Makale : Yüksel ŞEN
(Araştırmacı - Emekli Bankacı - Gazeteci - Şâir)

Eski Adıyla Meçhul Asker İlkmektebi (Orta Mahalle - Keşaplı Sokak)

Günümüze Ulaştıran : Eren TOKGÖZ (İnşaat Mühendisi)

ÜNYE'DE
MAARİF HAYATI
(Şirin Ünye Akkuş Sesi Gazetesi – 12.09.1964 tarih, Sayı : 205, sh. 2’de yayımlandı.)

Günümüze Ulaştıran : Eren TOKGÖZ (İnşaat Mühendisi)

            Ünye'de maarif hayatı çok eski bir tarihe sahiptir. Şehirde irfan ocağı olarak Osmanlılar zamanında ihdas edilen Rüştiye Mektepleri'nin açıldığını görüyoruz. Bu mektepler yıllarca bu şehrin kültür hayatında rol oynamış; birkaç sayı evvel şöhretlerinden bahsettiğimiz meşhurların birçoğunun yetişmesine âmil olmuştur.

1938 Yılında Eski Belediye Binası Arkasındaki Belediye Parkı'nda Bayram Töreni

Ahmet Derya VARİLCİ Fotoğraf Arşivi

            1884 yılını müteakip güzel Ünye'mizde Medresecilik hayatı başlamış ve icraatını Meşrutiyet'in ilânına kadar devam ettirmiştir. Meşrutiyet'in ilânını müteakip Medreseler'e karşı olan alâkanın günden güne azalmasıyla onların yerini bugünkü okullar almaya başlamıştır.

Günümüze Ulaştıran : Eren TOKGÖZ (İnşaat Mühendisi)

            1908 yılında Ünye merkezinde ve köylerinde 11 ilkokul kurulmuş ve gördüğü alâka üzerine bir yıl sonra sayıları 15'e iblâğ edilmiştir.

            1912 yılında kazamızda hususî bir kız okulunun açıldığını görüyoruz. Bu okul bir yıl kadar icraat yaptıktan sonra faaliyetini resmî bir Kız Rüştiyesi'ne terk etmiş, 1920 yılında Numune Mektebi'ne tahvil olunan bu okul da bir yıllık tedrisatı müteakip lâğvedilmiştir.

Günümüze Ulaştıran : Eren TOKGÖZ (İnşaat Mühendisi)

            1921 yılında şehrimizde İDADÎ MEKTEBİ faaliyete geçmiş ve bu okul biraz sonra LİSE’ye kalp edilmiştir. İki yıl icrayı faaliyet gösteren bu okul kazamızın maarif hayatında büyük bir çığır açmış ve zamanın gençlerini sînesine toplamağa başlarken vekâletin bir emriyle 1923 yılında faaliyetine son vermiştir.

Ünye 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı Şenlikleri - 1937

Günümüze Ulaştıran : Eren TOKGÖZ (İnşaat Mühendisi)

            Bu okulun kapatılmasını müteakip şehrimizin maaruf şahsiyetlerinden merhum Hüseyin Tokatlı ve çok genç yaşta aramızdan ayrılan değerli maarifçi muhterem insan Sezai Alparslan'ın babası merhum Ali Kemal Alparslan müştereken MUSTAFA KEMAL PAŞA ismi altında hususî bir okul ihdas etmişler ve bu okul o zamanlar memleketin büyük bir ihtiyacına cevap vermiş, halkın yakın alâkasını görmüş, fakat kurucularından Hüseyin Tokatlı’nın 1927 yılında Belediye Reisi seçilmesi üzerine 4 yıllık bir icraatı müteakip kapanmıştır.

Hüseyin Tokatlı

            Cumhuriyet’in ilânını müteakip hükûmetimizin Millî Eğitim işlerine büyük önem vermesi bütün yurtta olduğu gibi Ünye’mizde de gözle görülür bir hal almıştır. Kaza merkezinden maada köylerde her geçen gün okul adedi artmağa başlamış ve okulsuz hiçbir köyün kalmaması için çalışmalar sıklaştırılmıştır.

Günümüze Ulaştıran : Eren TOKGÖZ (İnşaat Mühendisi)

            Bugün şehrimize bağlı 87 pare köyün hemen hemen yarısından fazlasında ilkokul açılmış ve okulu olmayan köyler de komşu köy okullarına gitmek suretiyle tahsillerini ikmal edebilme imkânına kavuşmuştur. Bugün Ünye köylerinde genç nesil arasında okuyup yazma bilmeyen hiçbir fert yok gibidir.

Başöğretmen Burhan HANHAN ve Meçhulasker İlkmektebi

Fotoğrafı Gönderen : Burhan GÜVENKAYA

            1933 yılında faaliyete geçen şehrimiz ortaokulu senelerce muhitin yegâne irfan ocağı olarak kalmış, o tarihte komşu kazalarımız bulunan Fatsa, Terme ve çevresi halkı Orta tahsillerini bu okulda ikmal etmişlerdir.

            Şu beş yıl içersinde kazamızda irfan ınüesseselerinin bir hayli arttığını görüyoruz. 1959 yılında tedrisata geçen, yarının sanatkârlarını ve teknikerlerini yetiştirecek bir Erkek Sanat Enstitüsü, 1957 yılında modern bir Ortaokul binası, 1963 yılında müteşebbis Ünyeliler’in hamiyyet ve gayretleriyle bir Özel Lise ve bir İlkokul.

Solda : Meçhulasker İlkmektebi, Ortada : Su Sarnıcı ve Refaiddin Şahin'in Evi, Sağda : Rum Kilisesi

Fotoğraf : Foto Ahmet Hüseyin (ŞEN) - Gönderen : Aynur TAN, Refaiddin ŞAHİN, Yüksel ŞEN/1930

            Çok muhterem okuyucular, Maarif Vekâleti’nin büyük hizmetleriyle sonradan resmîleştirilen bu lisemizin memleket irfanına ne büyük bir hizmet olduğunu bilmem izaha lüzum var mı?

Eğitim Câmiasının Duayeni Hocaların Hocası Rahmetli Ömer ÇAM (1923 - 14.12.2002)

İbrahim GÜRKAN Fotoğraf Arşivi - http://ibogurkan.sitemynet.com

            Alâkalılara memleket hesabına minnet ve şükranlarımızı bildirir, genç yavrulara bu müesseselerin hayırlı ve uğurlu olmasını dileriz.