.

Makale : Yüksel Şen
(Emekli Bankacı - Gazeteci - Şâir ve Yazar)

MEŞHURLARIN DİYÂRI
ÜNYE
(Şirin Ünye Akkuş Sesi Gazetesi - 05.08.1964 tarih ve Sayı : 194'te; Haftalık ÇAĞRI Gazetesi'nin Yıl : 11 - 12, Sayı : 492 - 495, 26.02/25.03.1988 tarihli nüshalarında yayımlandı.)

            ÜNYE, senelerce evvel eski devrin Kadılar'ının yetiştiği bir merkez halinde idi. Ünye'de doğup büyüyen ve meslek icabı güzel yurdumuzun dört bir köşesine dağılan bu kadılar büyük şöhrete erişmişlerdi. Öyle ki Kadılık mesleğinde en ileri giden ve birçok bölgelerde Vilâyet Kadılığı gibi makamlara yükselen Kadılar'ın çoğu Ünyeli'dir.

            Bunlar senelerce vatandaşın hak ve hukukunu korumuş, memuriyet icabı birçok ilgi çekici hâtıralar edinmiş kimselerdi. Emekliye sevk edildikleri zaman, baba ocağı olan bu şehre gelirler, bir ev yaptırırlar, meslekî hâtıralarının ilginç yanlarını halka anlatmak suretiyle, efkârı umumiyenin alâkasını üzerlerine toplarlar ve şehirde nüfuzlu bir rol oynarlardı.

            Bugün, şehrin Konak Sineması'nın bulunduğu o muhteşem semt bu Kadılar tarafından kurulmuştur. Onların ismine izafeten bu mahalleye Kadılar Mahallesi denmiştir. Sonradan Kaledere Mahallesi diye isimlendirilen bu beldeyi, yaşlı Ünyeliler halâ eski adıyla anımsarlar.

Kadılar Yokuşu ve Konak Sineması

            Kış geceleri aile toplantılarında halâ hâtıraları anlatılan ve şöhretleri dilden dile dolaşan bu Kadılar'ın en meşhurlarını şöyle sıralayabiliriz : Çoldur Kadı, Sarsı Kadı, Bektaşi Kadı, Tevfik Kadı, Enver Kadı, Hilmi Kadı ve Has Kadı. Kendilerine mahsus şöhretleriyle anılan bu Kadılar'dan en son hayatta kalanı Has Kadı'dır ki o da 1950 yılında vefat etmiş ve bizlere tertemiz hâtıralarını bırakmışlardır.

            Diğer şöhretlere gelince, birincisi Hattat Râkım Bey diye yâdedilen Hoca Râkım Efendi'dir. Bu meşhur hattadın İstanbul müzelerinde her biri san'at şaheseri olan, tahta üzerine hak edilmiş nice eserleri vardır. Bu arada hat dehâsı İsmail Zühtü, Süleyman ve Nuri Paşa'lar ile koskoca Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk deniz inşaiye mühendisi olarak kabul edilen Hacı Emin Efendi de Ünyeli'dir.

            Bu zat çok güzel İngilizce bilen bir fen adamı imiş. 100 sene evvel Amerika'ya bir ziyâret gezisi yapmış, kendisini istikbale çıkan Amerikalılar, Türk deyince karşılarında yatağanlı, şalvarlı birini aramışlar. Fakat, fes hariç, kendileri gibi giyinen, lisanlarını mükemmel konuşan bir fen adamı ile karşılaşınca hayrete düşmüşler.

            Güzel Ünye'mizin yetiştirdiği meşhurlar saflarına isimlerini yazdıran diğer zevat da Kaptanlar'dır. Eskiden deniz ticareti çok ilgi gördüğünden, burada Gemicilik San'atı gelişmiş ve büyük Kaptanlar yetişmişti.

            Niksar ve havalisinin en yakın deniz iskelesi olması nedeniyle, Orta Anadolu'nun her çeşit ticarî emtiaları kervanlarla Ünye'ye gelir ve buradan dış pazarlara sevk edilirdi. Şehrin büyük Kaptan'larının bazen gemileriyle İskenderiye ve buna benzer birçok Akdeniz limanlarına sefere çıktıkları da olurmuş.

