belediye1

NASIL BİR
BELEDİYE İSTİYORUZ?

Gönderen : Fotoğraf Sanatçısı Süleyman İSKENDER (Trabzon) / Foto Ahmet Hüseyin

İki gün sonra Ünye seçmeni Türkiye genelinde olduğu gibi ilçemizde yeni yerel yöneticileri seçmiş olacak. Seçimler, yöneticilerin yönetilenlerce belirlenmesini sağlayan siyasal, hukuksal bir işlemler bütünüdür. Demokratik yönetimlerin gereği olduğu kadar, bir vatandaşlık hakkı ve görevidir. Seçimler sayesinde yönetilenler, yönetim hakkında söz sahibi olur, yöneticilerini tayin eder, bir anlamda yönetime katılırlar.

Yerel yönetimler, değişik nüfus topluluklarında yaşayan insanların ortak ve yerel nitelikteki gereksinmelerini karşılamak amacıyla kurulan tüzel kişiliğe haiz anayasal kuruluşlardır. Nüfusu 2000’i aşan beldelerden başlayarak; ilçe, il ve büyük şehir olmak üzere bu yerleşim bölgelerinde en önemli yerel yönetim organları belediyelerdir.

Yerel yönetimlerle siyasal iktidarların ilişkisi çok önemlidir. Çağdaş belediyeciliğin prototipi Paris Belediyesi için literatüre geçen bir deyiş vardır : “Paris Belediyesi'ni ele geçiren, siyasal iktidarı alır.”

Yerel seçimlerin anlam ve önemini ifade eden bu deyiş, diğer yandan siyasal iktidarı elinde bulunduranlara yerel yönetimlerle ilgili bir mesaj iletir : Yerel seçimler iktidardaki gücün göstergeleridir… İktidarın devamını yahut sonunun geldiğini hükme bağlar!

Belediye Binası, Paşabahçe Konakları, Askerlik Şubesi, Tan Sineması, Kalebozuğu Sokak Evleriyle Ünye Koyu.

http://www.ordulu.8k.com/ordufotograf_03.htm - Foto Ahmet Hüseyin (ŞEN)

Şehir anlamına gelen Arapça “beled” sözcüğü, belediyelerin kentleşmeyle olan ilgisini açığa çıkarır. Tarımsal ekonomiden sanayi, ticaret ve hizmet sektörüne açılan her topluluk, belli merkezlerde toplanarak yeni bir sosyal yapı oluşturur. Kentlerde toplanan nüfusun yaşam şekli ve yönetim biçimi farklılaşır. Toplum artan oranda örgütlenmeye, uzmanlaşmaya başlar.

Belediye Zâbıta Memuru Rahmetli Asım Suyabatmaz Arkadaşlarıyla Ünye'de.

Nebiha SUYABATMAZ (Külünk) Fotoğraf Arşivi

Kentleşme olarak tanımlanan bu süreç, beraberinde kentlileşmeyi getirir. Nüfus yoğunlaşmasının yaşandığı kentlerdeki toplumsal değişimin insanların davranışlarında ve ilişkilerinde, değer yargılarında, kültürel şekillenmelerinde yarattığı değişim kentlileşmeyle açıklanır. Kentleşme ve kentlileşme birbirlerine bağlı iki farklı olgudur.

Belediyeler kentleşme olgusunun ortaya çıkardığı, kentlileşmeyle şekillenen organlardır.

Başbakan Adnan MENDERES,
Refik KORALTAN ve Emin KALAFAT (Devlet Bakanı)

Ünye DP İlçe Başkanı Hasan ÜRER'le Cumhuriyet Meydanı'nda

Eski Yunan, Asur, Mısır ve Roma kentleriyle birlikte ortaya çıkan ilk belediye nüveleri, Ortaçağ’da önemli bir gelişme gösterememiştir. Osmanlı Devleti döneminde, kentlerde uzunca bir süre İslâmiyet’in ilk yıllarında Mekke ve Medine’deki uygulamalar model alınmıştır. Belediye hizmetleri bir Kadı reisliğinde; çarşı, pazar ve ticaretten sorumlu muhtesipler tarafından gerçekleştirildi. İhtisap Ağası yahut İhtisap Emini denilen ahilik teşkilâtı mensuplarından seçilen muhtesipler, esnaftan vergi alır, zabıta işleriyle uğraşırlardı.

İstanbul’un fethinden sonra, şehreminlik kurumu esas alınarak, Bizans Modeli uygulandı. Belediyelerin bağımsız bir organa yönelmesi, Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasının (1826) ardından gerçekleşti. 1831’de şehremaneti kaldırılarak ihtisap nazırlığı, mimar ağalar ve kadılar yönetiminde daha bağımsız bir belediye yapılanmasına gidildi.

