Ünyeliler buraya BALIK DEĞİRMENİ derdi.

            Yemyeşil fındık ağaçlarının, şaha kalkmış mısırların, renk renk kır çiçeklerinin bezediği bu alan doğrusu görülmeğe değerdi. Etraf, denizden yükselen İyot kokusu ve o güzelim çiçeklerin emsalsiz rayihaları ile doluydu.

            Kıpırdayan yapraklar, insanın ruhunu okşardı. Hele Dabakhane Deresi'nin durgun durgun akışı ne güzel gözlenirdi buradan!

Ünye : Debağhane

            Şöyle etrafa nazar ettiğinizde, gördüğünüz manzaralar, kişiye başka iç huzuru verirdi.

            İp atlayanlar,
            Yağ satarım, Bal satarım; Saklambaç ve Körebe oynayanlar,
            Gruplar halinde söyleşi yapanlar,
            Bağlamasını kucağına alıp, mızrabı tellere dokunduranlar,
            Saz eşliğinde memleket türküsü söyleyenler,
            Tavla, Kâğıt ve Top oynayanlar,
            Havuzun ve fındık bahçelerinin çevresinde gezinenler,
            Demet demet kır çiçekleri toplayıp, buket yapanlar,
            Papatyalardan kolye dizenler,
            Çilingir sofrası kurup, kafa çekenler,

            Hep burada toplanırdı.

            Halk bazen Kefeli Câmîi yapılmadan önce, burada faaliyet gösteren KİREÇ FIRINLARI'nın çevresine kadar uzanırdı.

Köprübaşı ve Kireç Fırınları

Fotoğraf : Ahmet Hüseyin (Şen)

            Toplumsal yaşamın kurallarını çok iyi bilen Ünye halkı, bu eğlencelerine bilinçli bir şekilde devam eder; kavga, gürültü ve düzeni bozacak bir olay çıkarmadan evlerine dönerlerdi.

            Şimdilerde, kentimizde pek çok eğlence yeri, kır alanı oluştuğu için, BALIK DEĞİRMENİ'ne rağbet azaldı. Belki de hiç kalmadı. Zira çevre hep yerleşim yeri olmuş.

            Ünye'de geçmiş yıllarda bir de PANAYIR kurulurdu. Burada hayvan ve çeşitli emtia satışları yapılırdı. Ayrıca, eski Spor Sahası Beylikoru'da Yağlı Pehlivan Güreşleri tertip edilirdi.

            Zaman zaman kente, tel cambazlarının da geldiği olurdu. Bu cambazlar Cumhuriyet Meydanı'nın hemen yanında Anafarta İlkokulu ile Saray Câmii'nin arasında kalan ve eski Türk Mezarlığı olarak bilinen ve bilâhare üzerine Hükûmet Konağı yapılan arsa üzerine Cambazhane'lerini kurarlardı.

            İki direk arasına gerilen telde, elinde Denge Sırığı, yürüyüp gösteri yapan Cambaz çeşitli figürler sergiler, bu figürlerle izleyenlere korkulu dakikalar ve heyecan yaşatırlar ve şu manileri söylerlerdi.

Cambaz tel üzerinde bu mısraları okurken komedyenler de yerde gösterilerini sürdürür;

            "Ebegümecini toplamalı,
              Ustanın cebini yoklamalı..."

tekerlemesini okuyarak, ellerinde bir tepsi, çevreye toplanıp kendilerini izleyen seyircilerden para alırlardı.

            Bugün bu gösterilerin yerini, uluslararası boyutlarda icra edilen ÜNYE FESTİVALİ aldı.

            Şehir merkezinde, zaman içerisinde olagelen her alandaki gözle görülür değişiklikler;

            Kentimizin nereden nereye geldiğinin somut göstergesidir.

            Selâm olsun BALIK DEĞİRMENİ'ne.

            Selâm olsun ÜNYE'ye ve onun çok değerli sakinlerine...

                                                                             Yüksel ŞEN

            Kaynak : Yüksel ŞEN'in ÜNYE BELGESELLERİ ARŞİVİ.