.

Söyleşi : Gülşen YALÇIN
Sohbet : Aynur TAN
(Ünye Yerel Tarih Grubu Başkanı - Emekli Tarih Öğretmeni)
aynurtan52@mynet.com

Müfettiş Mehmet KUŞCU Fotoğraf Arşivi - Kalebozuğu (Kalabuzu) Sokak ve Ünye Yalıları (Renklendirilmiş)

SOHBETİN PÜF NOKTASI

"YOK EDİLEN TARİHÎ ÜNYE EVLERİ BENİ HAREKETE GEÇİRDİ"

Tarihî Hüsrev YÜRÜR Konağı

            - Hocam, Yerel Tarih üzerine çalışmak nereden aklınıza geldi? Bu alanla ilgili; olarak Tarih Vakfı ile işbirliği yaptığınızı biliyoruz. Bu işbirliği onların size ulaşması ile mi, yoksa sizin onlara ulaşmanızla mı oldu? Bu işbirliğinden ne umuyordunuz, ne buldunuz? Memnun musunuz?

            - Ünye'de yaşadığım sürece tarihî evlerin, Ünye'nin tarihî dokusunun yok olduğunu gözlemledim. Bu durum beni çok üzüyordu. Ne yapabilirim diye düşünürken, Ünye evlerinden oluşan bir Fotoğraf Sergisi açtım. Amacım bu konuya dikkat çekmekti. Çok ilgi gördü. Bir sonraki sergimi de daha geniş çapta hazırladım. İnternet'ten bağlantı kurdum ve Tarih Vakfı'nı davet ettim. Onlar da, Ünye'nin geçmişine hayran kaldılar. O sırada Vakfın Yerel Tarih Projeleri vardı. Ünye'yi de bu projeye dahil ettiler. Çalışmalarımız iki yıldır sürmektedir.

            - Tarih Vakfı, Yerel Tarih Projeleri'ne manevî destek veriyor, rehberlik yapıyor. Bizler Yerel Tarih Grubu olarak Yerel Yönetimler'le Vakıf arasında köprü olduk. Yerel Yönetim yani Belediye bizim Çınarın Gölgesinde sergimizi destekledi. Ancak asıl amacımız Tarih Vakfı rehberliğinde, Yerel Yönetim'e en az bir ev restore ettirmek, Bakırcılar Çarşısı'nı düzenletmek, bir de Şehir Müzesi açtırmaktır. Bu yönde herhangi bir somut girişim olamadı.

"Bitti Bitecek" Sitesinde 60 YTL'ye Mezata Bırakılan Fotoğraf - 1959

Gönderen : İbrahim GÜRKAN

            - Kaymakamlığımız, özellikle Ümmet Kandoğan Çınarın Gölgesinde Sergisi'nin Belediye'ce desteklenmesinde çok etkili oldu. Belediye bize kullanmamız için Kültür Sitesi'nden bir oda tahsis etti. Ancak toplantı saatlerini denkleştiremediğimiz için (bizim toplantı yapabileceğimiz saatlerde Kültür Sitesi kapanıyordu) orada çalışmalarımızı yürütemedik.

            - Yerel Tarih Grubu olarak, Ünye ve bölgesinde ağırlıklı olarak üzerinde durulması gereken, özellikle tarihî bir alan var mı? Varsa nedir? Bu konu ile ilgili neler yapmak gerekiyor? Sizin bu konuda bir çalışmanız oldu mu?

Saçları Ağaran Çifte Hamam Restore Edileceği Günü Bekliyor

"Define avcıları tarihi yok ediyor!!!
Mutlaka tedbir alınmalı ve korumalıyız."

            - Kadılar Yokuşu, Ünye Kalesi, Çifte Hamam, Aya Nikola, Eski Ünye Evleri mutlaka restore edilmeli. Şehir Müzesi oluşturulup, Ünye'deki eski eşyalar bir araya toplanmalı. Daha önce varlığı fotoğraflarımızda tespit edilmiş olan Ordu'ya gönderilen sayısız mezar taşı geri alınmalıdır.Ünye çevresindeki tarihî eserler de korunmalıdır.

            Örneğin; Ünye Yerel Tarih Grubu'ndan Ahmet KABAYEL ve Ahmet VARİLCİ önderliğinde ziyaret ettiğimiz Gençağa Kalesi (İkizce), yine 500 yıllık Lâleli Câmîi ve çevre köylerde Eski Türkler'e ait mezarlar ve kaleler. Ancak biz bu şekilde tarihî yerleri korumak amacıyla işaret ettikçe, bazı insanlar bu yerleri, define aramak amacıyla tahrip etmişlerdir.

