Makale : Mehmet SEZEN
(Ressam - Elektrik Teknisyeni - Karikatürist)

Ressam Mehmet SEZEN ve Necmettin ERYILMAZ

Fotoğraf : Mustafa BELDEK

GÜN IŞIĞINA
ÇIKARILMASI BEKLENEN TARİH
(Zile Postası Gazetesi - Yıl : 8, 10.04.1964 tarih ve 1009 - 441 sayılı nüshasında yayımlandı.)

Zile Özhaber Gazetesi Fotoğraf Arşivi

            Her Zileli'nin malûmu olduğu gibi şehrin ortasında yükselen ve mâzisi tarihin oldukça derinliklerine inen Kale'nin Doğu eteklerinde KOCA KAYSER namı ile anılan kayalara oyulmuş muntazam bir mağara ve hemen yanı başında Romalı'lara ait olduğu kuvvetle tahmin edilen AMFİTİYATRO'nun granit gibi sağlam kayalardaki arta kalan basamakları görünür.

            Asırların dilerinde yoğrula yoğrula bugüne kadar silinmeden azametini muhafaza etmeye çalışmış olan Amfitiyatro'nun asıl ilgi çeken tarafı toprak altında kalan plâtform ve diğer teferruatıdır.

46 Yıl Önceki Tiyatro Sahnesinin Bir Parçası Fotoğraf : Mehmet SEZEN - 1964 Zile

DEĞERLERİMİZE İLGİSİZLİK             Zaman zaman üzerinde durduğumuz ve bir türlü gerçekleştiremediğimiz Zile'mizdeki Roma Amfitiyatrosu'nun gün ışığına çıkarılma olayını gene yatağına koyduk ve uyumaya terk ettik belli ki...             Zile'miz için çok büyük önem taşıyan bu tarihî eserin geçenlerde arşivimde elime geçen ve bundan 46 yıl önce küçük bir kazı sonucu ortaya çıkan tiyatro sahnesinin ufak bir bölümünün fotoğrafını sizlerle paylaşıyorum. Bir vesile ile yapılan kazıda ortaya çıkan bu fotoğrafı, o dönemin Zile Kaymakamı Hüsmen Erdoğan'ın aracılığı ile Zile Turizm ve Tanıtma Derneği olarak Ankara'da ilgili mercilere müracaat edip arkeolojik kazıların yapılabilmesi hususunda talepte bulunmuştuk. Ama ne yazık ki bu müracaatımız üzerine Zile'ye gelen uzmanlar, ne derneğimize ve ne de Kaymakamlığa uğramadan bahis konusu yeri inceleyip çekip gitmişlerdir. Daha sora Kaymakamlığa gönderdikleri yazıda, "Zile üçüncü sınıf turistik bölgedir. Şu anda orada herhangi bir kazı yapılamaz, ancak zamanı geldiğinde bu araştırmaların yapılabileceği ve kazılan yerin derhal kapatılması gerektiği belirtilmiştir!"             Aradan 46 yıl gibi bir zaman geçmesine rağmen, Zile'mizin yeri gelince mangalda kül bırakmayan değerli insanları, bir güne bir gün buranın önemini kavrayarak bu kazıların yaptırılması için bir girişimde bulunmamışlardır. Geçen aylarda Zile'mizi bir vesile ile ziyâret eden Sayın Turizm Bakanı'na, en eskisi yüz seneyi bulmayan ahşap yapılarımız gezdirilmiş, tarihi üç bin yıl öncesine varan bu çok önemli tiyatrodan bahis bile edilmemiş, oraya götürülüp bu yer gösterilmemiştir. Kolay kolay ele geçirilemeyecek bu fırsat da böylece kaçırılmıştır gibi geldi bana. İnşaallah kaçmamıştır. Belki benim bilmediğim, duymadığım bazı girişimler vardır umarım...                                                                         Mehmet SEZEN - 21 Mart 2010

            Orta ve Doğu Anadolu'da eşine rastlanmayan ve en eski bir Amfitiyatro olan bu tarihî eserin Milâttan Evvel'ki devirlere ait olduğu birçok kayıtlardan anlaşılmaktadır.