Hasan Basri Süman - Sancaklı Gümrük Muhafaza Memuru

Mebruke GÜRŞEN / Yüksel ŞEN Fotoğraf Arşivi

1854’te Paris Modeli esas alınarak yeniden şehremaneti kurumu oluşturuldu. İhtisap Nezareti yerine Şehir Meclisi kuruldu. 1864 tarihli nizamnameyle kurulan İntizam-i Şehir Komisyonları kısa zamanda yaygınlaştırılarak, İstanbul’da 14 belediye dairesi yaşama geçirildi. Bunlardan Altıncı Daire-i Belediye adıyla kurulan Beyoğlu – Galata Belediyesi, yarı özerk, bağımsız parasal kaynaklarıyla ülkemizde ilk modern belediyeciliğin başlangıcı oldu (1877).

Tatar Mahmut'un Binası, Önünde denize yakın küçük bina Halk Fırkası Binası,
Eski Kaymakamlık (1) ve Belediye Binası (2) ile Kamerya Arkasında Paşabahçe Surları ve Konakları.

http://www.ordulu.8k.com/ordufotograf_04.htm

08 Ekim 1864 tarihli Vilayet Nizamnâmesi gereği “Meclis-i Beledi” adıyla kurulan Belediye Meclisleri aracılığıyla İstanbul’da ve akabinde taşra belediyelerinde çağdaş anlamda belediyecilik başlatıldı.

Ünye’de belediyenin hangi tarihte kurulduğuna dair elimizde yeteli belge ve bilgi mevcut değildir. Ancak, 1869 Trabzon Vilâyeti Salnâmesi’nde Ünye’de Belediye Dairesi Meclisi ve Reislik Makamı mevcuttur. Buradan anlaşıldığı üzere, Anadolu’da modern belediyelerin kuruluşu aşamasında Ünye Belediyesi ilk kurulan belediyeler arasındadır.

Salnâmelerde görülen Ünye bu tarihte Sancak’tır. Fatsa ve Niksar, Ünye Sancağı'na bağlı nahiyelerdir. 1864 ilâ 1868 yılları arasında sancak yapılan Ünye’de muhtemelen belediye 1864 yılında kurulmuştur. Aynı varsayım, Osman Doğan tarafından da yapılmıştır. Ancak bu varsayımı doğrulayan belge ve bilgi mevcut değildir.

Osmanlı Dönemi Ünye Belediyesi Mührü

(Kaynak : Osman DOĞAN; Karadeniz’de Bir Boğaziçi Ünye)

Halit BARLAS

Osmanlı Dönemi
Ünye Meclis-i Belediye Reisleri

   Mustafa Kapudan (1869 - 1871)
   İsmail Efendi (1871 -1872 - ?)
   İstardi Ağa (1881 - ?)
   Osman Efendi (1888 - 1893)
   Hacı Selim Efendi (1893 - 1895 - ?)
   Mehmed Efendi (1900 - 1901)
   Ahmed Selim Efendi (1901 - 1902 - ?)
   Mehmed Emin Efendi (1904 - ?)
   Hacı Ali Kadızâde Ali Enver Kadı
   Hacı Musazâde Hamdi
   Şakir Efendi
   Alemdarzâde Uzun Osman
   Çoldurzâde Hakkı Hoca

Hüseyin Tokatlı

Osmanlı Dönemi'nde 1869’da Mustafa Kapudan’dan başlayarak, 1904 yılı Mehmet Emin Efendi’ye kadar, Ünye Belediye Başkanları'nın adı, göreve başlama ve bırakma tarihleri Vilâyet Salnâmeleri'nde mevcuttur. 1904’ten Cumhuriyet ilânına kadar geçen sürede görev yapan beş başkanın adları tespit edilebilmiş, görev tarihleri belirlenememiştir.

Cumhuriyet Dönemi'nde ise, 1960 yılına kadar görev yapan başkanların adları bilinmesine rağmen, görev tarihleri tam olarak bilinmemektedir. Elimizde yazılı bir belge olmadığı için, yakın geçmişimizi tahmini tarihlerle tespit etmekteyiz.

Eski Belediye Başkanlarımızdan Rahmetli Hüsrev YÜRÜR.

Fotoğraf : Ahmet Hüseyin ŞEN

İkinci Dünya Savaşı bitimine kadar tek partili sistemin iki dereceli seçimleriyle göreve gelen “seçilmişler”, atanmışlarla aynı memuriyet koşullarını paylaşmaktaydı. Buna rağmen Ünye Belediyesi'nde o dönem için oldukça nitelikli işler başarılmıştır. Özellikle çok partili sisteme geçiş yapılan 1944 – 53 tarihleri arasında iki dönem görev yapan Hüsrev Yürür hatırı sayılır hizmetlere imza atmıştır. İlk meydan düzenlemesi, acı su ve şehir şebeke suyunun isale edilmesi, Çamlık ve Asarkaya’nın Musa Güven katkısıyla ağaçlandırılması, 1938’de tesis edilen elektriğin 1947’de buharlı makineden dizel motora dönüştürülmesi gibi önemli hizmetler gerçekleştirilmiştir.