Ünye Kalesi İpek Yolu'nun Önemli Bir Kalesi

Kadılar Yokuşu Fotoğraf : Emre BAŞAK

            - Bu durumu ne bugünün insanına ne de Ünyeliler'e yakıştırmak mümkün değil. Definecilere karşı önlem almalı. Bu konuyla ilgili öncelikle uzman arkeologlar getirtip bu eserlerin yaşı, hangi dönemden kaldıkları, özellikleri belirlenmeli. Bu yönde bazı üyelerimizin bölgemizde bulunan mağaralarımızı inceletme çalışmaları vardı.

            İstanbul ve Erzurum Üniversitesi Arkeologları ile bağlantı kurmuş bulunuyoruz. Ünye'ye gelip bu değerleri inceleyecekler. Sonraki aşamada restorasyon uzmanları gerekli.  Bu yönde İ.T.Ü.'nde Restorasyon Profesörü Zeynep AHUMBAY ile bağlantımız var. Her türlü yardımı yapmaya hazır. Ancak restore edilecek yapının satın alınması aşamasını gerçekleştiremedik. Bu aşamadaki görevi Ünye Belediyesi'ne bırakmıştık. Henüz bir sonuç alınamadı.

İstinat Duvarları Ardında Kaybolan Bir Mimarî

            - Türkiye'nin çeşitli yerlerinde sizin grubunuzun faaliyetlerine benzeyen işler yapan gruplar kendilerine genellikle o yerlerde bulunan tarihî bir yeri ya da mekânı merkez yaparlar. Sizin Ünye'de bir yeriniz var mı? Yok ise böyle bir yerle ilgili bir çalışmanız olmadı mı? Bundan sonra böyle bir yeri  kendinize çalışma merkezi veya müze haline getirmeyi düşünüyor musunuz?

Ünye İskelesi Sahilinin En Eski Resmi - Kayıklar ve Evler
Fransız Ressam : Jules Laurens (1825 - 1901) -  (14 Ağustos 1847)

http://www.inha.fr/images/bibliotheque/expo04/grande/eba2351.jpg

"Tarihî evlerden birisinde çalışmak güzel olur."

            - Yukarıda açıkladım, Şu anda her hangi bir yerimiz yok. Eski Kaymakam Ümmet KANDOĞAN yeni Hükûmet Binası'ndan bize iki oda söz vermişti. O gidince bu iş de kaldı.

Ünye Kaymakamı Ümmet KANDOĞAN

1998 - 2001

            Mekânımızın ulaşımı kolay, merkezî, çalışmaya elverişli bir yer olması gerekiyor. Tarihi Evler'den birisinin restore edilip, merkezimiz haline getirilmesi en büyük amacımızdır. Bize bir oda ve bilgisayar yeterli. Genç Yerel Tarih Grubu ile Yerel Tarih Sitesi hazırlıyoruz. Ancak hiç bir maddî mal varlığımız yok.

            - 3. soru ile alâkalı olarak sormak istiyorum. Ünye'de tarihî eski Rum Evleri ve Eski Türk Evleri var. Bunların bir kısmı yok edildi, bir kısmı yok olmak üzere kaderine bırakılmış, bir kısmı da kocaman apartmanların arasında varlığını sürdürmeye çalışıyor. Kadılar Yokuşu tarihimizin bugüne gelebilen, ama "kurtarın beni" diye feryat eden acı bir görünüm sergiliyor. Bu konu ile ilgili bir çalışmanız var mı? Örneğin; burada bir evi kendinize çalışma evi olarak düşünüyor musunuz?

Betonarme Ağıyla Örülen Mimarî Kültürümüz

"Tarihî ev sahipleri,
bizim çalışmamızdan rahatsız oluyor.
Evleriyle ilgilenilmesinden hoşlanmıyorlar."

            - Hem öğrencim ve hem bir genç olarak bu soruyu sorman çok güzel. Gençlerin bu konularla ilgilenmesi bizler için çok önemli ve değerli. Çünkü gördüğüm kadarıyla  günümüzde gençler, toplum yaşantısının sadece eğlence ve maç kısmı ile ilgililer. Oysa Dünya'da tüm Dünya sorunları ile ilgilenen genç nüfuslar, geleceğe yönelik çalışmalar yapmaktadırlar.

            Bu amaçla Genç Yerel Tarih Grubu'nu kurduk. Bu Grub'un kurulmasında Millî Eğitim Müdürü Sayın Mehmet GÜR'ün çok önemli desteği oldu. Bu konuya ilgi duyan çok öğrencimiz ortaya çıktı. Bu bizleri çok sevindirdi. Ünye Lisesi, Ticaret Lisesi ve  İmam Hatip Lisesi en çok ilgiyi gösteren okullar oldular. İlk iş olarak onlarla çeşitli tarihî  mekânlara geziler yaptık.