            Bu gemicilerin seferden dönüşlerinde Fener Alayları tertip edilir, toplar atılır, helvalar kavrulur ve bir bayram havası içinde Derya Hamamı diye meşhur olan hamam hazırlanırmış. Denizciler seferden geldiklerinde, hemen bu hamama giderler, yıkanırlar, uzun süren bir ayrılıktan sonra, aile ocaklarına temizliğe kavuşarak girerlermiş.

            Bu Kaptanlar'ın da Kadılar'a nazire olmak üzere şehirde oturdukları semte Ağalar Mahallesi denirmiş. Bugün halâ isimleri dillerde dolaşan ve hâtıraları anımsanan meşhur Kaptanlar Arif Kaptan, Hacı Ahmet Kaptan, Hasan Kaptan, Hacı Osman Kaptan ve Hacı Süleyman Kaptan'dır.

            Bu memleketin meşhur olan şahsiyetlerinden ikisi de Polatçıoğlu Rıza ve Yamak Ali'dir. Bunlardan Polatçıoğlu Rıza, Çanakkale Harbi'nde memleket müdafaasında büyük yararlıklar göstermiş ve ünlü tarihçimiz rahmetli Feridun Fazıl Tülbentçi, Radyoda Kahramanlar Geçidi saatinde bu büyük kahramanın hamasetinden bahsetmiştir.

            Yamak Ali ise İstiklâl Harbi sırasında denizlerde yılmadan savaşmış, 20 yerinden yara aldığı halde, sonradan yaptığı hizmetlere karşılık, teklif edilen maaşı kabul etmemiş ve sefalet içinde can vermiştir.

            Halen 2'nci Özal Hükûmeti'nde Ticaret ve Sanayi Bakanlığı görevini ifa etmekte olan Milletvekilimiz Sayın Şükrü Yürür, Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdür Yardımcısı Sayın Cemal Uysal, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nda Tümamiral Sayın Erdinç Yalçıner, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Şube Müdürlüğü'nden Sayın Hayrettin Dündar, Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Profesörlerinden Sayın Vasfi Kaynar, Hacettepe Üniversitesi Profesörlerinden Sayın Eflâtun Gökşin, şu anda Amerika'da New Orleans kentindeki Tulane Üniversitesi Tıp Merkezi'nde araştırmalar yapmakta olan Gastroenteroloji Uzmanı Doçent Doktor Sayın Sait Kapıcıoğlu hep bu memleketin yetiştirdiği meşhurlardır.

            Son İnönü Hükûmeti'nde Dışişleri Bakanlığı yapan, değerli diplomat rahmetli Feridun Cemal ERKİN, Ana Sanayi ve Yatırım Bankası Genel Müdürlük görevini ifa eden hesap uzmanı değerli hemşehrimiz Sayın Emin Kuyumcu, Bakırköy Akıl Hastanesi Baş Tabipliği görevinde bulunan Dr. Necmettin Polvan, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teftiş Heyeti eski Başkanlarından Kâmil Berkman bu memleketin yetiştirdiği meşhurlardandır.

            Dahaları var; Ozan, Yüksek Mühendis Recai Güdek de bu memleketin yetiştirdiği meşhurlardandır. Ya fakir fukara babası Hasan Ürer, onbinlerin gönlünü fethetmişti; kalbini çalmıştı herkesin.

            Bir gün Karaköse sokaklarında dolaşırken, bir mağazanın vitrininde "ÜNYE ÜRER LÂSTİKLERİ" reklâmını görünce gurur duymuş, rahmetle anımsamıştım. O'nun sayesinde yurdumuzun en uzak köşelerinde dahi ÜNYE ismi dillerde dolaşıyordu.

            Bu değerli hemşehrimiz, garip dostu insan, yıllarca evvel kuruluşuna önderlik ettiği Lâstik Ayakkabı Fabrikası ile güzel Ünye'mizi sanayi cihetine yöneltmiş ve bu şehrin yetiştirdiği meşhurlar saflarına, ölmezler saflarına katılmıştır.

            Şehrimizin yetiştirdiği meşhurların en genci de Olgun Uyun'dur. Bu güzide evlâdımız küçük yaşta bir kaza neticesi gözlerini kaybetmiş olmasına rağmen, Ankara Körler Okulu'ndan sonra girdiği Vefa Lisesi'ni iftiharla bitirmiş; bugüne kadar normal bir öğrencinin dahi erişemediği başarıyı elde ederek, İstanbul Hukuk Fakültesi'nden Pekiyi derece ile mezun olmuştur.

