Makale : Yrd. Doç Dr. Kemal TÜRKER
(G.O.P. Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim - İş Eğitimi ABD Bşk.)
kturker@gop.edu.tr

ZİLELİ
RESİM VE HEYKEL
SANATÇILARIMIZ
(Tokat Kültür Araştırma Dergisi - Ekim 2001, Yıl 9, Sayı 16, sh. 17 - 35'de yayımlandı.)

Ressam Yrd. Doç. Dr. Kemal TÜRKER - Sürü (Yağlıboya)

Makale Özeti
(Zileli Resim ve Heykel San'atkârları Yayınlanmıştır.)

            Yılda birkaç kez çıkan Tokat Kültür Dergimiz’in bu sayısında plâstik sanatların resim, heykel ve fotoğrafçılık dalında uğraş veren Tokatlı sanatçılarımızı konu edinmek istedim. Güzel sanatlar, değişik dalları olan geniş bir alan. Diğer dallarda isim yapmış ya da kendi çapında hizmet veren Tokatlı sanatçılarımızı da konu edinmeyi düşünmüyor değilim. Ama önceliği resim, heykel ve fotoğrafçılık dallarındaki sanatçılarımıza vermek istiyorum.

            Araştırma yapmak, yazıya dökmek kolay iş değil. 15 kadar sanatçıyı tanıttığım bu yazımdaki sanatçıların 3 tanesi hayatta değil. Hattâ bunlardan bir tanesi 150 yıl kadar önce yaşamış. Ulaşamadıklarım olduğu gibi, unuttuklarım da olmuş olabilir. Şimdilik tespit ettiklerim bunlar. Unuttuklarımız varsa onlara bu sayfalarımızda her zaman yer verebiliriz, yeter ki onlar bu yolda uğraş versinler.

Ressam Kemal Türker Ailesiyle - Ağustos 2005

            Her şeyden önce sanat evrensel bir olaydır diyorum. Ayrılıkları ortadan kaldıran, bütünleştirici, dinler, diller, kültürel ve ırklar ötesi bir olaydır. Ayrıca eğitimin de ayrılmaz bir parçasıdır. Sanatın insan düşüncesini şekillendirmedeki, duyarlılığının gelişiminde önemi çok açıktır. Sanat ortamının olmadığı yerlerde aydın kafalar yetişmez. Sanatın yaygınlaştırılıp, kurumlaştığı yerlerde ayrılıkçı akımların olmayacağına içtenlikle inanıyorum.

            İçlerindeki sanat aşkıyla, çölde yetişen lâleler misali bizlere güzellikler sunan; yaşatan, sanatı daha çok sevdiren bu insanları unutmayalım. Sanatı ve sanatçıyı destekleyelim. Sanatçılarımızı sizlere ve gelecek nesillere tanıtmaktan sonsuz mutluluk duyduğumu ifade etmek istiyorum.

ZİLE'Lİ NAKKAŞ EMİN

            Zile'li Emin hakkında ilk defa araştırma yaparak, onun çalışmalarıyla ilgili kitap yayımlayan Prof. Dr. Rüçhan Arık olmuştur. Daha sonra Tokat evleri ile ilgili araştırma yapan ve Tokat'ta 1986 yılındaki bir sempozyumda, Tokat Evleri ve Şeyh Nusrettin Türbesi’yle ilgili araştırmaları hakkında bildiri sunan G.Ü. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Araştırma Görevlisi Halit Çal da Zile'li Emin'den söz etmiş; fakat onun kimliği hakkında hiç bir bilgisi olmadığını bildirmiştir.

Nakkaş Emin'in Bir Duvar Resmi

Yağcıoğlu Konağı/Tokat

            Zile'li Emin 19. yy'da yaşamış, sanatını çevre illere taşımış (bir halk ressamı) nakkaştır. Anadolu'da yapılan birçok duvar resminin sanatçısı eserinin altına imza atmadığı halde; o eserinin altına imza koyan iki sanatçıdan biridir. Zile Musa Fakih Türbesi’ndeki ve Zile'nin Tekke Köyü’ndeki Şeyh Nusrettin Türbesi’nin duvarlarındaki tasvirler ona aittir. Şeyh Nusrettin Türbesi’nin Doğu duvarında imzası vardır. Buradaki resimlerini 1858’de yapmıştır.

Şeyh Nasreddin Türbesi Batı Duvarı

            Amasya ve Merzifon'da birçok câminin duvar resimlerinde de Zile'li Emin'in imzası vardır. İmzasını bazan "Arapzade Emin" diye attığı görülmektedir.

Nakkaş Emin'e Ait Kalemişi Duvar Panosu

Madımaklar'ın Konağı

            Kalem işi tekniğiyle yapılan duvar resimlerinin 18. yy'dan itibaren sivil mimarlık eserlerinde yer aldığını görmekteyiz. Teknik farklılıklara rağmen, bize freskleri hatırlatır. Kalem işi duvar resimleri Anadolu halk ressamlarının ürünleridir. Minyatürlerin etkisini taşımasına rağmen, değişik kompozisyonlarıyla batılılaşma döneminin başlangıcında, Anadolu halkının tasvir sanatına yönelişidir.

            Duvar resimlerimizi batılı anlamda bir tablo, bir resim olarak değerlendirmek doğru olmaz, ışık - gölge, açık - koyu değerleri görmek mümkün değildir. Bu resimler kendi plâstik değerleri içinde ele alınmalıdır. Anadolu insanının, bulunduğu mekânı süslemedeki zevkinin inceliğini yansıtması bakımından önemlidir.