Saat Kulesi Yeni Görünümü Kale Kapısı - Saat Kulesi - Roma Sütunu

Saat Kulesi Eski Görünümü Zile Belediyesi Fotoğraf Arşivi

            Şimdi mühim olan mesele bu eserin yer altındaki büyük bir kısmının meydana çıkarılması ve zaten her taşının altında bir tarih yatan Zile'mizin binlerce sene evveline dayanan seceresinin böylece umumî efkâra ilân edilebilmesidir. İşte bu mutlu gün artık gelmiştir kanaatindeyiz.

            Sayın Kaymakamımız Hüsmen ERDOĞAN'ın teşvik ve delâleti ile şehrimizde bu sene kurulan Turizm Derneği Zile'miz ve çevresindeki tarihî ve turistik eserleri ihyâ etmek amacı ile giriştiği faaliyetlerin başında öncelikle eski Romalı'lara ait olan bu eserin gün ışığına çıkarılabilmesi için ilgili makamlar nezdinde gerekli teşebbüslere geçmişlerdir.

Amfitiyatro'nun Taban Plâtformu Ortasında Bir Direk ve Yol (!)

            Turizm Derneği tarafından bu yerde yapılan basit bir sondaj neticesinde kayalara oyulmuş basamakların bittiği yerden itibaren toprak altına doğru gayet muntazam yontulmuş büyük blok taşlardan müteşekkil Amfitiyatro basamaklarının yarım daire şeklinde devam ettiği müşahade edilmiştir.

            Kayalardaki basamakların hemen hemen büyük bir kısmı tahrip edilmiş olan bu yerin 5.000 kişilik olduğu tahmin edilmektedir. Tiyatronun aşağı kısmında Bezirhan diye adlandırılan arsanın tahminen plâtforma bitişik duvarlarında muazzam taşların üzerlerine işlenmiş kornejler görülmektedir. Mahalle sakinleri bu duvarın temelinin bulunamadığını rivayet etmektedirler.

Zile'nin Yakın Tarihine Damgasını Vuran Zile Postası Gazetesi

10 Mayıs 1973 Perşembe, Yıl : 17, Sayı : 1009 - 2985, 50 krş.

            Acınacak bir nokta da gecekondu biçimindeki evlerin bu gömüdeki tarih abidesinin ciğerlerine kadar sokulmuş olduğu ve temel hafriyatı yapıyoruz diye birçok taşlarının sökülerek sağa sola nakledildiği gene işitilen ve görülen hakikatlerdendir.

Küçüközlü Kervansarayı'nın Bir Zamanlar Yer Aldığı (Fotoğrafın
Ortasındaki) Koyu Kahverengi Tarla ve Sağ Arkada İn-Önü Mağarası.
Kervansarayın Temel Taşları Köy Evlerinin İnşasında Kullanılmıştır.

Fotoğraf : Orhan YILMAZ - 02.01.2004

            Delilleri apaçık meydanda olan bu tarihî eserin durumu telgrafla ve mufassal bir yazı ile ilgili mercilere bildirilmiştir. Vekâletçe dikkate alınarak behemehal bir arkeolog gönderilip tetkik ettirileceğini ve gerekli kazıların behemehal başlayacağını ümit etmekteyiz.

Amfitiyatro Müştemilâtı Kornişlerin Olduğu Mevkide Mehmet SEZEN İncelemede.

Fotoğraf : M. Ufuk MİSTEPE - 19.04.2008 Zile

            Senelerce evvel yapılan birçok teşebbüslerde olduğu gibi ilgili mercilerden alınan cevap "Açmayınız, kazmayınız, kapatınız!" olmazsa bunca yılın ihmaline uğramış bu eski şehrin biraz talihi güler ve paha biçilmez bu eserleriyle turistlerin uğrağı olur kanaatindeyiz.

Zile Kalesi ve Amfitiyatro İçinde Barındırdığı Gizemli Dünyasında Tüm Haşmetiyle Turizme Açılacağı Günü Bekliyor.

Zile Belediyesi Fotoğraf Arşivi