TÜRKİYE
ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİİ BİBLİYOGRAFYASI
(1925 – 1995)¹

            Bu eser 1925 – 1995 yılları arasında Türkçe olarak yayımlanmış orman ürünleri sanayii yayınlarına ilişkin kapsamlı bir bibliyografik derleme çalışmasıdır.

            Bu eserde toplam 2888 adet mevzuata ilişkin yayınlar, bibliyografik yayın ve sözlükler, rehber ve el kitapları; etüt, proje ve plânlar, tezler, gazete makaleleri ve söyleşiler, teknik rapor ve fizibilite raporları, teknik bültenler, telif ve çeviri makaleleri, orijinal araştırma makaleleri, kitaplar ve ders notları, bildiriler (tebliğler), standartlar ve meslekî dergi makaleleri yer almaktadır.

            Yayınların yıllar itibariyle adet ve yüzde olarak dağılımları ile muhtevalarına göre adet ve dağılımları hem çizelge hem de grafik olarak verilmiştir. Ağırlıklı olarak 56 adet yayınevi ve kuruluşun yayınları derlenmiştir.

            Yayınlar Alfabetik, Yazar Başlıklı, Ürün Sanayii ve Konu Başlıklı Dizin olmak üzere dört dizin halinde klâse edilmiştir. Ürün Sanayii Dizini’nde Birincil ve İkincil İmalât Ürün Sanayii ile Tâli ve Yan Ürünler Sanayii ele alınmıştır. Konu Başlıklı Dizi’nde ise seçilmiş 24 konuya ilişkin yayınlar detaylandırılmıştır.

Bibliyografyanın sonunda eleştirisel bir değerlendirme yapılmıştır. Bu değerlendirme daha da genişletilerek makale haline getirilmiş ve SEKA Dergisi’nde yayımlatılmıştır.

540 sahifelik, konusunda en kapsamlı bir yayın olan bibliyografyanın, geçmiş dönemlerde kitap olarak bastırılma imkânı bulunamamıştır.

TÜRKİYE ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİİ
BİBLİYOGRAFYASINA
VERİMLİLİK PERSPEKTİFİYLE YAKLAŞIM

             Orman ürünleri sanayii yayın trafiğinde katedilen mesafenin tespiti için yapılan bir araştırma, Cumhuriyet Dönemi’nin bu plâtformda ilginç ve ümitvâr bir rota çizdiğini ortaya koymuştur.

            1925 – 1995 yılları arasını kapsayan 70 yıllık dönemde yayımlanan muhtemel 2888 adet yayın ile ülkemizin bu sektördeki mevcudiyeti tescillenmiştir. Türkiye orman ürünleri sanayii literatürü, bu araştırmada tespit edilebilen yayın adedinin hayli üzerinde olduğuna kanaat getirdiğim külliyatı belgeleyen bir tanımdır. Daha ciddî bir tarama ve bilimsel tezlerin de ilâvesiyle bu rakamın 3500’e çıkabileceği olası görülmektedir.

            Çizelge 1’in grafiğe uyarlanmış halinin tetkikinden anlaşılacağı üzere, yıllar itibarıyla yayın adedindeki tırmanma, iyimser bir ifadeyle polinom eğrisi şeklinde bir artış eğilimi içerisindedir. Bu gidişin önümüzdeki yıllarda daha da olumlu bir seyir takip edeceğine dair intiba oluşmuştur. Gelişmiş ülkelerin orman ürünleri sanayiindeki yayın adetlerine ilişkin verilere sahip olamadığımızdan, mevcut bilgilerimizle bir karşılaştırma yapma imkânı bulunamamıştır.

            Sanayide değerlendirilebilir ürün bazında en fazla eser 335 adet yayınla kâğıt alt sektöründe, 212 adet yayınla mobilya ve doğrama alt sektöründe, 184 adet yayınla kereste ve ambalaj alt sektöründe ve 164 adet yayınla yonga levha alt sektöründe yoğunlaşmıştır. Şifalı bitkiler, çam fıstığı, sığla yağı ve reçine gibi tâlî ve yan ürünler sanayiinde ise 332 adet yayın tespit edilebilmiştir.

            Bu araştırma konular itibarıyla değerlendirildiğinde 553 adet yayının standardizasyonla alâkalı olduğu, 245 adet yayının kalite kontrol ve laboratuar çalışmalarına yönelik, 238 adet yayının ağaç malzeme ve odun teknolojisiyle ilgili ve 214 adet yayının da hammadde ve nakliyatına dair eserlerden teşekkül ettiği gözlenmiştir.

            Birincil İmalât Ürün Sanayii’nde en az eser 17 adet yayınla kontrtabla alt sektöründe, İkincil İmalât Ürün Sanayii’nde en az eser 27 adet yayınla parke, lâmbri ve döşeme alt sanayiinde; konular itibariyle yayımlanan en az eser 19 yayınla hukuk ve mevzuat alanında, 22 adet yayınla bileme ve zımparalama tekniğinde, 58 adet yayınla istatistik, iş ve zaman etüdü ölçümlemeleri konularında kaleme alındığı anlaşılmıştır.

            Ayrıca bibliyografik derlemede, muhtelif yayın türleri içerisinde önem arz eden 201 adet teknik bülten, 252 adet telif ve çeviri makalesi, 288 adet orijinal araştırma makalesi, 343 adet kitap ve ders notu, 410 adet bildiri (tebliğ), 521 adet standart ve 573 adet meslekî dergi makalesinden istifade edildiği görülmüştür.