            Bu hareketi ile Fakülte Öğretim Üyeleri'nin ve tüm arkadaşlarının takdir hislerini kazanan Uyun'la birçok muhabirler röportaj yapmış ve çalıştıkları gazetelerde tam sahife halinde O'nun özgeçmişini, yaşam öyküsünü ve üstün başarısını bütün yurda duyurmuşlardır. Daha sonra Avukatlık Stajı'nı da tamamlayan bu değerli hemşehrimiz, halen bir kanun adamı olarak vatandaş hizmetinde çalışmaktadır.

            Güzel Ünye'mizde doğup büyüyen ve yurdun muhtelif yerlerinde, çeşitli resmî ve özel kuruluşlarda en yüce mevkilerde görev yapmış ve yapmakta olan ve şöhretleri halen dilden dile dolaşan, bir kısmı Allah'ın huzuruna varmış, büyük bir kısmı ise aramızda bulunan daha nice değerli hemşehrilerimiz var.

            İşte bunlardan birkaçı; Sosyal Güvenlik Bakanlığı eski Müsteşarları'ndan Mazhar Kısacık, Ticaret Bakanlığı eski Teftiş Hey'eti Reisi ve Bern Ticaret Ataşeliği'nden emekli Sayın Halis Çolakoğlu, halen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yurtdışı İşçi Sorunları Genel Müdürlüğü'ne bağlı İsveç Stockholm Masası görevlisi Sayın Cemil Gürşen, İller Bankası eski Genel Müdürü ve eski Milletvekillerimizden Sayın Mazhar Haznedar, eski Yozgat Vâlisi ve halen Ankara Merkez Vâlileri'nden Sayın Vahit Heper, bir zamanlar 1'inci Ordu Kurmay Başkanlığı ve Doğu Menzil Komutanlığı görevlerinde bulunmuş, güzel Ünye'mizin medarı iftiharı rahmetli Tümgeneral Hasan Öztürk, emekli Tuğgeneral rahmetli Ali Pirgir, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Profesörlerinden rahmetli İ. Kılıç Kökten, geçmiş yıllarda Millî Eğitim ve Gençlik Spor Bakanlığı, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü görevini büyük bir başarı ile yürüten değerli arkadaşım, aziz hemşehrimiz Refaiddin Şahin, eski Vakıflar Genel Müdürü Prof. Dr. O. Nuri Çataklı.

            Değerli okuyucular, güzel Ünye'mizde doğup büyüyen ve hayata atılarak, seçtikleri meslek dallarında  otorite olan, isimlerini anımsayamadığım, şöhretleri dilden dile dolaşan, hizmetinde bulundukları toplumun büyük saygı ve sevgisine mazhar olan daha nice hemşehrilerimiz var.

            Bu gruba örnek olarak da Sayın Ömer Çam'ı alıyorum. Gerek İlkokul Öğretmenliği gerek Ortaokul ve gerekse çok zor koşullar altında açılışını gerçekleştirdiği ve sonradan resmîleşen Özel Lise'nin Müdür'lüğünü ve Edebiyat Öğretmenliği'ni yaptığı sırada, feyz verdiği yüzlerce öğrencisinin bugün hayatta başarılı oluşu, yüksek mevkilerde bulunuşu, O'nun öğretme kudretinin ve meslek aşkının en büyük kanıtıdır.

            Doğup büyüdüğü bu güzel kenti canı gibi seven ve emekli olmasına karşın hemşehrilerine hizmet etmekten onur duyan, şöhret, mevki, ikbâl düşünmeyen bu değerli maarifçiye Ünyeliler şükran borçludur. Satırlarımı O'nun Ünye'de Bahar isimli şu dizeleriyle bitiriyorum.

ÜNYE'DE BAHAR             Bir parıltı yükselir             Tutuşurken yıldızlar,             Bu şirin bahçelerin             Uyuyan baharından.             Ve gülüşür uzaktan             Şafak çehreli kızlar             Süzülürken ışıklar,             Zümrüt dalgalarından.

Ömer Çam (Kürsüde) - Osman Öztuncer (Solda) http://ibogurkan.sitemynet.com/index/id2.htm

Ve mavi mavi kuşlar            Uçurur rüyamızı,            Pembe pembe uçuşlar            Kucaklar Dünya'mızı.            Gülüp giden sularda,            Çocukluğum görünür.            Ninnisiz uykularda,            Hâtıralar sürünür.                  Ömer ÇAM

            Esen kalınız...