Trabzon Vilâyeti Salnâmesi - 1888, Cilt : 13 / Temmuz 2002, Sh. 588 - 589.

Belediyemiz tarihinde en uzun görevde bulunan Mithat Kısacıkoğlu, 1963 – 77 arası üç dönem görev yapmıştır. Belediye binası başta olmak üzere, Belediye Sineması, Çataltepe Suyu Şişeleme Tesisleri, yeni pazaryeri, kasaphane, Çamlık Motel ve Kanalizasyon çalışmaları bu dönemde gerçekleşti.

20.09.1935 Yıllarında Ünye ve Zabıta Memurları Parti Binası Önünde.

M. Ufuk MİSTEPE Fotoğraf Arşivi

Deli Ahmetzâde Emin
Kahramanağazâde Halit Barlas
Kelleroğluzâde Hasan Fahri
Tokatlızâde Hüseyin Hoca
Eminefendizâde Rami Öztürk
Sabrizâde Hüsrev Yürür CHP
Hamizâde Burhan Artur CHP
Borçkalı Şükrü Ellibeş CHP

Remzizâde Muammer Tekin (1955 – 1960 ) CHP
Ali Kemalzâde Sezai Alpaslan Hoca (1960 İhtilâl Dönemi.)
Talatzâde Mithat Kısacıkoğlu ( 1963 – 1968 ) AP, ( 1968 – 1973 ) AP, ( 1973 – 1977 ) MSP
Emekli Memur Sait Savaş (1977 – 1980) CHP
İnşaat Mühendisi İsmail Cerrahoğlu (1984 – 1989 ) ANAP
Sami Soysal (1989 – 1992 ) DYP
Harita Mühendisi Osman Yurt (1992 – 1994 ) SHP
Ziraat Yüksek Mühendisi Necip Avcı (1994 – 1999 )ANAP
Öğretmen Mehmet Türk (1999 – 2004 ) FP
Mali Müşavir Ahmet Arpacıoğlu (28.03.2004 – 29.03.2009 ) AKP, (30.03.2009 - ....) AKP

1940’lı Yıllar Ünye - (Burhan Hanhan Soldan Dördüncü)

Semih ŞENOL Fotoğraf Arşivi

Seçimler, demokrasilerin vazgeçilmez unsurudur. Rengârenk bayraklarla donatılmış caddeler, kalabalık meydanlar, araç konvoyları seçimlerde coşkunun ifadesidir.

Ses ve çevre kirliliği yaratmak gibi olumsuzluklar taşısa da esas sorun resmî ve gayri resmî harcamaların boyutudur. Oysa aday tanıtımı için geçmiş dönemlerde etkili ve masrafsız girişimler yaşanmıştı. Tüm aday ve kadrolarının, basın (TV) önünde karşılıklı tartışma imkânı bu seçimlerde sağlanamamıştır.

Yerel yönetim birimlerine aday gösterilenlerin parti merkezlerinden ziyade seçmen kitlelerince belirlenmesine ağırlık verilmelidir. Aksi halde, seçmenin özgür iradesiyle seçilen tek kurum muhtarlık olacaktır.

Ünye’de artan nüfus nedeniyle yaşanan kentleşme, büyük ölçüde belediye hizmetleri bünyesinde gerçekleştirildi. Kırsal nüfusun Ünye’de yoğunlaşması, kentleşme yanında kentlileşme sorununu beraberinde getirdi. Kentlileşmenin en temel göstergesi kültürel yatırımlardır.

Örneğin Ünye’de Osmanlı Devri'nde kurulan bir kütüphane mevcuttur. Maarif Salnâmeleri'nde 1267 tarihinde tesis edilen Ünye Hacı Mehmed Ağa Kütüphanesi’nin kuruluş tarihi ve yeri tarif edilmiştir. Sonraki yıllarda kütüphanenin akıbeti meçhuldür. Bugün Ünye’ye yaraşır bir kütüphane halâ yoktur.

Sonuç olarak, Ünye’de başta kültürel yatırımlar olmak üzere, gelinen noktada eksikliklerimiz saymakla bitmez. Ünye seçmeni, kentin tarihsel misyonunu bilerek sandık başına gitmeli, oy talep eden adaylar bu amaçlar doğrultusunda göreve talip olmalıdır.

Eski Belediye Binası, Belediye Bahçesi ve Kamerya, Askerlik Şubesi, Yalıkahvesi, Kalebozuğu Sokak.

M. Ufuk MİSTEPE Fotoğraf Arşivi

Ünye Makaleleri Sayfasına

Dönmek İçin TIKLAYINIZ