            Orman ürünleri sanayii alanında asgarî 30 – 100 adet arasında, yayımlanmış Türkçe yayını bulunan değerli araştırmacı, yazar ve kurumları yayın adedinin fazlalığına ve tespit edilebilirliğine göre sıralayacak olursak; TSEK, A.Yılmaz BOZKURT, Yener GÖKER, Adnan BERKEL, Ramazan ÖZEN, Ahmet KURTOĞLU, Savni HUŞ, Ramazan KANTAY, Nurgün ERDİN, M. Kemal YALINKILIÇ, Hüdaverdi EROĞLU, O.G.M., Erol ÖKTEM, Rifat İLHAN ve Ali TOPÇUOĞLU’na ve istemeyerek burada zikredilemeyen diğer değerli araştırmacı ve yazarlara verdikleri hizmetten ötürü teşekkürü bir borç biliriz.

            Başlangıç tarihi 1857 yılı olarak kabul edilen, ülkemizin Ormancılık Yüksek Öğretimi ve Ormancılık Kuruluşları, 1998 yılı itibarıyla meslekî sürecinde 141 inci yıldönümünü geride bırakmıştır. Bu tarihsel süreci eleştirisel değerlendirmeye tâbi tutacak olursak;

1. Orman ürünleri sanayiinde; ihtisas yapmış, uzman personel yetiştirme politikası icraata konulamadığından, teknik personelin bilgi birikiminden beklenen verimlilik kıstaslarına ulaşılamamıştır. Böylesine uzun bir gelişme sürecinde yayın adedindeki cüz’îlik bibliyografik verimsizliğin bir ölçüsü olarak algılanmıştır. Üniversitelerimizdeki, uluslararası plâtformda parmakla ifade edilebilecek sayıda ödül almış araştırmacı ve hocalarımız dışında, orman ürünleri sanayii açısından kamu ve özel sektörde halen dünya çapında bir kâğıtçı, bir kurutmacı, bir yonga levhacı, bir orman ürünleri kimyacısı, bir bileme uzmanı çıkaramadıysak, bu arızî durum bize eğitim ve sanayideki verimlilik beklentilerimizi topyekûn sorgulamamız gerektiğini anımsatır.
2. Mevzuata ilişkin yasal düzenlemeleri irdeleyen, sanayileşme ile hukuk düzeni ve iş mevzuatını orman ürünleri sanayii açısından sistemleştiren yayın adedinin yok denecek kadar az olduğu görülmektedir. Çıkarılmış ve yakın gelecekte yürürlüğe girmesi beklenen yasa, tüzük ve yönetmeliklerin sektörel açıdan yorumlanması ve gereken olgunluğa kavuşturulması beklenen bir yaklaşımdır.
3. Ormancılık Araştırma Müdürlükleri endüstriyel alanda kadro istihdamında yetersiz kaldıklarından, son yıllarda sanayie ilişkin araştırmalar da minimum düzeye indirgenmiştir. Orman ürünleri sanayii, ormancılık politikasının ayrılmaz ve vazgeçilmez bir halkasını teşkil etmektedir. Sınaî araştırmalar açısından verimsizliğe itilen bu müesseselerin rantabl hale getirilmesi sektörün beklentisidir.
4. Araştırmacılarımızın verimli olabilmeleri açısından ele alınması gereken önemli bir husus da bibliyografik çalışmalar akabinde Orman Ürünleri Sanayii Kütüphanesi’nin kısa bir zamanda hizmete açılabilmesi imkânlarının araştırılmasıdır. Böylece yayınların yerinde görülerek incelenebileceği, temin edilebileceği, mevzuatın müsaadesi çerçevesinde çoğaltılabileceği ve hatta yabancı literatürle zenginleştirilebileceği yerlere müracaat edecek olan araştırmacılar zamanlarını daha verimli olarak kullanabileceklerdir.
5. Geçmiş on beş yılda ortaya çıkarılan eserlerin, bugün bir yılda yayın hayatına kazandırılabildiği dikkate alındığında, yayınların basım ve yayım sorunlarının asgarî düzeye çekilmesi bilimsel amaçlı kurumlar, cemiyetler ve sanayi kuruluşlarınca araştırmacılıkta yayın politikası olarak benimsenmeli, eser sahipleri teşvik edilmeli; kongre, seminer ve şûralar desteklenmelidir.
6. Bibliyografik yayınlar hangi alanlarda araştırma yapılması gerektiğine ışık tutan önemli kaynak eserlerdir. Bu itibarla yöneleceğimiz araştırma türlerinde henüz el atılmamış ya da çok az etüt edilmiş konuların büyüteç altına alınması ve Türkiye ekonomisine yakın bir gelecekte fayda temin edecek nitelikleri haiz olması ön şart olarak aranmalıdır. Netice itibarıyla mükerrer çalışmalara meydan vermemek ve sadece « yayın sahibi olmak ve ne fayda getireceğini bilemediğimiz araştırmaları yapmış olmak » gibi günübirlik politikaları hedef olarak görmemeliyiz.

            Nice yayınlarda buluşmak üzere !

Çizelge 1 : Cumhuriyet Dönemi’ndeki Orman Ürünleri Sanayiine İlişkin
Yayınların Yıllar İtibarıyla Adet ve Yüzde Olarak Dağılımlarını Gösterir Çizelgedir.

M. Ufuk MİSTEPE¹ - Türkiye Orman Ürünleri Sanayii Bibliyografyası (1925 - 1995), Bolu/1996, 540 sh.
M. Ufuk MİSTEPE – ORÜS A.Ş. Genel Müdürlüğü, Araştırma Plânlama Şube Müdürü/Bolu SEKA
                                  Kâğıtçılık Dergisi’nin Temmuz/1998 tarihli, 60. sayısının 22 – 23. sahifelerinde yayımlanmıştır.