 2005 Zile Belediyesi Fotoğraf Arşivi

Zile Panayırı Güreş Turnuvası 2005 Zile Belediyesi Fotoğraf Arşivi

            Ata sporu güreşi daha da canlandırmak amacıyla, Zile Belediyesi önderliğinde bir Güreş İhtisas Kulübü kurulmuş ve faaliyetlerini sürdürmektedir.

            Yine ilçede amatör sporla uğraşan 5'i aşkın spor kulübü bulunmakta, bir spor kulübümüz de Türkiye Deplâsmanlı Amatör Ligi'nde bulunmaktadır.

            İlçede 1.500 seyirci kapasiteli bir adet kapalı spor salonu ile zemini vasıflı, tribünlü bir futbol sahası mevcuttur.

Zile Kapalı Spor Salonu ve Futbol Sahası

Panayır Etkinliklerinde Mehteran Bölüğü Gösterisi