NİHAT AKYUNAK

Ressam Nihat AKYUNAK

1964 - İstanbul

            1922 yılında Zile'de doğan Nihat AKYUNAK, İstanbul Üniversitesi Resim Bölümü’nü bitirmiştir.

Nihat AKYUNAK - Görünüm

            İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Federasyonu ve Türkiye Ressamlar Cemiyeti kurucu üyelerinden olan Akyunak, Devlet sergileri başta olmak üzere yurt içi ve yurt dışı resim sergilerine katılmıştır. Birçok müzede, resmî ve özel koleksiyonlarında resimleri vardır. 1986 yılında İzmir'deki kişisel resim sergisinin açılış töreni esnasında beyin kanaması sonucu vefat etmiştir.

FİKRET TARHAN

            1932 yılında Zile'de dünyaya gelmiştir. Sivas İlköğretim Okulu’nu ve Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nü bitiren Tarhan, çeşitli okullarda resim öğretmenliği ve yöneticilik görevlerinde bulunmuştur. Zile'de Kültür Derneği'ni kurarak Aylık Çağıltı Dergisi'nin yayımını yönetmiştir.

            Çağıltı Dergisi’nin yanı sıra tiyatro, müzik alanında ve birçok kültür faaliyetlerinin içinde bulunmuştur.

Fikret TARHAN'ın Bir Pastel Çalışması

            Desen ve suluboya çalışmaları ile tanınan Fikret Tarhan, pek çok resmî ve özel sergiler açmış; ölümünden sonra Ankara'da resimlerinden oluşan bir sergi ve 1983 yılında da; şiir ve resimlerinin yer aldığı ''İnsanca Yaşamak" isimli kitabı yayımlanmıştır.

Fikret TARHAN'a Ait

Bir Suluboya Çalışması

Cahit KOÇÇOBAN

            1945 yılında Zile'de doğan Cahit Koççoban ilk ve orta okulu Zile'de, liseyi Tokat'ta okumuştur. İstanbul Tatbikî Güzel Sanatlar Yüksek Okulu (bugünkü Mimar Sinan Üniversitesi) Yapı Endüstrisi ve Tasarımı mezunu olan Koççoban; resim ve heykel çalışmaları, iç mimarî ve çevre düzenlemeleri ile tanınır.

Cahit KOÇÇOBAN

Zile'de Bir Çeşme Kompozisyonu

            Selçuk Müzesi organizasyon girişimi çalışmaları, Ruhi Su Anıt Ankara Projesi, Banaz Pirsultan Heykeli, Nasrettin Hoca Duvar Rölyefleri, 70 - 80 civarında Atatürk büstü ve heykelleri çalışmaları arasındadır.

            Cahit Koççoban halen Kültür Bakanlığı’na bağlı İzmir Eski Eserler Rölyef ve Anıtlar Müdürlüğü’nde görevini sürdürmektedir.

KEMAL TÜRKER

Türker Ailesi - Ocak 2005

            1949 yılında Zile'de doğdu. Tokat İlköğretmen Okulu’nu bitirdi. Altı yıl İlkokul Öğretmenliği yaptı. 1976'da Gazi Eğitim Enstitüsü Resim - İş Bölümü’nü bitirdikten sonra Sivas - Pamukpınar Öğretmen Lisesi’nde, Tokat ve Zile'de orta dereceli okullarda Resim Öğretmenliği yaptı.

Kemal TÜRKER - Natürmort (Suluboya)

            1985'te öğretim elemanı olarak Tokat Ziraat Fakültesi’ne geçti. 1986'da Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim - İş Bölümü’nde Lisans tamamladı. 1990 yılında Konya Selçuk Üniversitesi’nden doktor'a eşdeğer "Sanatta Yeterlilik" aldı. 1994'te Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nde Yardımcı Doçent oldu. Halen bu üniversitede Öğretim Üyesi olarak görevini sürdürmektedir.

Ressam : Kemal TÜRKER

            Atatürk'ün Tokat'a gelişleri ve Tokat Yazmaları ile ilgili araştırmaları "Tokat Kültür Dergisi"nde, çeşitli dergilerde ve Türkiye İş Bankası Kültür ve Sanat Dergisi'nin  "Tokat Özel Sayısı'nda ve diğer sayılarında yayımlandı. Tokat yazmaları ile ilgili "Ağaç Baskı Tokat Yazıları" adlı kitabı 1994'te İş Bankası Genel Müdürlüğü’nce yayımlandı.

Ressam Kemal Türker'in Bir Tablosu

            Atatürk'ün Tokat'a altı kez gelişlerinde çekilen siyah - beyaz fotoğrafların tümünü yağlıboya tablolara dönüştürdü. Bunların bir bölümü Tokat Belediyesi’nde, bir bölümü de Gaziosmanpaşa Üniversitesi Rektörlüğü’ndedir.

Ressam Kemal Türker'in Bir Tablosu

            TGRT'de yayınlanan "Dile Gelen Anadolu" belgeselinin Tokat yazmacılığı ile ilgili bölümünün metin yazarlığını ve danışmanlığını yaptı. Sanat çalışmalarını daha çok suluboyada yoğunlaştırdı. Yurt içinde on kişisel sergi açtı. Değişik kişi ve kuruluşların koleksiyonlarında tabloları bulunmaktadır.

(Solda) İsyancıların Zile Kalesi'ni Muhasarası / 06-07.06.1920
    
Ressam : Kemal TÜRKER