Apartman - Câmi - Türk Evleri - Trabzon Hurması

Yozlaşan Mimarî Kültürün Arş'a Yükselerek İsyanı

            - Bu gezilere Basın ve TV'yi davet ettik. Amacımız çalışmalarımızın reklâmını yapmak değil, diğer genç nüfusa da bu konuyu hatırlatmaktı. Öğrencilerimiz bu mekânları gezerken çok ilginç açıklamalar yaptılar. Örneğin; daha önce bu yerlerin varlığından haberleri olmadığını söylediler. Sonra bu yerlerin bakımsız hallerine çok üzüldüler.

            Gençler, bu yerler için ne yapmak gerekiyorsa bir an önce harekete geçmek  istediler. İlgileri bizi çok sevindirdi. Ancak eski evlerle ilgili büyük bir sorunumuz var. Eski ev sahiplerinin hiç birisi evini restore ettirmek istemiyor. Bizim de evleri ile ilgilenmemizden hiç hoşlanmıyorlar. Ancak evleri zaten tarihî evler kapsamında. Yıkamazlar. Depremde dahi yıkılsa, yerine aynısını yapmak zorundadırlar.

Meçhul Asker İlkokulu'nun İlk Binasının Kalıntıları

           - Oysa onlar evlerini tarihî eser kapsamından çıkartıp, müteahhit'e  vermek, yerine yeni 3 - 5 daire almak amacındalar. Bu nedenle bizden ve  çalışmalarımızdan çok rahatsızlar. Çifte Hamam ise hisseli. Satın alınması konusunda hissedarlar anlaşamayınca hiçbir şey yapılamıyor. Söz dönüp dolaşıp paraya dayanıyor. Burada da biz tıkanıyoruz.

            Ancak bu yıl ciddî girişimlerimiz olacak. Artık yok olup gidenler geri gelmiyor. Ünye de gittikçe çirkinleşen bir kent oluyor. Oysa eski ev sahipleri meydanda Saray Câmîi'nin yanındaki eski gibi eski evlerini restore edip işlerlik kazandırsalar (ki o evin sahibine canı gönülden teşekkür ediyoruz) görüyoruz ki tarihî mekânlar gelir sağlıyor. Örneğin; "Bionese Kafe" işletmesine teşekkür ediyoruz;  tarihî mekâna önem verdiği için. Dertlerimiz daha pek çok ve şu anda bizi aşıyor.

Paşabahçe Konakları/Ünye

Hazinedaroğlu Süleyman Paşa Sarayı Bahçesi

            - Biz röportaj yaptığımız kişilerle röportaj konusu ile ilgili olarak unutamadığı bir anısını da anlatmasını istiyoruz. Eminiz sizin de bir değil, birkaç anınız vardır. Bize anlatırsanız seviniriz.

"Hocam bazıları bu işlerle uğraşacak,
bazıları da parasını temin edecek; yoksa bu işler yürümez!"

Mahalle Eşrafı ve Ünyeliler Rum Kilisesi Bahçesinde

Orta Mahalle, Keşaplı Sokak ve Kilise Tepesi

            - Tarih Vakfı ile İstanbul'da, İstanbul'daki Ünyeliler'le bir toplantı yaptık. Yaptık diyorum ama toplantıyı gerçekleştirmemiz çok zor oldu. Hiç tanımadığımız insanlara, hattâ yüzlerce insana telefon açtık; ısrar ettik. Kendimizi tanıttık. Amacımızı anlattık ve Topkapı Sarayı'nda bir toplantı gerçekleştirdik. O toplantıya katılan Ünyeliler'i ve daha sonraki tepkilerini unutmamız mümkün değil.

            Ayrıca Ünye dışındaki Ünyeliler'le de internet ve mektup aracılığı ile bağımız var. KTÜ Prof. Sait KAPICIOĞLU onur üyemiz. (Ünye Sarayı projemize; mimar arkadaşı Mustafa KANDİL ile destek vermesini unutamayız.)

Ünye Hazinedaroğlu Konağı, İç Avlu Görünümü.
La résidence des Hazinedaroglu à Unye, vue de la cour intérieure.
Les dessins de Jules Laurens (1825-1901) - La côte de la Mer Noire - 14 Ağustos 1847

http://www.inha.fr/images/bibliotheque/expo04/grande/eba2351.jpg

            Bir anımız da Çınarın Gölgesi Sergisi ile ilgili. Serginin masrafını Belediye üstlendi. Ancak öyle yoğun bir trafik yaşadık, öyle sıkıntılar atlattık ki satırlara sığmaz.  En son bir işadamımız sergi parasını tamamladı ve "Hocam bazıları bu işlerle uğraşacak, bazıları da parasını temin edecek; yoksa bu işler yürümez." demesi  unutulacak gibi değil.

                                                                                                  Teşekkür ederim.

Hüsrev YÜRÜR Konağı