Makale : Mustafa ŞENGİZ
Veteriner Hekim
(Zile Postası Gazetesi Zile Panayırı İlâvesi - 19.10.1965,
3. sayfada yayımlandı.)
Gönderen : Hulûsi SEREZLİ

Fotoğraf : Necmettin ERYILMAZ

ZİLE'DE
HAYVANCILIK

İstimlâk Alanına Pazarlar Kurulur Panayırlarda...

Fotoğraf : Çağıltı Dergisi - Yıl : II, Sayı : 15, Aralık 1962

            Zile Panayırı'nda hayvan pazarını seyrettiğiniz takdirde köy ve şehri ile burasının büyük bir hayvancılık merkezi olduğu kanısına varabilirsiniz. Fakat durum hiç te bu düşünceyi doğrulamaz. Hayvan pazarının bu heybeti asırlarca öncesine dayanan panayır tarihi, Zile'nin çevre ile olan ticarî münasebetleri ve hinterlandının geniş oluşundandır.

            8 - 10 günlük Zile Panayırı'nda muamele gören büyük ve küçük baş hayvan mevcudu 10.000 civarındadır. Bu miktar hayvanın tamamı Zile ve köylerinden gelme olmayıp, bunun büyük bir kısmı da çevre kaza ve vilâyetlerden sadece satış maksadıyla Zile Panayırı'na getirilen hayvanlardır. Bu miktar hayvan alım ve satımı bu havalinin hiçbir panayırına nasip olmayan bir rakamdır. Zile Panayırı'nın değeri de buradan gelir.

Hayvan Pazarında Büyükbaş Hayvanlar Fotoğraf : Necmettin ERYILMAZ

Hayvan Pazarında Büyükbaş Hayvan Satıcısı Fotoğraf : Necmettin ERYILMAZ

                        Zile'de münhasıran hayvancılıkla iştigal eden köy yoktur. Zile ve köylerinde hayvancılık ziraatın bir yardımcısı ve müstahsilin geçim sigortası durumundadır. Hayvan yetiştiricisi köylümüz evinde birkaç baş ineği damızlık diyerek yetiştirmektedir ki bu, evinin süt, yoğurt, yağ, peynir ve ayran ihtiyacını karşılamaktadır.

Fotoğraf : Necmettin ERYILMAZ

            Bunlar hususî bir beslemeye tâbi tutulmayıp samanını, kepeğini, kalbur altı buğday ve arpasını değerlendirmek bakımından beslenir. Yazın da meraya salınan bu hayvanlar çiftçiye besleme bakımından büyük bir yük teşkil etmez. Atını ve öküzünü tarlasını sürmek ve nakliye işlerinde kullanır.

            5 - 10 taneden ibaret koyun ve keçisinin de sütünden, yün ve kılından istifade eder. Ayrıca hepsinin gübrelerini de tarlasına atmak suretiyle kıymetlendirir. Her çiftçi ailesinin 5 - 10 tane tavuk, kaz, ördek ve hindisi vardır. Yumurta onun için çoğu zaman hazırlanması kolay bir yemektir. Birçokları da şehre gelirken bir sepet içinde getirdiği 25 - 30 yumurtayı satarak harçlık yapar. Kanatlı hayvanların gerek yetiştirilmesi ve gerekse beslenmesi çiftçi için bir külfet teşkil etmez. Bunlar da diğerleri gibi gelişi güzel ve kendi halinde bir yetiştirme şeklindedir. Kısacası sistemli ve bilgili bir hayvan yetiştiriciliği yoktur.

Fotoğraf : Necmettin ERYILMAZ

            Çiftçimizin elinde mevcut sığır, koyun ve keçi miktarı, tarla mahsulleri müsait olduğu müddetçe her sene devamlı olarak artar. Ne zaman senenin birinde iklim ve yağış müsait olmaz, dolu düşer, tarlasındaki mahsulünü sel alır, mahsul karnını doyurmayacak, saman hayvanlarına yetmeyecek duruma düşer; işte o zaman çiftçimiz geçim sigortası durumunda olan hayvanlarının büyük bir kısmını satarak o seneki iaşe ve ibatesini temin eder.

Nalbant Ustası Nal Çakarken

Fotoğraf : Necmettin ERYILMAZ

            Bu durumla ve dolayısıyla arz ve taleple ilgili olarak hayvan alım ve satım piyasası devamlı bir istikrar göstermez. Mahsulün ve samanın bol, besleme imkânlarının kolay olduğu yıllarda hayvan fiyatları yüksek, mahsulün ve besleme imkânlarının az olduğu yıllarda fiyatlar düşük olur.

Zile Panayırı/Hayvan Pazarı'ndan Zile Kalesi - 1968 Kameraman : Mehmet SEZEN - Zile Turizm ve Tanıtma Derneği

Zile'de Eyerci Ustası - Semerci Zile Belediyesi Fotoğraf Arşivi

            Çiftçinin bu kabil hayvancılığı dışında miktarları pek az olmakla beraber münhasıran hayvancılıkla iştigal edenler de vardır. Şehirde 25 - 30 aile birkaç tane inek besleyip bunların sütünü satmak suretiyle geçimlerini temin etmektedirler. Keza Zile ve köylerinde hayvan besiciliği ve ticareti ile uğraşan kimseler de vardır. Besicilik yapanların sayısı 25 kadar olup, ortalama yılda besiye alman büyükbaş hayvan miktarı 4.000 civarındadır. Besiciliğin inkişafında Turhal Şeker Fabrikası (Küspe temini bakımından) önemli bir rol oynamıştır. Besicilik şeker pancarı küspesi, melas, saman, kepek ve kırma ile yapılmaktadır. Nüfusu süratle artan büyük şehirlerin et ihtiyacı önemli miktarda ilçemizden karşılanmaktadır.

Zile Hayvan Pazarı     Kameraman : Mehmet SEZEN - Turizm ve Tanıtma Derneği

Manda (Kömüş) Yavrularının (Malak) Oynaşması Kameraman : Mehmet SEZEN - Turizm ve Tanıtma Derneği

            Hayvan ve mahsulleri ihracından Zile'nin yıllık gelir yekûnu 5 milyon lira civarındadır. Hayvancılık bütün Türkiye'nin olduğu gibi Zile'nin de üzerinde önemle durması gereken bir mevzudur. Artan nüfusu mahdut miktarda olan ve evlâda, torunlara intikal ettikçe parçalanan toprağın besleyebilmesi ancak bilgili bir hayvancılık ve ziraat probleminin halline bağlıdır.

Semercilik Zile'de Gelişmiş Bir Zenaattir

Fotoğraf : Foto UĞUR